Sİgortasiz İŞÇİnİn AlacaĞi

Sigortasız 5 sene kira karşılığı kapıcık yapan işçi için kıdem, ihbar , ücret alacakları için dava açılmıştır. tanıklar dinlenmiş, dosya bilirkişiye gitmiş alacak miktarı tesbit edilmiş, Dava karar aşamasındayken Mahkeme hizmet tesbiti davası açılması için davacıya süre vermiştir.Hizmet tespiti davası işçilik alacağı davasının ön koşulu mudur? Hizmet tespiti davası açılmadan işçilik alacakları hakkında karar verilemeyeceğine dair yasa var mıdır?

Alıntı: Yazan Seher Sigortasız 5 sene kira karşılığı kapıcık yapan işçi için kıdem, ihbar , ücret alacakları için dava açılmıştır. tanıklar dinlenmiş, dosya bilirkişiye gitmiş alacak miktarı tesbit edilmiş, Dava karar aşamasındayken Mahkeme hizmet tesbiti davası açılması için davacıya süre vermiştir.Hizmet tespiti davası işçilik alacağı davasının ön koşulu mudur? Hizmet tespiti davası açılmadan işçilik alacakları hakkında karar verilemeyeceğine dair yasa var mıdır?

Sn.Seher, derdest davanız eda davası niteliğinde. Alacağa hak kazanmak için hangi nedenle alacaklı olduğunuzun tespiti de gerekmektedir. Çünkü alacak hakkınız nedene dayalı alacaktır.

Uygulama hizmet tespit davası kazanılmadan işçilik alacaklarının karara bağlanmaması yönündedir.Mahkemenin yaptığı uygulama doğrudur.Hizmet tespit davası açılmalı ve kesinleşmesi beklenmelidir.

Alıntı: Yazan Seher Sigortasız 5 sene kira karşılığı kapıcık yapan işçi için kıdem, ihbar , ücret alacakları için dava açılmıştır. tanıklar dinlenmiş, dosya bilirkişiye gitmiş alacak miktarı tesbit edilmiş, Dava karar aşamasındayken Mahkeme hizmet tesbiti davası açılması için davacıya süre vermiştir.Hizmet tespiti davası işçilik alacağı davasının ön koşulu mudur? Hizmet tespiti davası açılmadan işçilik alacakları hakkında karar verilemeyeceğine dair yasa var mıdır?

Hayır, hizmet tespiti davası işçilik alacakları davasının önkoşulu değildir. İşçinin çalışmışlığı ve işçilik alacakları kanıtlandı ise o davada karar vermemek için bir neden yoktur.
Uygulamada hizmet tespiti davası alacak davasından önce ya da birlikte açıldı ise, alacak davasında delil olarak gösterildiğini ve hizmet tespiti davasının kesinleşmesinin beklendiğini sık sık görüyoruz. Ancak tam tersini yapan, önce alacak davasını açan ve bu davada çalışmışlığı (ve elbette alacağı) kanıtlayıp, kesinleşen alacak davasını hizmet tespiti davasında delil olarak gösteren meslektaşlarımız da var. Sizin davanızda da işçinin çalışmışlığı zaten kanıtlandı ise (bilirkişi işçinin alacağı olduğunu belirtip bunu hesapladığına göre, kanıtlamış olmalısınız) alacak davasının karara bağlanmaması için herhangi bir neden yoktur.

Sonradan eklenen not: http://www.turkhukuksitesi.com/showthread.php?t=43943 adresindeki konuda meslektaşlarımız Derya Demir'in 2 no.lu mesajı (içtihattaki "davacı hizmet tespiti davası açmış ise" ibaresine dikkatinizi çekerim) ile Engin Özoğul'un 7 no.lu mesajlarını okumanızı öneririm. Meslektaşlarımızın mesajlarına teşekkür etmeyi de unutmayınız.

Benim düşünceme göre de, hizmet tepiti davasının açılması, alacak davası için ön koşul olmamalıdır.

Zira, hizmet tespit davası, sosyal güvenlik haklarına ilişkindir. Diğer işçilik alacakları ise, işçinin emeğinin karşılığıdır. Emeği varsa, ücreti de olacaktır.

Sosyal güvenlik hakkının vazgeçilmez olması, bu hakkı takip etmenin (işçi açısından) mecbur olması demek değildir.

Belki de işçi, zaten emeklidir ve bu sebeple pek de önemsemeyebilir hizmet tespitini...

Alıntı: Yazan Av.Cengiz Aladağ ...Sizin davanızda da işçinin çalışmışlığı zaten kanıtlandı ise (bilirkişi işçinin alacağı olduğunu belirtip bunu hesapladığına göre, kanıtlamış olmalısınız) alacak davasının karara bağlanmaması için herhangi bir neden yoktur...

Alıntı: Yazan Seher ...Mahkeme hizmet tesbiti davası açılması için davacıya süre vermiştir...

Sayın Seher,

Tabii ki hizmet tespiti davası açma zorunluluğu diye bir şeyden bahsedilemez ama... Mahkeme, iddianızı kanıtlayamadığınız için yol göstermeye çalışıyor olabilir mi?

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 10.02.2009 T., Esas: 2008/33883, Karar: 2009/1887: "Davacı, kıdem, ihbar tazminatı, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.


Yerel mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.

Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hâkimi Ş.Çil tarafından düzenlenen rapor dinlendikten soma dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Davacı, davalıya ait işyerinde iş sözleşmesiyle çalıştığını ve haksız olarak sözleşmesinin sona erdirildiğini ileri sürerek ihbar ve kıdem tazminatı ile bir kısım işçilik alacakları için bu davayı açmıştır. Davalı ise arada iş ilişkisinin olmadığını, davacının işyeri önünde kendisine ait araçla beklediğini ve bazı işyeri müşterileri evlerine götürdüğünü, bu kişilerden ücretini aldığını savunmuştur.

Mahkemece davacı tarafa hizmet tespiti davası açmak için kesin süre verilmiş, davacı taraf süresi içinde hizmet tespiti davası açmamıştır. Mahkemece davacının iş sözleşmesiyle çalıştığının kanıtlanamadığından da söz edilerek kesin süreye rağmen hizmet tespiti davası açılmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Hükmü süresi içinde davacı temyiz etmiştir.

