27-06-2007, 14:22 | #1 |
|
Orinagin/ Örneğin- Öz Türkçe Sandığımız Kelimelerin Kökeni?
Merhabalar...Oldum olası kelimelerin kökenini merak etmişimdir. Hangi kelimelerin öz Türkçe , hangilerinin yabancı menşeli oldukları ilgimi çekmiştir. Sizinle paylaşmak istediğim kelime ÖRNEK kelimesi.Ben hep özTürkçe zannederdim oysa kelimenin aslı ORİNAGİN olup dilimize Ermenice'den geçmiş bir kelimedir.Ayrıca sıklıkla kullandığımız ÖRNEĞİN kelimesi de orijinaline daha yakın olup Türkçeleşmiştir.
|
06-07-2007, 20:13 | #2 |
|
Açıkcası örnek kelimesinin Arapça ya da Farsça kökenli oluduğunu düşünüyordum Ermenice kökenli bi kelime olması beni şaşırttı
|
17-07-2007, 18:02 | #3 |
|
AŞk...
" Aşk"....... Üzerine milyonlarca kez düşünülüp bir o kadar satıra konuk olmuş tılsımlı kelime... Peki merak ettiniz mi kökeni hangi dile dayanır? Semantik açıdan nedir diye? Aşk, Arapça kökenli olup orijinali "Işk" tır. Işk ise sarmaşık demektir.Yani nasıl ki sarmaşık bulunduğu ortamı veya sarıldığı şeyi sarıp sarmalar ya hani, işte aşk da öyle sarıp sarmalar aşık olan insanı.
|
24-07-2007, 17:03 | #4 |
|
Onur kelimesi de Fransizca bir kelimeden geliyormus. Aslinda, tamamen Türkce oldugunu düsünmüstüm.
|
08-08-2007, 17:05 | #5 |
|
--- "çeyrek" sözcüğü aslen Farsça bir sözcüktür:
Farsçada "çahar" ="dört", "yek" = "bir" sözcüklerinin birleşiminden ortaya çıkmış ve başkalaşarak Türkçe"de çeyrek kelimesini oluşturmuştur. --- Giresun şehrinin asıl orijinal biçimi " Kerasos" (kirazlık) tır. --- anahtar sözcüğünün orijinali Yunanca " anihto" (açmak) eylemidir. " Anihtiri " ise açmaya yarayan anlamındadır. --- Kilit : Yine Rumca "kleo" (kapatmak) eyleminden türeyen "kleidi" (kapamaya yarayan) alet kelimesinin karşılığıdır. --- "ciro" sözcüğü,İtalyanca "devretmek" anlamına gelen "girare" sözcüğüne dayanmaktadır. |
11-08-2007, 20:08 | #6 | |||||||||||||||||||||||
|
Kanaatimce şevk" ten gelir. Tabi bu benim yorumum. Ama derin inceleme istiyorsanız, bir etimolojik sözlük tavsiye edebilirim ben genelde nereye gitsem yanımda taşırım. Bazen sırf öylesine bakmak bile çok öğretici oluyor. SEVAN NİSANYAN, SÖZLERİN SOYAĞACI, Çağdaş Türkçe" nin Etimolojik Sözlüğü, En son Adam Yayınları" ndan çıkmıştı ama bundan 6 ay öncesinde piyasada ve internette aradım, stoklarda yoktu ama Yeni bir yayınevinden veya aynı yayınevinden tekrar basılmış ve piyasaya sürülmüşse bilemem. Fakat eğer ilgi alanınıza giriyorsa çok şey katacaktır Sizlere emin olun. Çok hukuki kavramın esas anlamını bile kolaylıkla çözmenize yardımcı oluyor. sevgi ve saygılarımla. |
21-08-2007, 14:33 | #7 |
|
Yabancı kökenli olup Türkçeleşmiş bazı kelimeleri daha sizinle paylaşmak istiyorum :
1-"Abluka" kelimesini gündelik hayatta bazen kullanırız. Kelimenin kökeni İtalyancaya dayanıp orijinali "a blocco" ( bir şehrin deniz yolunu kesecek biçimde çevirmek)dur. 2-"Anadolu" kulağıma en hoş gelen kelimelerden biri ve bende hep anaların bol olduğu bir diyar manasında gibi bir izlenim oluştururdu.Oysa manası bambaşkaymış. Anadolu kelimesi Yunanca kökenli Anatolia'dan gelip doğu yönü, doğudaki ülke manasındadır. 3-"Izbandut" kelimesi lisanımızdaki manasıyla iri yarı insanlar için kullanılagelmiştir. Oysa Izbandut Yunanca olup eskiden Rum korsanlarına verilen isimdir. |
21-08-2007, 14:54 | #8 |
|
"Cacık" kelimesi aslen Ermenice'den gelip aslı "Cacıg"tır.
