AİHM’den iş bırakan memur lehine karar

STRASBOURG - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 1998 yılında iş yavaşlatma eylemi yapan memurlara verilen ceza nedeniyle Türkiye’nin “sendikal örgütlenme hakkı”nı ihlal ettiği görüşüne vardı. 1998’de eylem yapan işçilere 70 milyar lira para ceza kesen Türkiye, şimdi faiziyle birlikte toplam 45 bin Euro tazminat ödenecek.

Yapı Yol-Sen Genel Başkanı Bedri Tekin, köprülerdeki iş bırakma eylemi sonrasında ücretsiz geçiş nedeniyle sendikanın 1998 yılında ödediği 70 milyar liralık (70 bin YTL) cezayla ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AHİM) lehlerine karar verdiğini bildirdi.

Tekin, yaptığı yazılı açıklamada, kamu çalışanlarının tamamının maaşlarının düşük olduğunu, ancak örgütlü oldukları Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile bağlı/ilgili genel müdürlüklerde çalışanların maaşlarının daha da düşük olduğunu belirtti.

Bu durumu onlarca kez kamuoyu ile paylaştıklarını, eylemler gerçekleştirdiklerini anımsatan Tekin, taleplerinin görmezden gelindiğini, cezalar aldıklarını ifade etti.

Kamuoyunun son dönemde kendilerini otoyol ve köprülerde iş yavaşlatma eylemleriyle tanıdığını dile getiren Tekin, şunları kaydetti: “Daha önce iş bıraktığımızda vatandaşlar Fatih ve Boğaziçi Köprüsü’nden ücretsiz geçmişlerdi. Araçların ücretlerini çalışanlardan tahsil etmek istediler. Bu cezayı Yapı-Yol Sen ödedi (1998 yılında 70 milyar lira). Ödenen ceza sendikamızın maddi gücünü çok aşan bir ceza, bu nedenle otoyol ve köprülerde iş bırakma değil, iş yavaşlatma eylemi gerçekleştiriyoruz. Ama iç hukuk yolları tüketildikten sonra, konu AİHM’e götürüldü. ‘AİHM’deki davayı kazanacağız ve bundan sonra iş bırakma eylemi yapacağız, vatandaşlar otoyol ve köprülerden ücretsiz geçecekler’ demiştik. AİHM’de açılan davada oy birliği ile haklı olduğumuza karar verildi.”

AİHM kararında, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 11. maddesi gereği, Türkiye Cumhuriyeti’nin sendikal hak ve özgürlükleri garanti ettiği, bunun da toplu pazarlık ve toplu eylem hakkını içerdiğinin belirtildiğini ifade eden Tekin, kararda, “ancak devletin bu taahhüdüne uygun olarak davranmadığının, iç düzenlemelerini buna göre yapmadığının” bildirildiğini kaydetti.

EN GEÇ 3 AY İÇİNDE TAZMİNAT ÖDEYECEK
Tekin, açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
“Kararda, çalışanların ILO’nun 87 sayılı sözleşmesinde ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde sözü edilen hak ve özgürlükleri kullanmasının doğal olduğu, devletin kamu çalışanları ile olan ilişkisi nedeni ile kamu çalışanlarının toplu eylem yapmalarının doğal olduğunu belirtmekte ve daha önce sendikamız tarafından ödenen 33 bin 650 avronun Avrupa Bankası faiz oranı uygulanarak geri ödenmesine karar vermektedir. Ayrıca 12 bin 600 avro da manevi tazminat ödenmesine karar vermiştir. Kararda, bu kararın son karar olduğu, tarafların buna itiraz edemeyeceği ve en geç 3 ay içerisinde uygulanması gerektiği belirtilmektedir.”

GREV HAKKI ÖNÜNDE ENGEL YOK
Bedri Tekin, AİHM kararının, iç hukukta düzenleme yapılmasa da kamu çalışanlarının grev yapabileceğini gösterdiğini belirtti.

Kararın grev haklarının önünde hiçbir engel bulunmadığını bir kez daha gösterdiğini savunan Tekin, “22 Temmuz seçimleri sonrası iktidar bu hakkı görmezden gelemez. KESK’te 15 Ağustosta başlayacak olan toplu görüşme döneminde toplu sözleşme ve grev hakkı bulunduğunu bilerek davranacaktır” dedi.

Kaynak: http://www.ntvmsnbc.com/news/414512.asp

Memurların iç hukukumuzda geçerli olan kurallara göre toplu sözleşme yapma ve grev yapma hakkı bulunmamaktadır.

Ancak uluslararası antlaşmalarda çalışanların işçi memur ayırımı yapılmaksızın bu haklardan yararlaması gerektiği yolunda bir anlayış geçerlidir. Antlaşmanın tarafı olan devletlerin memurlarına toplu sözleşme ve grev hakkı tanıma konusunda kendi koşullarına göre düzenleme yapması beklenmektedir.

Konu tartışılmaya değer bir konu. Ancak yukarıdaki karar yanıltıcı olmamalı: Bu dava 1998 yılındaki bir olayla ilgili olarak verilmiştir. Davalar açıldıktaki tarihteki koşullara göre değerlendirilir. 1998 yılında Türkiye antlaşmalarla üstüne düşen düzenlemeyi henüz yapmamıştı. Bu nedenle dava Türkiye aleyhine karara bağlanmıştır. Ama şimdi bu konuyu düzenleyen iç hukuk kuralları mevcuttur. Aynı dava şimdi açılırsa sonucu ne olur bilinemez: AİHM'de açılan davalar 7-8 yıl gibi uzun sürelerde karara bağlanmaktadır.

Antlaşmalarda iç düzenlemelerin nasıl yapılacağına ilişkin bir hüküm yok. Her devlet kendi koşullarına göre düzenleme yapma yükümlülüğü altına girmiş.

Gerçi antlaşmaların dayandığı metinlere genel olarak bakıldığında çalışanların hepsine (işçi-memur ayırımı yapılmaksızın) toplu sözleşme ve grev hakkı tanınması gerekir diye düşünülebilir. İngilizce metinlerde geçen WORKER sözcüğünü devlet İŞÇİ olarak kabul ederken sendikalar ÇALIŞAN olarak kabul ediyor. Devlet antlaşmalarda geçen worker sözcüğünün anlamını işçi olarak kabul ettiğinden memurlara toplu sözleşme ve grev hakkı tanımıyor; sadece toplu görüşme hakkı tanıyor. Sendikalar ise çalışan kavramı içinde işçi-memur ayırımı yapılamayacağını iddia ediyor.

Fakat, anlaşmazlık ne olursa olsun, hali hazırdaki iç düzenlemeler varken memurların iş bırakmaları demokratik uyarı olarak nitelendirilemez. İç düzenlemelerin olmadığı 1998 yılı için verilen karar da böyle bir eyleme dayanak oluşturmaz.

Özetle, 9 yıl önce açılan davanın karar ancak bugün verilebilmiştir ama günümüzün kararı değildir. 1998 yılındaki davanın kararı, sonradan yapılan iç düzenlemeler nedeniyle bugün için emsal oluşturmaz.

Saygılarımla