Davalıya ait işyerinin oyun salonu ve cafe olarak işletildiği dosya içindeki bilgi ve belgelerden anlaşılmaktadır. Davacı, davalı tarafından verilen alış veriş, banka işlemleri ve güvenlik işinde çalıştığını belirtmiştir. Davalı ise, davacının işyeri karşısında kendisine ait bir araçla beklediğini ve bazı işyeri müşterilerini evlerine bıraktığını parasını müşterilerden aldığını açıklamıştır.

Davacı tanıklarından biri 4 yıl, diğeri 1.5 yıl süreyle davalıya ait işyerinde çalışmış olup, davacının da aynı dönemde işçi olarak işyerinde çalıştığını açıklamışlardır.

Davalı tanıkları ise, davacıyı işyerinde çalışırken görmediklerini ancak işyeri kapısının önünde durup geleni gideni karşıladığını ve özel aracıyla parası mukabilinde müşterileri de taşıdığını belirtmişlerdir.
Mahkemece emekli Sosyal Sigortalar Kurumu müfettişi bilirkişiden rapor alınmış, davacının davalı ve babasının birlikte işlettikleri işyerinde 2 yıl 19 gün, davalının tek başına işlettiği işyerinde ise 2 yıl 7 ay 12 gün çalıştığı yönünde görüş bildirilmiştir. Bilirkişi raporunda bordro tanıklarının beyanlarına göre tespit yapıldığı belirtilmiştir.

Yapılan bu açıklamaların ardından öncelikle belirtmek gerekir ki, kesin süreye rağmen hizmet tespiti davası açılmadığı gerekçesiyle davanın reddi yerinde değildir, işçinin işçilik alacaklarını talep ettiği bu davada sigortasız olarak çalıştığı dönemlerin belirlenerek işçilik alacaklarının buna göre hesaplanmasını talep hakkı bulunmaktadır.

Dosya içeriğine özellikle işyerinde çalışmış olan davacı tanıklarının beyanlarına göre, davacının işverence verilen işleri yerine getirdiği anlaşılmaktadır. Yine davalı tanıkları, davacının işyeri girişinde müşterileri karşılayıp uğurladığını, kendisine ait araçla müşterileri bazen evlerine bıraktığını beyan etmiş olmakla taraflar arasında iş ilişkisinin bulunduğu sonucuna varılmaktadır, işçinin iş görme edimini yerine getirdiği, işverene bağımlı olarak çalıştığı dosya içeriği ile sabit olmuştur. Davacının, işyeri müşterilerini evlerine getirip götürme işini kendisine ait araçla yapmış olması durumunda dahi, bu eylemi işverene bağımlı şekilde yerine getirdiği, ücretinin üçüncü şahıs konumundaki müşteriler tarafından ödenmesinin iş ilişkisinin geçerliliğini etkilemeyeceği dikkate alındığında mahkemece verilen red kararının hatalı olduğu sonucuna varılmalıdır. Dosya içinde bulunan bilirkişi raporları bir değerlendirmeye tabi tutularak davaya konu işçilik alacakları konusunda bir karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde davanın reddi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 10.02.2009 gününde oybirliğiyle karar verildi."

Saygılar...

Sayın meslektaşlarım, bu tür çok sayıda davamız Yargıtay incelemesinden geçmek suretiyle kesinleşmiştir. Böyle bir ön koşul bulunmamaktadır. Saygılarımla...

T.C. YARGITAY

Hukuk Genel Kurulu
Esas: 2007/21-69
Karar: 2007/55
Karar Tarihi: 07.02.2007


İŞÇİ ALACAKLARI DAVASI - YARGILAMANIN DAHA İYİ VE SÜRATLİ BİR ŞEKİLDE YÜRÜTÜLEBİLMESİ İÇİN DAVALARIN AYRILMASINDA ZORUNLULUK BULUNDUĞU - TARAF TEŞKİLİ SAĞLANDIKTAN SONRA İŞİN ESASINA GİRİLMESİ GEREĞİ

ÖZET: Davaya konu istemlerin yasal dayanaklarının ve buna bağlı ola*rak yapılacak inceleme ve araştır*ma yöntemlerinin farklılığı, temel ilişkinin kanıtlanmasında izlenecek usul gibi bir takım farklı olgu*lar nedeniyle, yargılamanın daha iyi ve süratli bir şekilde yürütüle*bilmesi için davaların ayrılmasında zorunluluk bulunmaktadır. Hal böyle olunca mahkemece, davacıların diğer taleplerinden, maddi ve manevi tazminat istemle*ri tefrik edilmeli, hak sahipleri da*vacılara Sosyal Sigortalar Kurumu*nu davaya dahil etmeleri için önel verilmeli, taraf teşkili sağlandıktan sonra işin esasına girilerek bir so*nuca varılmalıdır.


(1086 S. K. m. 46, 77) (HGK. 15.10.2003 T. 2003/21-571 E. 2003/575 K.) (HGK. 14.04.2004 T. 2004/21-226 E. 2004/223 K.)

Taraflar arasındaki <İş Akdin*den Doğan Tazminat, İşçilik Ala*cakları> davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Silivri 1. Asliye Hukuk Mahkemesince davanın reddine dair verilen 18.10.2005 gün ve 229-672 sayılı kararın ince*lenmesi davacılar vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 4.7.2006 gün ve 3234-7480 sayılı ilamı ile;

(...Uyuşmazlık zararlandırıcı si*gorta olayı sonucu ölen murislerin*den dolayı hak sahiplerinin açtığı manevi tazminat ve işçilik alacağı istemine ilişkindir.

Zararlandırıcı sigorta olayının gerçekleştiği tarihte SSK'da kayıtlı olmayan, işçilik alacağına esas olan hizmetleri de SSK'ya bildirilmemiş olan murisin geçirdiği zararlandırıcı sigorta olayının iş kazası olduğunun tespiti davasını ve işçilik alacaklarının ilişkin olduğu dönemdeki hizmet tespiti davasını da dolaylı olarak içeren bu dava mahkemece tek dos*ya üzerinden sonuçlandırılmıştır.

HUMK' un 46. maddesi uyarınca yargılamanın iyi bir şekilde yürütül*mesini sağlamak için aralarında bağlantı bulunsa bile davaların ayrılmasına, davanın her safhasında karar verilebilir. Yine aynı yasanın 77. maddesinde mahkemenin yargı*lamayı, mümkün olduğunca hızlı ve bir düzen içerisinde seyretmesini sağlamakla yükümlü olduğu belirtil*miştir.