"Pırlanta" kelimesi aslen İtalyanca'dan dilimize geçmiş olup İtalyancadaki haliyle kelimenin aslı Brillanta'dır. " Çete" kelimesi aslen Arnavutça olup Arnavutların silahlı eşkıyalara taktığı isimdir. |
27-08-2007, 15:41 | #9 |
|
Türkçe"ye yerleşmiş,kökeni ve eki ile birbirine yakın ve bağlı kelimeler :
cilt = deri ; cellat = deri yüzücü şahıs-eşhas-müşahhas-teşhis katetmek-maktu saf-mustafa(saflaşmış) zan-maznun sicil-tescil-müseccel fehm-fehim/e-tefhim-mefhum baliğ-tebliğ-tebligat daire-müdür-idare hendese(matematik)- mühendis(mesleğini matematik yöntemlerle icra eden) hesap-muhasebe-mahsup şekil-eşkal-teşkilat rahat-istirah-müsterih kast-maksat-maksud nakıs-tenkis/at- tat(z)min-tazminat fikir-mefkure sual-mesul-mesuliyet-mesele misal-emsal-temsil hasretmek-hasret-münhasır-mahsur-muhtasar hazır-huzur-ihzar farz etmek-mefruz iddia-dava-müddei daim-müdavim-mütemadi hacer : taş hacir : kısıtlama hecr(göç)- hicret-tehcir şekk : kuşku şikayet : kuşkular şart-meşrut-meşrutiyet(şartlı demokrasi) şevk-teşvik beri-ibra-beraat-müberra harf-tahrifat- merkep-rekabet vecd-mevcut-mevcudiyet imar-mimar-mamur-tamir emir-amir-memur resim-merasim-tersim hasılat-tahsilat-mahsul ... |
28-08-2007, 14:38 | #10 |
|
onur kelimesi fransızca değil latince kökenli bir kelime onour latince honour ingilizce... şimdilerde daha kısa olarak honor diye yazılıyor... ismim olduğu için merak edip bir yerlerden bakmıştım.
|
29-08-2007, 14:43 | #11 |
|
Harikulade : harik-ul-ade açılımı ve kökleri itibariyle
şu anlama geliyor : harik(a) : Arapça "karıştıran/harekete geçiren" anlamındadır. ade : gelenek, adet : ade çoğulu olarak gelenekler demektir. harik-ul-ade : Gelenekleri karıştıran,alt üst eden,değişimi harekete geçiren (Türkçedeki pozitif anlamı ile : güzel) etkinin adı ve anlatımıdır. ---------------------------------------------------- rekb : binmek ; merkep : binek hayvanı; rekabet : yarışanların, birbirlerinin yaptıklarının üzerini örterek kendilerini ön plana çıkarma eylemi. ----------------------------------------------------- |
30-08-2007, 13:43 | #12 |
|
mübaşir : (başar = müjde)kökünden : müjdeci
------------------------------------------------- muvazaa = muvadaa : karşılıklı/gizli vaadleşme, kişilerin birbirlerine verdiği gizli vaadler.(vaad kökünden) ------------------------------------------------- mütareke : (terk kökünden) karşılıklı terketme, karşılıklı silah bırakma -------------------------------------------------- mektup : (ketb=yazma kökünden)yazılı metin/yazılmış olan kitap : ketb kelimesinin çoğulu olarak) yazılar mektep : yazı yazılan yer kitabe : yazıt --------------------------------------------------- şemsiye : (şems=güneş kökünden)güneşten koruyucu ( Arap coğrafyasında ancak "güneşten korunmak"ihtiyacı olabileceği için ) ------------------------------------------------------ |
03-09-2007, 13:31 | #13 |
|
Türkçe"ye yerleşmiş,Türkçe"ye ait olmuş Arapça kelimelerin
kökenini incelemek,Türkçe içindeki anlamlarını bilmeye ve doğru kullanımlarına yardımcı olduğu için,her iki dili de bilmenin yardımı ile,kök ve anlam çözümlemesini yapabildiğim sözcüklerden yazıyorum : fikir : düşünce efkar (çoğul) : düşünceler efkar-ı umumiye : Kamunun düşünceleri/kamuoyu münazara (nazar kökünden) karşılıklı bakış oluşturma niza(nida) : ses/(li çekişme)(nizalı-nizasız) münazaa : Karşılıklı çekişme mütalaa : (tal"a=çıkış)kökünden : çıkarım farik : (fark kökünden) farkeden,farkedebilen,ayırt edebilen refik : arkadaş müterafik kusur : kusur arkadaşlığı,kusur ortaklığı vezin : ölçü muvazene : denge tevzi : dengeli dağıtım mütevazi : hareketlerinde dengeli,ölçülü tevazu : ölçülü olma,dengede olma sabıka : geçmişteki hal,durum hal-i sabıka irca : geçmiş duruma geri dönme (eski hale getirme) zikr : dile getirme,söyleme mezkur : bahsedilen,dile getirilen müzekkere : zikreden yazı,hatırlatan yazı |
