Zamanaşımına Uğramış Cek Adi Belge Niteliğini Haizmidir

6 aylık zamanaşımına uğramış çekle yapılan genel haciz yolu ile takipte borçlu tarafça ödeme emrine itiraz edilerek takip durdurulmuştur. İTM de açacağım İtirazın Kaldırılması Davasında süresi içinde bankaya ibraz edilerek karşılıksız çıkan ve 6 aylık zamanaşımına uğrayan çek İ.İ.K 68. md anlamında adi belge sayılır mı ? Yani bu belge borçlunun İtirazını Kaldırabilecek nitelikte , yasanın öngördüğü bir belge midir? Yanıtlarınız için şimdiden teşekkürler.

Y. 11 HD. 14.10.1996 tari E.4566/K.5266

Zamanaşımına uğramış çek adi senet haline dönüşmez. Ancak hamile yazılı ise; yazılı delil başlangıcı sayılabilir.
Bkz. Eriş, s.164.

Bu anlamda İİK.68 normuna uygun bir senet olayda yoktur.

Zamanaşımına uğramış bir çekin hamili, kambiyo hukukundan kaynaklanan haklarını kullanma imkanını kaybetmiş olur. Bununla birlikte, çek niteliğini kaybetmiş bu belgeye ”yazılı delil başlangıcı” olarak dayanıp, alacağını her türlü delil ile ispat edebilir. Bkz. 19. HD., 26.04.1999, 403/2776 (YKD., 1999/12, s.1684) ; 19. HD., 21.10.1997, 2937/8696 (ERİŞ, Çek, 2000, s.62).

zaman aşımına uğramış çek kambiyo senedi niteliğini yitirdiği gibi adi senet hükmünde de değildir. Nama yazılı olmadıkça bu ütr çekler yazılı delil başlangıcı dahi sayılmayacağı kanısındayım. bu durumda alacaklı alacağını ancak genel hükümler çerçevesinde isteyebilir
Av.Gökhan ŞAHİN

Alıntı: Alıntı yapılan mesajın sahibi: Av. Mehmet S. Tikici Y. 11 HD. 14.10.1996 tari E.4566/K.5266 Zamanaşımına uğramış çek adi senet haline dönüşmez. Ancak hamile yazılı ise; yazılı delil başlangıcı sayılabilir. Bkz. Eriş, s.164. Bu anlamda İİK.68 normuna uygun bir senet olayda yoktur.

Yukarıda yer alan Yargıtay kararındaki '' zaman aşımına uğramış çek....Ancak hamiline yazılı ise yazılı delil başlangıcı sayılabilir.'' tespitini nasıl anlamalıyız?

1- Nama yazılı olan zamanaşımına uğramış çek, zaten yazılı delil başlangıcı kabul edilir şeklinde mi,

2- Nama yazılı çek, hiç bir şekilde yazılı delil başlangıcı sayılamaz şeklinde mi?

Ben 1. ihtimali doğru görüyorum..

Zamanaşımına uğramış çek, borç doğuran adi senet olarak kabul edilemez. Bu tür bir çek HMUK 292. maddesinde düzenlenmiş olan "yazılı delil başlangıcı" olarak kabul edilir. Zamanaşımına uğramış bir çekin alacaklısı, temel ilişkiye dayanarak veya sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayanarak (TTK 644) açacağı davalarda yazılı delil başlangıcı olarak kullanabilir. Zamanaşımına uğramış çek tek başına alacağı ısbat için yeterli değildir. Bunun diğer delillerle örneğin tanık beyanları ile de desteklenmesi gerekir. Zamanaşımına uğramış çekin alacaklısı : Asıl borç ilişkisine dayanarak talep veya dava hakkını kullanabileceği gibi; TTK 644 maddesine dayanarak sebepsiz zenginleşme davası açabilir.

Av. Hülya Kanbakan

Alıntı: 6 aylık zamanaşımına uğramış çekle yapılan genel haciz yolu ile takipte

1. Zamanaşımına uğramış çekle takip yapılamaz.
2. Söz konusu çek, takibe dayanak yapılmış ise, itiraz yerindedir. itirazın kaldırılması isteminin reddi gerekir.
3.Çeke dayanmadan takip yapılması gerekirdi. İtiraz durumunda, nama yazılı olması koşulu ile, yazılı delil başlangıcı olarak çeke dayanılabilirdi.
4. İTM yerine mahkemeye gidilmesi yeğlenmeliydi.

Saygı ve sevgilerimle
Av. Hulusi Metin (İstanbul Barosu)

Kambiyo süresi geçmiş olsa dahi, kambiyo vasfına haiz olmasını engelleyen şekli unsurlardan birisinin yokluğunda dahi , imzası borçlu tarafından inkar edilmeyen bu tarz takip belgelerini ''Yargıtay'' adi borç senedi hükmünde saymaktadır.(T.C.YARGITAY Ondokuzuncu Hukuk Dairesi E : 2001/228 K : 2001/4107 T : 28.5.2001)
Dolayısıyla bu durumda siz ''borç verdik karşılığında bu çeki aldık'' dediğiniz de , karşı taraf vakti zamanında imzaya inkar etmediğinden dolayı çekin vasfı adi borç senedi hükmünde olacağından , davalının iddiasını HUMK'un 290.maddesi uyarınca yazılı delillerle ispatlaması gerekecektir.

Çekin hiç bir durumda "adi borç senedi" niteliği kazanması mümkün olamaz. Zira çek, hukuki niteliği itibariyle bir havale emridir; kayıtsız şartsız bir "ödeme taahhüdü" içermez.

19. HD., 26.01.1995, 3191/378: “Çekin yasal unsurları eksik ise, bu belge adi senet sayılamaz. Bu belge ancak yazılı delil başlangıcı kabul edilebilir”.

13. HD., 04.07.1984 : “Çek, borç ikrarını kapsayan bir senet değil, bir ödeme vasıtasıdır ve bir miktar paranın ödenmesi için verilmiş havale emrini ihtiva eder. Ödeme, bir borcun itfa amacıyla olabileceği gibi ödünç verme amacı ile de yapılabilir. Bu itibarla dayanılan çek, davacının davalıdan yazılı miktar kadar alacağı olduğuna kesin bir delil teşkil etmez. Ne var ki, olayda çekteki imza inkar edilmediğine göre, çek davacının alacak iddiası hakkında bir beyyine başlangıcı kabul edilebilir ve bu suretle alacağın varlığı tanıkla kanıtlanabilir. Mahkemece bir ödeme vasıtası olan çekin, adi senet niteliğinde olduğundan söz edilerek ödetme kararı verilmiş olması bozmayı gerektirir” (OĞUZOĞLU, Bono ve Çek, 1996, s.87).

Zamanaşımına uğramış çek hamilinin elinde 2 seçenek bulunmaktadır.
1-Temel ilişkiye dayanarak yazılı delil başlangıcı hükmündeki çeki delil olarak kullanabilir
2-Bir yıllık süre içerisinde sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayanarak, temel ilişkiyi ileri sürmeden veya temel ilişkiyi ispat etmek zorunda kalmadan dava açılabilir.