İş kazası olduğunun tespiti da*vasının sonucunu bekleyecek olan manevi tazminat davasında, olayın oluş şekli, müterrafik kusur oranla*rı, husule gelen elem ve ızdırabın derecesi, tarafların sosyal ve ekono*mik durumu, paranın satın alma gü*cü, özellikle 26.6.1966 gün ve 1966/7-7 sayılı İçtihadı Birleştirme kararının içeriği ve öngördüğü ko*şulların somut olayda gerçekleşme biçimi, hak ve nesafet kuraları esas alınır.

Sigortalılığa ilişkin, <hizmet tes*piti> davasının sonucunu bekleye*cek olan işçilik alacağı davasına ge*lince; bu tür davalar 4857 Sayılı Yasadan kaynaklanmaktadır. İşçilik alacağına esas alınacak hizmet saptandıktan sonra talep edilen iş*çilik alacağının türüne göre manevi tazminat davasındaki kıstaslardan farklı kıstaslara dayanan ayrı bir hesap yapılması gerekir.

Bu durumda; her iki dava için izlenecek yöntem ve esas alınacak kıstaslar birbirinden tamamen fark*lıdır. Her iki davanın tefrik edilmesi yargılamanın sağlıklı yürütülmesi için gereklidir.

Mahkemenin bu maddi ve hu*kuksal olguları gözetmeksizin, ayrı ayrı açılıp görülmeleri gereken birbi*rinden tamamen farklı iki davayı bir arada görmesi usul ve yasaya aykı*rı olup bozma nedenidir.

Yapılacak iş; her iki davayı ayırmak ve yargılamayı birbirinden bağımsız olarak sonuçlandırmaktan ibarettir.

O halde davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır...) gerekçesiyle bozularak dosya yeri*ne geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkeme*ce önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN: Davacılar veki*li

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca ince*lenerek direnme kararının süresin*de temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, hizmet tespiti, işçilik ala*cakları, maddi ve manevi tazminat isteğine ilişkindir.

Uyuşmazlık, maddi ve manevi tazminat ile hizmet tespiti ve işçilik alacakları davalarının birlikte görü*lüp, görülmeyeceği noktasında top*lanmaktadır.

Maddi ve manevi tazminat, hiz*met tespiti ve işçilik alacağı istem*leri dava dilekçesinde birlikte isten*miş; mahkemece bu istekler değer*lendirilerek davanın kısmen kabu*lüne karar verilmiştir. Davacılar ve*kilinin temyizi üzerine hüküm yu*karıda yazılı gerekçeyle bozulmuş; Yerel mahkemece önceki kararda direnilmesi üzerine hüküm davacı*lar vekilince temyize getirilmiştir.

Sigortalı hizmetin tespiti dava*sı ile işçilik alacaklarından kaynak*lanan tazminat ve alacak davaları*nın birbirleriyle bağlantılı olduğu birlikte açılıp sonuçlandırabilecekleri Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 15.10.2003 T, 2003/21-571 E, 2003/575 K; 28.05.2003 T. 2003/21-362 E, 2003/360 K; 14.04.2004, 2004/21-226 E, 2004/223 K. sayılı kararlarında açık*ça vurgulanmıştır.

İşçilik alacakları davasında, te*mel ilişki olan hizmet akdinin varlı*ğının kanıtlanması öncelikli soru*nu oluşturmaktadır. Bunun yanın*da, ücret ve diğer ödemeler ile çalışılan sürenin belirlenmesi gerek*mektedir.

Davacılar murisi ile davalı ara*sında varlığı iddia edilen hizmet ilişkisi konusunda yapılacak bu yöndeki bir araştırmanın Sosyal Si*gortalar Kurumunun hak alanını da ilgilendirmesi nedeniyle, davacı*lara, Sosyal Sigortalar Kurumunu davaya dahil etmeleri için önel ve*rilmeli, taraf teşkili sağlandıktan sonra işin esasına girilerek bir sonuca varılmalıdır.

Somut olayda ise davacılar tra*fik iş kazası sonucu öldüğünü iddia ettikleri murisleri İbrahim'in hak sahipleri olarak hizmet tespiti ve iş*çilik alacakları istekleri yanında maddi ve manevi tazminat isteğin*de de bulunmuşlardır. Bu nedenle haksız zenginleşmeyi ve mükerrer ödemeyi önlemek için Sosyal Sigor*talar Kurumu tarafından, hak sa*hiplerine bağlanan gelirin peşin sermaye değerinin belirlenip, des*tekten yoksun kalma tazminatın*dan düşülmesi gerektiği Yargıtay'ın yerleşmiş uygulamasıyla benimsenmiştir. Bu yönden, davanın ni*teliği göz önünde tutularak öncelik*le hak sahiplerine Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından iş kazası nede*niyle gelir bağlanıp bağlanmadığının araştırılması, gelir bağlanmış ise, bildirilen miktarın tazminattan düşülmesi zorunludur.

Hakim, HUMK 46. maddesi uyarınca, aralarında bağlantı bu*lunduğu iddiası ile birlikte açılmış davalarda, yargılamanın daha iyi bir şekilde yürümesini sağlamak için, birlikte açılmış olan davaların, davanın her safhasında, istek üze*rine veya kendiliğinden ayrılmasına karar verebilir.

Davaya konu istemlerin yasal dayanaklarının ve buna bağlı ola*rak yapılacak inceleme ve araştır*ma yöntemlerinin farklılığı, temel ilişkinin kanıtlanmasında izlenecek usul, Sosyal Sigortalar Kurumu*nun bağlaması muhtemel gelirler yönünden peşin değerlerin belirlenebilmesi gibi bir takım farklı olgu*lar nedeniyle, yargılamanın daha iyi ve süratli bir şekilde yürütüle*bilmesi için davaların ayrılmasında zorunluluk bulunmaktadır.

Hal böyle olunca mahkemece, davacıların diğer taleplerinden, maddi ve manevi tazminat istemle*ri tefrik edilmeli, hak sahipleri da*vacılara Sosyal Sigortalar Kurumu*nu davaya dahil etmeleri için önel verilmeli, taraf teşkili sağlandıktan sonra işin esasına girilerek bir so*nuca varılmalıdır.

Yukarıda açıklanan nedenlerle Özel Daire bozma kararına uyul*mak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Direnme kararı bozulmalıdır.