05-09-2007, 14:01 | #14 |
|
ras : (Ar.) baş / ratio : (Lat.) akıl
rasyonalizm : akılcılık re"sen : kendi başına,kendiliğinden hareketle reis :başkan --------------------------------------------------- usul : asıl sözcüğünün çoğuludur --------------------------------------------------- sıdk : doğruluk sadık : doğru tasdik : doğrulama/onama ---------------------------------------------------- fazilet : (fazla kökünden) fazla ahlak,erdem,beklenenden daha fazla ahlaklı olmak |
10-09-2007, 10:52 | #15 |
|
SPOR kelimesi :
Sistem,Program,Organizasyon,Rekor kelimelerinin ilk harflerinden oluşmuştur. |
14-09-2007, 08:18 | #16 |
|
Sn. Olguner "spor" TDK'ya göre Fransızca kökenli bir kelime olan "sport" dan geliyor.İlk dört harfin Fransızca karşılıkları uyuyor ama sondaki "t" harfinin karşılığı nedir?
Saygılar... |
14-09-2007, 09:37 | #17 |
|
Sn. Sinequanon :
Spor kelimesinin açılımına dair bu bilgiyi,spor bilimleri ile ilgili bir akademisyenden duymuştum. Sistem,program,organizasyon ve rekor kelimeleri,olimpik hazırlıkların hedefe yönelen disipline yöntemleri ve hedefin adını sembolize etmek üzere,yöntemlerin sıralanaşı;kısaltması ise : Spor imiş. İngilizce Ve Fransızca"daki "t" harfinin gramatik bir ek olma ihtimali veya çoğul eki olma ihtimalini düşünebiliriz. ----------------------------------------------------- Türkçe"den birkaç kelime : vade : (vaad kökünden) ödemenin/ifanın vaadedildiği zamanı ifade eder. ------------------------------------------------------- halet : hal kelimesinin çoğuludur halet-i ruhiye : ruhsal durumlar ------------------------------------------------------- tahakkuk : hak şekline bürünme,hak haline gelme muhakkak : hak durumu kesinleşmiş olma ---------------------------------------------------------- hayat : (kökü:hay"a:canlılık,canlı olma) hay"a çoğuludur ---------------------------------------------------------- habbe : tane hububat : taneli yiyecekler(habbe çoğulu) --------------------------------------------------------- |
17-09-2007, 14:08 | #18 |
|
insan : Arapça ins kelimesi Türkçe"deki insan kelimesinin karşılığıdır ve
insan : Arapçada ins kelimesinin çoğulu,ayrıca ins(an) soyundan gelen anlamındadır. nas : insan topluluğu (hukukta "nası ızrar" ( insanlara zarar verme) terimindeki kullanımı örnektir. ------------------------------------------------------- nefs : can,kişi nüfus : nefs çoğulu olarak : kişiler enfes : candan öte nefes : soluk alıp verme teneffüs : nefeslenme -------------------------------------------------------- şur : emir,danışana gösterilen yol şur"a : danışma kurulu şurayı devlet : devlete dair danışma kurumu (günümüzde Danıştay) müsteşar : danışılan görevli müşavir : danışman istişare : karşılıklı görüş/fikir alışverişi/danışma -------------------------------------------------------- memleket : kökündeki mülk kelimesinden,edinilmiş,yurt edilmiş mülkler memluk : mülk edinilmiş (köle) istimlak : mülk edinme emlak : mülkler -------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------- |
18-09-2007, 03:21 | #19 |
|
naif- saf
Latince kökenli bir sözcük. İnrgilizce naive, Almanca naiv. Ben eskiden bu kelimeyi arapça ya da farsça kökenli zannederdim. |
18-09-2007, 10:37 | #20 |
|
ahbab : kökündeki habib (sevilen,sevgi duyulan)
kişi çoğulu olarak : sevilen eş/dostlar eshab : kökündeki sahip kelimesinin çoğulu,sahabe esbab : kökündeki sebep kelimesinin çoğulu (hukuktaki esbab-ı mucibe örneği) eşhas : şahıs çoğulu eşkal : şekil çoğulu : şekiller eşgal : iş/güçler meşgul : işinde,gücünde olma emsal : misal çoğulu : misaller,örnekler asgari :kökündeki sagir(küçük)ten:en az,enküçükoran azami : kökündeki (azim :büyük)ten : en büyük,en çok |
18-09-2007, 11:20 | #21 |
|
Lahmacun sözcüğü de Arapça'dan geliyormuş. Lahm: et. acun ekmek. Etli ekmek..
