Yıllık Fazla Çalışma Sınırı Üzerinde Yaptırılan Fazla Çalışmalar İçin İşverenin Fazla Çalışma Ücreti Ödeme Yükümlülüğü

İş hukukunun işçiyi koruyucu karakterinin gereği olarak 4857 sayılı İş Kanununa tabi işçilere bu Kanun ile sağlanmış güvencelerden biri de; işçilere, ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi olağan nedenlerle bir takvim yılında yaptırılacak fazla çalışmanın toplam süresinin iki yüz yetmiş (270) saatle sınırlandırılmış olmasıdır. Sağlanan bu güvence ile işçinin emeğinin işveren tarafından istismarı önlenmek istenmiştir. İşçinin fazla çalışma yapmak için vermiş olduğu onay en fazla 270 saat için geçerlidir. Bu sürenin dolmasından itibaren işçi fazla çalışma için zorlanamayacaktır. Buna karşın işçinin fazla çalışma yapması istenmiş ve işçi buna rıza göstermemiş ise, bu takdirde işçinin şikâyeti üzerine işveren anılan Kanunun 102 inci maddesinin (c) bendi hükmü uyarınca idari para cezası uygulaması ile karşı karşıya kalacağı tabiidir. Olağan nedenlerle yaptırılacak fazla çalışmalar için anılan Kanunun 41 inci maddesi ile getirilmiş olan bu sınırlama işçilerin şahısları ile ilgili olup, işyerleri ve yürütülen işlerle bir ilgisi yoktur. O nedenle işçinin onayı olsun veya olmasın 270 saatin dışında çalıştırmış olan işveren, bu çalışmaların hükümsüzlüğünü ileri sürerek, işçiye ücret ödemekten kaçınamaz. Zira işveren, yasayı ihlâl etmekle birlikte işçinin emeğinden yararlanmıştır. Bu suretle alacaklı duruma geçen işçinin bu hakkının verilmesi en azından objektif iyi niyet kurallarının gereğidir.

Kısaca; işverenin olağan nedenlerle 270 saatin üzerinde fazla çalışma yaptırmış olduğu işçilere, 270 saati aşan fazla çalışmaları için de fazla çalışma ücreti ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır.

Turgut AŞCI
E. Sayıştay Uzman Denetçisi