Sonuç: Davacılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, di*renme kararının yukarıda açıkla*nan nedenlerden dolayı HUMK' un 429. maddesi uyarınca BOZULMASINA, istek halinde temyiz pe*şin harcının geri verilmesine 07.02.2007 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

Davacılar 1.3.1997 tarihinde dava*lı işverene ait işyerinde çalışmaya baş*layan murislerinin 13.10.2000 tarihin*de erzak almak için bakkala giderken uğradığı trafik kazası sonucu vefat etti*ğini bu nedenle maddi ve manevi zara*ra uğradıklarını bazı işçilik alacakları*nın da bulunduğunu iddia ederek İa*dem tazminatı, fazla mesai, izin ücreti, ikramiye, ücret, maddi ve manevi taz*minat isteklerinin tahsilini talep ve da*va etmişlerdir.

Davalı vekili davacıların murisleri*nin işyerlerinde çalışmadığını, şirket sahipleri ile iyi ilişkileri sebebi ile işye*rine sık sık geldiğini, hizmet akdi ilişki*si bulunmadığını, yardım ihtiyacı bu*lunması sebebiyle Bağ-Kur primlerinin şirketçe karşılandığını davanın reddi gerektiğini savunmuşlardır.

Davacıların murislerinin ölümü ile sonuçlanan trafik kazası nedeniyle açı*lan ceza davasının Silivri Ceza Mahkemesindeki yargılaması sonucu verilen 19.6.2001 gün 2000/655 Esas 2001/745 Karar sayılı ilamda davacıların murisi olayda tam kusurlu bulunmuş ve sanığın beraatına karar verilmiştir.

İş kazası ile ilgili SSK Müfettişi ta*rafından düzenlenen 4.4.2005 / gün 1228 sayılı raporda olayın iş kazası ol*madığı belirlenmiş, kurumun bu sap*tamasına karşı ayrı bir dava yoluna gidildiği iddia edilmiştir.

Tanıklar dinlenmiş, mahkemece davacının murisi ile davalı arasında hizmet akdi ilişkisi bulunmadığı gerek*çesi ile dava ret edilmiştir.

Yargılama sırasında davaların bir*leştirilmesi veya ayrılması hususunda bir karar verilmemiş bu konuda taraf*larca bir istekte bulunulmamış, dava*nın ayrılması gerektiği hususunda temyiz yoluna da başvurulmamıştır.

21. Hukuk Dairesi davacıların yal*nız esasa ilişkin hizmet akdinin varlığı iddiasıyla yaptıkları temyiz başvurusu*na rağmen işin esasına girmeden, tem*yize konu yapılmayan bir husustan bozma yaparak isteklere göre davaların ayrılması için mahalli mahkeme kararı*nı bozmuştur.

Öncelikle belirtmek gerekir ki HUMK' un 48/C maddesine göre aynı mahkemede görülen davalar yönünden birleştirme ve ayrılma konusu tek başı*na bozma sebebi teşkil etmez. Yasanın açık düzenlemesi nazara alındığında Dairenin bozması yasaya aykırıdır.

Mahkemece aynı yasanın 46. mad*desi gereği verilmiş bir ayrılma veya birleştirme kararı yoktur. Bu yönde ih*tilaf yaratılmamış temyiz yoluna da başvurulmamıştır. Kamu düzeni de söz konusu olmadığından HUMK' un 74-75 maddelerine aykırı şekilde istekle bağ*lılık ilkesine aykırı şekilde Bozma kara*rı verilemez.

Dava konusu alacaklar aynı se*bepten (İş sözleşmesinden) neşet et*mektedir. HUMK' un 43. maddesi gere*ğince birlikte istenebilir. Bu konuda çe*kişmede yoktur.

Dava konusu isteklerle ilgili dava*yı görmeye görevli mahkeme iş mahke*mesidir. Yargılama aynı usule (Şifa-i Usul) tabidir. Aynı yasanın 77. mad*desi gereği Hakim mümkün olduğu derecede sürat, beyhude masrafa meydan vermeden davayı sonuçlandırmakla mükelleftir. Hukuk Genel Kurulu çoğunluğunca benimsenen Daire görüşü bu düzenlemeyi bertaraf eden nitelikte*dir. Hizmet tespiti, iş kazasından do*ğan maddi manevi tazminat, iş sözleşmesinden doğan alacak davalarının ay*rı ayrı açılması gerektiğini benimsemek aynı şekilde neşet eden itilaflarda, en az üç ayrı dava açma zorunluluğunu doğuracaktır ki bu sonuç tarafların, tanıkların masraf ve emeklerini arttıra*cak mahkemelerin şikayet edilen yükü*nü katlayacaktır. Bu davaların ayrı mahkemelerde görülmesi durumunda farklı sonuçlara varılabilecek davalar birbirlerinin sonucu bekleyecek sonuç*lanmaları da çok uzayacaktır. Bu so*nuç HUMK' un düzenlemesine ve yargı*lamanın amacına uygun düşmemekte*dir.

Somut olayda dava 8.4.2002 tari*hinde açılmış deliller toplanmış, dava tarihinden bu yana 5 yıla yakın zaman geçmiştir. Bunca uzun yıl sonra yasaya aykırı şekilde davaların ayrılması için kararın bozulması adalet duygularını zedeler niteliktedir.

Dairenin davanın esasını inceleye*rek sonuca gitmesi gerekirdi. Zira Mah*keme kararına göre çözümlenecek hu*sus davacıların murisi ile davalı arasın*da hizmet akdinin mevcut olup olmadı*ğıdır.

HGK' un bozma kararı Genel Ku*rulun 28.5.2003 gün ve 2003/21-362 E. 360 K, 15.12.2003 gün 21- 571 E. 575 K, 14.4.2004 gün 2004/ 21-226 E. - 223 K. sayılı kararları ile de çelişkili*dir.

Yukarıda açıklanan nedenlerle HGK' un bozma kararına katılamıyo*rum.

T.C. YARGITAY

Hukuk Genel Kurulu
Esas: 2003/21-571
Karar: 2003/575
Karar Tarihi: 15.10.2003


HİZMET TESPİTİ VE ALACAK DAVASI - SİGORTALI HİZMETİN TESPİTİ DAVASI İLE İŞÇİLİK HAKLARINDAN KAYNAKLANAN TAZMİNAT VE ALACAK DAVALARININ BİRBİRLERİYLE BAĞLANTILI OLMASI - DAVALARIN AYRILMASI GEREKÇESİNİN YERSİZ OLMASI

ÖZET: Sigortalı hizmetin tespiti davası ile işçilik haklarından kaynaklanan tazminat ve alacak davalarının birbirleriyle bağlantılı olduğu, birlikte açılıp, sonuçlandırılmalarının olanaklı olduğu, anılan davaların salt temyiz inceleme mercilerinin ayrı olduğu ve ispat şekillerinin farklı olduğu gerekçesiyle ayrılmaları gerektiği hususu bozma nedeni yapılamaz.