Otomobilin ilk karşlığı:zatül hareke.. Varoş sözcüğü de bize pek olumlu şeyler ifade etmiyor, ama : (Macarca) var: şehir, varoş: şehircik imiş. |
18-09-2007, 11:25 | #22 |
|
Değerli Ersin Bey, 1970 lerde, 'mesela' yerine 'örneğin' demeyenden sınıf bütçesine 25 kuruş alan öğretmen vardı Ankara G. Osman Paşa Ortaokulunda... Bugünleri görseydi eğer...
|
18-09-2007, 12:26 | #23 |
|
Melih Bey;
Öğretmeniniz,bu cezalandırmayı,çocuklarına Arapça veya Türkçe olmayan isim veren Türk ailelerine uygulasaydı,Türkiye"ye çok önemli bir gelir kaynağı yaratmış olurdu. (Sizin de aileniz ceza ödemek zorunda kalırdı...) Çocuklarıma isim ararken,özellikle Arapça olmamasına,özen gösterdim.Ülkemizdeki isimlerin,belki % 80" inin Türkçe olmaması,üzücü. Kullandığımız ve yaşayan dil içindeki kelimelerin kökenini bilmek,anlamak,kültürel bir gereksinim. Aynı zamanda kültürel bir açılım . Varolanı anlamak ve anlamaya çabalamak,olması gerekene dair istek ve çaba ile aynılık arzetmeyebilir. Bu nedenle,"yaşayan bir doku olan" günlük dil içinde kullanılan ve yerleşmiş veya bilmekte fayda olabilecek sözcük kökenleri ile ilgili çözümlemeler,Öztürkçe konuşma isteğimizi ve iddiamızı ortadan kaldırmamaktadır. Arapça"nın ve yabancı başka dillerin tasallutu yetmezmiş gibi,bir de,en yeni Türkçe ızdırabımıza,yaramıza değdiniz :"yapıcaz,gelicez,gelicek,gidicek,olucak..." gibi. Öğretmeniniz bunları duysaydı,ceza kesmekle de yetinmez, öngöremeyeceğimiz tepkiler verirdi... Umarım bu acıya tanık olmamıştır... İyi Günler,Melih (Türkçesi: İyi) Bey;... |
22-09-2007, 11:51 | #24 |
|
Yanlış yazılan kelimelere örnek olarak Ersin Vargün"ün dikkat çekmiş olduğu "binaenaleyh" kelimesi,Öztürkçe sanmadığımız,ama Türkçe diline,eskilerin diline yerleşmiş,hala kullanılan bir kelime olduğu için açılımını yazabiliriz :
binaenaleyh : iki kelimeden oluşmuş (: bina ve aleyh) aleyh : ona,buna(aleyhime : bana yönelik) binaen : bina ederek,dayanarak binaenaleyh : buna dayanarak,buna dayandırarak,bu temele dayayarak,bu düşünce ile temellendirerek... |
27-10-2007, 09:28 | #25 |
|
Tahrifat : kökünde "harf" kelimesi vardır) Harf/işaret/rakam ile oynayarak yeni bir harf/işaret/rakam oluşturma,oynama yaparak harfi değiştirme anlamında bir kelime.