(506 S. K. m. 6, 77, 78, 79) (1086 S. K. m. 46, 48)

Dava: Taraflar arasındaki "hizmet tespiti-alacak" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Mersin İş Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 11.10.2002 gün ve 2000/589-2002/802 sayılı kararın incelenmesi davalı1ar vekilleri tarafından istenilmesi üzerine,

Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 30.01.2003 gün ve 2002/11078-2003/593 sayılı ilamı ile;

( ... Sigortalılığa ilişkin, "hizmet tespiti" davaları Sosyal Güvenliğe yönelik ortaya çıkan davalardır. Yasal dayanağını 506 sayılı Yasa'nın 6. ve 79/10. maddelerinden almaktadır. Sözü edilen 6. madde de, çalıştırılanların, işe alınmaları ile kendiliğinden sigortalı olacakları, sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamayacağı ve vazgeçilemeyeceği belirtilmiştir. 79/10. madde de ise sigortalıların çalışmalarının tespiti ile ilgili dava açabilecekleri hükme bağlanmıştır. Bu bakımdan bu tür davalar Sosyal Güvenlik hakkı ve Kamu düzeni ile ilgilidir. Kamu Hukuku içerisinde yer alan bir Hukuk dalında kişi iradesi önemli değildir. Doğrudan yasal statüsü gereği içerisinde bulunduğu durum dikkate alınır. Hakimin doğrudan gerçeği bulma yükümü bulunmaktadır.

İşçilik haklarına gelince; bu tür davalar 1475 sayılı Yasa' dan kaynaklanmaktadır. Kişi iradesi önemli rol oynadığı gibi, taraf anlaşmaları dahi geçerlidir. Ayrıca bu tür haklardan her zaman için vazgeçilebilir. Alacak ve tazminat türü davalardandır.

Bu durumda; her iki davanın yasal konumları birbirinden tamamen farklıdır. Her iki dava arasında; birlikte görülmelerini gerektiren bir neden bulunmamaktadır.

Kaldı ki, birbirinden bağımsız sonuçlandırılmalarında da yarar bulunmaktadır. Öte yandan, bu davaların Yargıtay inceleme mercileri de farklıdır;

Ayrı ayrı açılıp, görülmeleri gerekli bu tür davaların birlikte görülmeleri usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
Mahkemenin bu maddi ve hukuksal olguları gözetmeksizin, birbirinden tamamen farklı iki davayı bir arada görmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

Yapılacak iş; her iki davayı ayırmak ve yargılamayı birbirinden bağımsız olarak sonuçlandırmaktan ibarettir.

O halde, davalıların bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle,yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, muvazzaf askerlik süresine ilişkin borçlanmanın sigortalı çalışılan süre olarak tespiti ile kıdem tazminatının ve emekli maaşının bu süreye göre yeniden hesaplanması ile farkının ödenmesi, istemlerine ilişkindir. Dava dilekçesinde her iki istek de bulunmaktadır.
Uyuşmazlık; davaların hukuki niteliğinin ne olduğu ve birlikte görülüp görülemeyeceği, noktasındadır.

Davacı SSK.lı işçi, davalılar ise SSK Genel Müdürlüğü ve işverendir.Davacı, Mersin tarım İl Müdürlüğünde çalışmakta iken 14.01.1997 tarihinde emeklilik ve aylık tahsis talebinde bulunmuş, SSK.ca 15.01.1997 tarihinden geçerli olmak üzere 12935 gösterge, 6630 prim ödeme gün sayısı ve %56.90 orana göre yaşlılık aylığı bağlanmıştır. Askerlik borçlanma makbuzlarına göre davacı SSK Mersin Sigorta Müdürlüğüne iki parça halinde 15.03.1993 ve 16.03.1993 tarihli makbuzlarla toplam 1.880.040 TL ödemede bulunmuştur.
Davacının 03.03.1970-03.11.1971 arası 1 yıl 8 aylık askerlik süresini borçlanma talep dilekçesi ise 22.03.1991 gün ve 90255 varide no ile SSK kayıtlarına girmiştir. Davacının borçlandığı ve ödediği miktarın 335 güne tekabül ettiği bilirkişi tarafından hesaplanmış ve mahkemece de bu miktar üzerinden kabul edilmiştir. Kıdem tazminatı farkı da bu süre hizmet süresine dahil edilerek hesaplanmış ve hükmedilmiştir. Yaşlılık aylığının da bu süre nazara alınarak hesaplanması gerektiği kabul edilmiştir.

Eş söyleyişle; Hizmet tespiti ve işçilik haklarına dayalı alacak ve tazminat istemleri dava dilekçesinde birlikte istenmiş, mahkemece her iki istem de değerlendirilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, davalılar vekillerinin temyizi üzerine özel dairece başlıkta ayrıntısı yazılı olduğu üzere her iki davanın hukuki nitelikleri ve yargılama yöntemlerinin farklılığından bahisle ayırma kararı verilmesi ve yargılamanın birbirinden bağımsız sonuçlandırılması gereğine işaretle yerel mahkeme kararı bozulmuştur. Yerel Mahkeme önceki kararında direnmiş ve hüküm davalılar vekillerince temyize getirilmiştir.

1. Davalı işveren vekilinin yüze karşı verilen 22.05.2003 tarihli kararı 04.07.2003 tarihinde yasal süresi geçtikten sonra temyiz etmesi nedeniyle temyiz dilekçesinin süre yönünden reddine karar vermek gerekmiştir.

2. Davalı SSK vekilinin temyizine gelince;

Öncelikle davacı işçinin birlikte açtığı her iki davanın hukuksal nitelikleri üzerinde durulmalı ve ardından da bu iki davanın usul hükümleri çerçevesinde birlikte görülme olanağının bulunup bulunmadığı hususu yani uyuşmazlığın kilitlendiği nokta irdelenmelidir.
İlkin sigortalı hizmetin tespiti davalarının hukuksal niteliği ve yargılama yöntemi üzerinde durulmasında yarar vardır.

Ülkemizde Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi olması gerektiği halde Kurumun bilgisi dışında çalıştırılan büyük bir kitlenin olduğu bilinen bir gerçektir. Bu nedenle sigortalı hizmetin tespiti davaları iş mahkemelerini ve giderek de Yargıtay'ın ilgili dairelerini en çok meşgul eden uyuşmazlıklar arasında yer almaktadır.

Sosyal güvenlik hakkı, bireylerin geleceğe güvenle bakmalarını sağlayan bir insan hakkıdır. Aynı zamanda "sosyal güvenlik, sosyal hukuk devleti içerisinde yer alan ve bu ilkeyi oluşturan temel kavramlardan birisidir". Bu esası göz önüne alan anayasa koyucu "Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler" başlığı altında sosyal güvenlik hakkını da düzenlemiş ve 60'ncı madde ile "herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet ,bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar" hükmünü getirmiştir.

Görüldüğü gibi vatandaşlara bu konuda anayasal bir hak tanınırken, devlete de onların bu haktan yararlanmasını sağlayacak şartları hazırlama görevi yüklenmiştir. Bu anayasal görevin yerine getirilmesi için getirilen yasal düzenlemeler ve kurulan kurumların görevleri de bu bilinçle değerlendirilmelidir:

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 79/10 maddesi genel olarak sosyal güvenliğin sağlanması araçlarından birisidir. Söz konusu düzenlemenin özel amacı ise, kanunun diğer maddeleriyle birlikte değerlendirildiğinde daha açık biçimde ortaya çıkar. Anılan maddede "yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit. edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır." hükmü yer almaktadır.

Yine aynı Yasa' nın 6/1 maddesinde, "çalıştırılanlar işe alınmakla kendiliğinden sigortalı olurlar" denilmektedir. Aynı maddenin üçüncü fıkrasında "sigortalı olmak hak ve yükümünden vazgeçilemeyeceği" öngörülmüştür.

Gerçekten, işe başlamakla sigortalılık niteliği kazanılır ve sigorta kollarına tabi olunur. Ne var ki, tek başına sigortalılık bazı sigorta kollarının sağladığı birtakım haklardan yararlanmak için yeterli değildir. Bunun için belli bir süreden beri sigortalı olmak ve/veya o sigorta kolu için belli bir prim ödeme gün sayısına ulaşmak gerekir. Sigortalı hakkındaki böylesine önemli bilgilerin, bu doğrultuda işlem yapılabilmesi için Kuruma ulaşması gerekir. Bunu sağlamak için de sigortalı çalıştıran işverenlere sosyal sigorta ilişkisi çerçevesinde bazı yükümlülükler getirilmiştir.

İşveren öncelikle işyerini (SSK m.8) ve çalıştırdığı sigortalıları (SSK m.9) Sosyal Sigortalar Kurumuna bildirmek zorundadır. Böylelikle Kurum, işyeri ve sigortalıdan haberdar olur, onları takip edebilir. İşveren ayrıca çalıştırdığı sigortalı sayısı, sigorta primleri hesabına esas tutulacak kazançlar toplamı (SSK m.77), prim ödeme gün sayıları ve sigorta primleri miktarını da Kuruma bildirmelidir (SSK m.79/1). Bu da örnekleri Sosyal Sigortalı İşlemleri Yönetmeliğinde gösterilen "aylık sigorta primleri bildirgesi" (SSIY m.16) ye "dört aylık sigorta primleri bordrosu" (SSIY m.17) düzenleyerek yapılır. İşveren bu yükümlülüklerini yerine getirmez, Sosyal Sigortalar Kurumu da bunu tespit edemezse Kurumun bilgisi dışında, sigortalı çalıştırılması söz konusu olur.

Diğer taraftan, işverenin bildirim yükümlerini yerine getirmemesi çalışanın sadece sigortalılığını değil, buna bağlı tüm haklarını kazanmasını engeller ki bu da anayasa ve yasalar karşısında kabul edilebilir bir durum değildir. İşte bu noktada SSK m.79/1O'daki hükmün amacı, sigortalıların açacakları bir dava ile işverenin Kuruma vermediği belgelerde bulunması gereken hususların tespit edilerek bunun Kurum tarafından nazara alınmasını sağlamaktır. Bu özelliği nedeniyle de çoğu zaman hizmet tespiti istemleri ile işçilik haklarından kaynaklanan istemlerin iç içe girmeleri, aynı davada ileri sürülmeleri söz konusu olmaktadır.

Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 79/10 maddesinde sözü edilen dava, nitelik itibariyle bir olumlu tespit davasıdır. Ne var ki, bu dava ileride açılacak olan eda davasına esas teşkil edecek bir tespit davası olarak nitelenemez. Kanuni düzenlemeye göre davacı, açacağı davada sigortalı hizmetlerinin tespitini isteyecek; talebi kabul edilirse alacağı ilamı gerekli işlemleri yapması için Kuruma iletecektir. Davacının bu davayı açmaktaki hukuki yararı bizzat kanun koyucu tarafından açıkça öngörülmüştür.

Sigortalı hizmetin tespiti davasında davacı, tespitini istediği süreler bakımından sigortalı niteliğini taşımalıdır. Taraf sıfatına sahip olabilmesi için bu şarttır. Burada sözü edilen sigortalı zorunlu sigortalıdır. Sigortalı hizmetin tespiti davasını açabilecek olan zorunlu sigortalılar ise kanunun lafzından ve yorumundan çıkan şekliyle, iş ilişkisi kural olarak hizmet akdine dayanan, SSK m.3'teki istisnalara girmeyen ve işini işverene ait işyerlerinde yapan kişilerdir. Bu kişilerin İş Kanunu kapsamında olmaları gerekmez. İş ilişkisi hizmet akdine dayanan kişilerin yanında memuriyet ilişkisine dayanarak çalıştırılan koruma bekçileri (SSK m.2/2) ile istisna akdi ne dayanarak çalıştırılan sanatçı, düşünür ve yazarlar (SSK Ek m.10) da sigortalı sayılmışlardır. Sigortalı sayılmada önem taşıyan bir diğer husus da işin işverene ait bir işyerinde yapılmasıdır. Kanun işyerini SSK m.2' de belirtilen sigortalıların işlerini yaptıkları yer olarak tanımlamış, eklentileri ve araçları da işyerinden saymıştır (SSK m.5). Görüldüğü gibi, işyeri tanımlanırken sigortalı esas alınmıştır. Diğer taraftan, Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 79/10. maddesinde sigortalı hizmetin tespiti davasının kime karşı açılacağı konusunda bir düzenleme yoktur. Ancak yargı kararları ile davanın işveren ile birlikte Kuruma karşı da açılması gereği vurgulanmaktadır. Gerçekten, Sosyal Sigortalar Kurumu tespit ilamını aldığında işverenden o döneme ait prim belgelerini vermesini ister. Aksi halde bunlar Kurumca re' sen düzenlenir. Tespit edilen döneme ilişkin primler de gecikme zammı ve faizi ile birlikte Kurum tarafından tahsil olunur. Ayrıca tespit edilen hizmet süresi, prim ödeme gün sayısı ve aylık kazanç toplamları Kurum tarafından yapılacak yardımlarda ve bağlanacak aylıklarda dikkate alınır. Bu yüzden Kurumun sonucunda alınacak ilamı infaz edeceği ve hak alanını ilgilendiren bir davada taraf olması doğaldır. Dava sadece işverene veya Kuruma karşı açılmışsa davacıya diğerini de davaya dahil etmesi için süre verilecektir. Kanunda açık bir hüküm bulunmamasına rağmen sosyal sigorta ilişkisinin ve hizmet tespiti davasının özellikleri göz önünde tutularak bu husus kabul edilmiştir.