garp : güneşin batışı; kavramdan hareketle : batı yönü gurup : gün batımı,güneşin batışı ile ilgili tüm olaylar,kavramlar ; özelde ise,güneş batarken ortaya çıkan renkler.Yanlış yazılan kelimelere örnek olarak yazan Jumeaux"un bu hatırlatması üzerine çözümlemeyi buraya yazmak aklıma düştü ve yine bu kelimenin kullanıldığı en güzel yerden: bir hüzzam şarkının sözlerinden alıntı ile Jumeaxu doğrulayarak; " Al şu kadehi yaşla doldurma/düşürme yeter gönlümü gama gurubun rengi vurmadan cama/ver mezesini tatlı lebinden" ... şırb(p) : içme şarap : içilen,içimlik şurup : içilebilecek,sıvı/lar meşrubat : tüm içilebilenler,içecek türünden olan garip : yabancı gureba : garipler/yabancılar (Vakıf gureba) gurbet : kendimizi garip/yabancı hissettiren yaban eller ------------------- hükmetmek : hükümlere(yasalara,kurallara) dayalı olarak yönetme hükümet : hükümlere,yasalara,kurallara bağlı ve aynı zamanda sorumlu olarak yöneten erk. (istibdad karşıtı) |
13-06-2008, 21:47 | #26 |
|
Pizza kelimesi, Arapçadaki z/d harflerinin birbiri yerine geçebildiği örneklerden biri olarak : Pidda kelimesinin karşılığı ve Türkçede kullanılan 'Pide' kelimesinin de orijinalidir.
|
21-07-2008, 07:48 | #27 |
|
Eşya kelimesi şey kelimesinin çoğuludur.
Şey : nesne / Eşya : Nesneler Beleş kelimesi de : 'bila şey' tamlamasından dönüşmüş, bedelsiz,karşılığında hiçbir şey olmayan anlamındadır. |
22-08-2008, 20:50 | #28 |
|
harika : devinim yaratan,değiştiren,statik bir durumdan eylemsel bir duruma geçiren etki.
harika(t)= hareket ( harika : devinsel etki,çoğulu olarak harikat=hareket : devinsel etkiler,eylemler...) dir. ( Arapça kökenli kelimeler ) |
16-11-2008, 04:18 | #29 |
|
Ben, dilimizi yabancı kelimelerin istilasından korumanın gereğine inanmakla beraber, bu davranışı abartmayı da doğru bulmuyorum. "Yaşayan Türkçe" benim için geçerli bir ölçü.
Özellikle bir dönemde, yoğun olarak öztürkçeleştirme adı altında bazı abartılı, hatta komik çabalara da şahit olduk. Mesela; "tespit" kelimesi Türkçeleşmiş Arapça kökenli bir kelime olduğu halde, işgüzarlıkla onun yerine "saptama, saptamak" kelimesini yerleştirmeye çalıştılar. Ama bunu yaparken, tespit kelimesinin yerine bu sefer de Arapça dilindeki asıl karşılığı olan "sabt" kelimesini neredeyse aynen almış oldular... Dil yaşayan bir varlıktır, gelişir, etkilenir... Önemli olan halkın kolayca anlaşabilmesi, nesiller ve ülkedeki kesimler arasında anlaşmayı, birbirini anlamayı ve kendini ifade edebilmeyi güçleştirmemektir. |
31-12-2008, 12:17 | #30 |
|
Güzel bir konu olmuş.
Türkçemizde kullandığımız, Türkçe sandığımız pek çok kelimenin kökeni aslında başka dillerdir. Dilimizde olduğu gibi başka dillerde de bu etkilenme görülür ve tamamen doğaldır. Yukarıdaki konuları okudukça pek çoğuna ben de şaşırdım. |
Şu anda Bu Konuyu Okuyan Ziyaretçiler : 1 (0 Site Üyesi ve 1 konuk) | |
|
Benzer Konular | ||||
Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Yanıt | Son Mesaj |
Bye Bye Türkçe | umutdalkilic | Kitap | 4 | 22-08-2008 01:14 |
Düzeltme İşareti | Av. Muzaffer ERDOĞAN | Hukuk ve Türkçe Çalışma Grubu | 9 | 15-03-2007 14:06 |
Bye Bye Türkçe | alisinkay | Kitap | 2 | 12-09-2006 10:46 |
Türk Hukuk Sitesi (1997 - 2016) © Sitenin Tüm Hakları Saklıdır. Kurallar, yararlanma şartları, site sözleşmesi ve çekinceler için buraya tıklayınız. Site içeriği izinsiz başka site ya da medyalarda yayınlanamaz. Türk Hukuk Sitesi, ağır çalışma şartları içinde büyük bir mesleki mücadele veren ve en zor koşullar altında dahi "Adalet" savaşından yılmayan Türk Hukukçuları ile Hukukun üstünlüğü ilkesine inanan tüm Hukukseverlere adanmıştır. Sitemiz ticari kaygılardan uzak, ücretsiz bir sitedir ve her meslekten hukukçular tarafından hazırlanmakta ve yönetilmektedir. |