Bu noktada dayalı işveren üzerinde kısaca durmakta yarar vardır. SSK m.4/1 sigortalı çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerin işveren sayılacağını belirtmiştir. Koruma bekçileri koruma ve ihtiyar meclislerince seçilirler, atamaları vali ya da kaymakamca yapılmasına rağmen (Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanun m.7/2) bunların işverenleri kendilerini seçen meclistir. Dava tespiti istenen dönemdeki işverene karşı açılır. O tarihler arasında işyeri el değiştirmişse husumetin bu dönemdeki bütün işverenlere yöneltilmesi gerekir. Kendilerine husumet yöneltilmeyen işverenlere karşı usulüne uygun olarak dava açılmazsa onların işverenliği dönemi tespite konu olmaz.

Ayrıca, Hukuk düzeni alacakların sahipleri tarafından uzun süre takip edilmeden öylece bırakılmalarına izin vermemiş; bu haldeki alacakların ya tamamen ortadan kalkacaklarını ya da varlıklarını sürdürmekle beraber artık talep edilemeyeceklerini çeşitli düzenlemelerle hükme bağlamıştır. Bu tip bir düzenleme SSK m.79/1O'da da mevcuttur. Maddede sigortalıların sigortalı hizmetin tespiti davasını "hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5yıl içerisinde açmaları gerektiği öngörülmektedir.

Davacı hizmet tespiti davasında belli bir dönemdeki çalışmalarının tespitini ister. Bu istek, dava dilekçesinde açıkça belirtilmiş olmasa da prime esas kazançlarının ve prim ödeme gün sayılarının tespiti talebini de içerir. Mahkeme ilamı işverenin Kuruma vermediği bildirgeler yerine geçecek belge niteliğindedir. Bu nedenle mahkeme de dava sonunda vereceği kararda, tespit edilen dönem için aylar itibariyle prim ödeme gün sayıları ile SSK m.-77'ye göre hesaplanacak olan 'o dönemdeki' bir günlük ücreti belirtecektir. Ücretlerin miktarlarının farklı olduğunun saptanması halinde, tüm devre için aynı günlük ücret esas alınamaz. Farklı ücret miktarları kararda ayrıntılı olarak gösterilmelidir. Tespit edilen dönemde işveren tarafından yatırılmış primler varsa bunların o dönemdeki toplam prim ödeme gün sayısından indirilerek karar verilmesi gerekir. Yargıtay'ın yerleşmiş içtihatlarında tespit için incelemenin hangi sıraya göre yapılması gerektiği belirtilmiştir. Buna göre öncelikle SSK m.79/1O'da sözü geçen belgelerin işverence verilip verilmediği veya çalışmanın Kurumca tespit edilip edilmediği araştırılacaktır. Belgeler verilmişse yada çalışma Kurumca tespit edilmişse dava hukuki yarar yokluğundan reddedilecektir. Sonra tespiti istenen dönemde kişinin sigortalı niteliği taşıyıp taşımadığı (işyerinin o dönemde gerçekten varolup olmadığı, kanun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı, yapılan işin kanun kapsamına girip girmediği vb.) araştırılmalıdır. Hizmet sigortalı bir hizmet değilse dava taraf sıfatının yokluğundan reddedilmelidir. Çalışma iddiasının gerçeğe uygunluğu ancak bu koşullar varsa inceleme konusu yapılabilecektir. Çalışma olgusu her türlü delille ispatlanabilir. İşe giriş bildirgesinin işlevi Kurumu sigortalının çalışmaya başladığından haberdar etmek olduğundan bildirgenin verilmiş olması mutlaka çalışıldığını göstermez. O nedenle çalışma olgusunun ispatı başka delillere ihtiyaç gösterir. Sigortalı hizmetin tespiti için verilen kararlarda bu davaların özel bir duyarlılığı gerektirdiği ve suiistimallere açık olduğu düşünülmelidir.

Çalışma olgusunun her türlü delille ispatlanabilmesine karşılık ücretin ispatında bu denli bir serbestlik söz konusu değildir. Ücret miktarı HUMK m.288'dekisınırları aşıyorsa, hüküm altına alınabilmesi için yazılı delil aranmalıdır. Bu sınırın altında kalan miktar için tanık dinletilebilir. Tespiti istenen miktar sınırı aşıyor olsa bile varlığı iddia edilen çalışmanın öncesine ve sonrasına ait yazılı delil başlangıcı sayılabilecek belgeler bulunuyorsa tanık dinletilmesi mümkündür (1086 S. K. m. 292).SSK m.78/1'de prime esas günlük kazançların alt ve üst sınırlarının ne olacağı gösterilmiştir. Günlük kazancın alt sının HUMK m. 288'deki sınırı aşıyorsa ücretin yazılı delille saptanması gereğinin pratikte bir önemi kalmayacaktır. Çünkü zaten SSK m.78/2 'ye göre, "günlük kazançları alt sınırın altında olan sigortalılar ile ücretsiz çalışan sigortalıların günlük-kazançları alt sınır üzerinden hesaplanır.' ücretin alt sınırla tespit edilen miktardan fazla olması halinde ise günlük kazancın hesaplanmasında asgari ücret esas alınır.

Sosyal güvenlik hakkının kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olması sonucunda işverenin kabulü ya da davacının feragati tek başına hükme etkili olmaz (1086 S. K. m. 95). Feragat veya kabule rağmen hakim delilleri hep birlikte değerlendirerek bir karara varacaktır. Yine aynı nedenle bu davalarda yemin teklif olunamaz (1086 S. K. m. 346). Buna rağmen hakim taleple bağlıdır (HUMKm74). Talepten fazlaya karar verilebilmesi ancak davalının muvafakatiyle mümkündür (1086 S. K. m. 185/2).Kurum sigortalı hizmetin tespiti davası sonucunda mahkemenin verdiği ilamın gereğini yerine getirmek zorundadır. Aksi halde davacı infaz hukuku çerçevesinde ilgili mercilere başvurabilir.

İşçilik haklarına gelince; bu tür davalar 1475 sayılı Yasadan kaynaklanmaktadır. Kişi iradesi önemli rol oynadığı gibi, taraf anlaşmaları dahi geçerlidir. Ayrıca bu tür haklardan her zaman için vazgeçilebilir. Alacak ve tazminat türü davalardandır.

Bu davaların anılan nitelikleri, kendine özgü olmakla birlikte hizmet tespiti davalarından tamamen ayrı, bağlantısız kabul edilemez. Zira her iki dava ayrı açılsalar bile verilecek hükümler diğer dava için kesin delil olarak ele alınabilmektedir. Çoğu zaman iç içe ve birbirinin doğal sonucu olarak açılabilmektedirler. Zira işçinin sigortalı hizmetinin tespiti çoğu zaman işçilik haklarını etkilediği gibi, işçilik haklarının tespit edilmiş olması da sigortalı hizmetin tespiti davalarında kesin delil olarak ele alınmaktadır.

Yeri gelmişken Hukuk Usulü Muhakemeleri Yasasının davaların birleştirilmesi ve ayrılmasına ilişkin hükümlerinin ve bu konudaki uygulamanın irdelenmesinde yarar vardır.

1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 45.maddesinde; "Aynı mahkemede görülmekte olan davalar, aralarında bağlantı bulunması halinde, davanın her safhasında, istek üzerine veya kendiliğinden mahkemece birleştirilebilir Davalar ayrı mahkemelerde açılmış ise, bağlantı nedeni ile birleştirme talebi ikinci davanın açıldığı mahkeme önünde ilk itiraz olarak ileri sürülebilir. Birinci davanın açıldığı mahkeme, ilk itirazın kabulüne ve davaların birleştirilmesine ilişkin karann kesinleşmesinden sonra bununla bağlıdır Davaların aynı sebepten doğması veya biri hakkında verilecek hükmün diğerini etkileyecek nitelikte bulunması halinde bağlantı var sayılır. Temyiz mercii ayrı olan davaların bu madde hükmüne göre birleştirilmesine karar verilebilir. Bu halde temyiz incelemesi, birleştirilen davalarda uyuşmazlığı doğuran asıl hukuki ilişkiye ait kararlan inceleyen Yargıtay dairesince yapılır... .(Değişik: 26/2/1985 - 3156/4 md.)." Hükmü yer almaktadır.

Yine aynı Yasa'nın 46. maddesinde; "Mahkeme, yargılamanın iyi bir şekilde yürütülmesini sağlamak için, birlikte açılmış veya sonradan birleştirilmiş davaların ayrılmasına, davanın her safhasında, istek üzerine veya kendiliğinden karar verebilir.", 48 maddesinde de;" Birleştirme ve ayırma istekleri, dilekçe ile veya duruşmada sözlü olarak da yapılabilir... .Aynı mahkemede görülmekte olan davalar yönünden verilen birleştirme ve ayırma hususundaki kararlar hakkında ancak hükümle birlikte temyiz yoluna gidilebilir. Şu kadar ki, bu husus tek başına bozma sebebi teşkil etmez." Denilmektedir.

Görüldüğü üzere, yasanın bu açık düzenlemesi karşısında davaların temyiz mercilerinin ayrı olması bir ayırma nedeni olamayacağı gibi, ayırma kararı verilmemiş olması da tek başına bozma nedeni yapılamaz.

Diğer taraftan, her iki davanın birbirine açık etkisi gözetildiğinde "Davaların aynı sebepten doğması veya biri hakkında verilecek hükmün diğerini etkileyecek nitelikte bulunması halinde bağlantı var sayılır." hükmü karşısında aralarında bağlantının bulunduğu da açıktır.

Ayrıca usul hukukumuzda davaların birleştirilmesi ve ayrılması kurumlarının getirilme nedeni davaların gereksiz yere uzamasını önlemek, az masraf1a ve az zamanda sonuçlanmasını, sağlamaktadır. Gerek Sosyal Güvenlik gerek İş Hukukuna ilişkin davalar süratle sonuçlanması gereken, ekonomik yönden güçsüz durumdaki işçinin taraf olduğu davalardır. Kanunun aradığı anlamda aralarında bağlantı bulunan davalar birlikte açılmış, görülmüş bitirilmişken sadece temyiz mercilerinin ve ispat şekillerinin farklı olduğu gerekçesiyle hükmün bozulması yukarıda açıklanan hükümler karşısında yasal olarak da mümkün olmadığı gibi, bu hükümlerin getirilmesindeki amaca da uygun düşmeyecektir.

Açıklanan durum karşısında sigortalı hizmetin tespiti davası ile işçilik haklarından kaynaklanan tazminat ve alacak davalarının birbirleriyle bağlantılı olduğu, birlikte açılıp, sonuçlandırılmalarının olanaklı olduğu, anılan davaların salt temyiz inceleme mercilerinin ayrı olduğu ve ispat şekillerinin farklı olduğu gerekçesiyle ayrılmaları gerektiği hususunun bozma nedeni yapılamayacağı sonucuna varılmış ve direnme kararı açıklanan bu gerekçeyle yerinde görülmüştür.

Ne var ki işin esasına ilişkin temyiz itirazları incelenmediğinden gerek hizmet tespiti gerek işçilik haklarından kaynaklanan tazminat ve alacak istemleri yönünden işin esasına yönelik temyiz incelemesinin yapılması için dosyanın özel dairesine gönderilmesi gerekir.

Sonuç: 1.İşveren adına Hazine v:ekilinin yasal süreden sonra verilen temyiz dilekçesinin süre nedeniyle REDDİNE,
2.SSK vekilinin temyizi yönünden; Yukarıda açıklanan nedenle direnme yerinde olup, işin esasına yönelik diğer temyiz itirazlarının incelenmesi için DOSYANIN 21.Hukuk Dairesine GÖNDERİLMESİNE, 15.10.2003 gününde oybirliği ile karar verildi.