Tarihi Eser Olmanın Ölçütü ve Hukuki Şartları

Geçmişten kalma bir eşyanın tarihi eser olmasının ölçütü nedir?

Bunu düzenleyen evrensel bir takım ölçütler var mıdır, yoksa her hukuk sisteminde farklı bir düzenlenmesi mi vardır?

Bizim hukuk sistemimiz, geçmişten kalma bir eşyanın tarihi eser olmasının unsurlarını ve süresini belirtmiş midir?

2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nun sorularınızla ilgili maddeleri;

Madde 4 - Taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarını bulanlar, malik oldukları veya kullandıkları arazinin içinde kültür ve tabiat varlığı bulunduğunu bilenler veya yeni haberdar olan malik ve zilyetler, bunu en geç üç gün içinde, en yakın müze müdürlüğüne veya köyde muhtara veya diğer yerlerde mülki idare amirlerine bildirmeye mecburdurlar.

Madde 23 - Korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları şunlardır:
a) (Değişik: 17/6/1987 - 3386/9 md.) Jeolojik, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait, jeoloji, antropoloji, prehistorya, arkeoloji ve sanat tarihi açıların- dan belge değeri taşıyan ve ait oldukları dönemin sosyal, kültürel, teknik ve ilmi özellikleri ile seviyesini yansıtan her türlü kültür ve tabiat varlıkları;
Her çeşit hayvan ve bitki fosilleri, insan iskeletleri, çakmak taşları (sleks), volkan camları (obsidyen), kemik veya madeni her türlü aletler, çini, seramik, benzeri kab ve kacaklar, heykeller, figürinler, tabletler, kesici, ko- ruyucu ve vurucu silahlar, putlar (ikon), cam eşyalar, süs eşyaları (hülliyat), yüzük taşları, küpeler, iğneler, askılar, mühürler, bilezik ve benzerleri, mas- keler, taçlar (diadem), deri, bez, papirus, parşümen veya maden üzerine yazılı veya tasvirli belgeler, tartı araçları, sikkeler, damgalı veya yazılı levhalar, yazma veya tezhipli kitaplar, minyatürler, sanat değerine haiz gravür, yağlıboya veya suluboya tablolar, muhallefat (religue'ler), nişanlar, madalyalar, çini, toprak, cam, ağaç, kumaş ve benzeri taşınır eşyalar ve bunların parçaları,
Halkın sosyal heyetini yansıtan, insan yapısı araç ve gereçler dahil, bilim, din ve mihaniki sanatlarla ilgili etnografik nitelikteki kültür varlıkları.
Osmanlı Padişahlarından Abdülmecit, Abdülaziz, V. Murat, II. Abdülhamit, V.Mehmet Reşat ve Vahidettin ve aynı çağdaki sikkeler, bu Kanuna göre tescile tabi olmaksızın yurt içinde alınıp satılabilirler.
Bu madde kararına girmeyen sikkeler bu Kanunun genel hükümlerine tabidir.

Madde 24 - (Değişik: 17/6/1987 - 3386/10 md.) Devlet malı niteliğini taşıyan korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıklarının Devlet elinde ve müzelerde bulundurulması ve bunların korunup değerlendirilmeleri Devlete aittir. Bu gibi varlıklardan gerçek ve tüzelkişilerin ellerinde bulunanlar, değeri ödenerek Bakanlık tarafından satın alınabilir.

23 üncü maddenin (a) bendinde belirtilen etnografik mahiyetteki kültür varlıklarının yurt içinde alımı, satımı ve devri serbesttir. Alımı, satımı serbest bırakılacak etnoğrafik eserlerin hangi devirlere ait olacağı ve diğer nitelikle- ri ile kayıt ve tescil şartları bir yönetmelikle belirlenir.

Haber verme sorumluluğuna - kültür varlığı ticaretine ve ikametgahı ticarethane olarak gösterme yasağına aykırı hareket edenler:
Madde 67 - Bu Kanunun 4, 27, 28 inci maddelerine aykırı hareket edenler, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmibeşbin liradan yüzbin liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılırlar.


Yukarıdaki kanun maddeleri sorularınızın çözümüne yardımcı olacaktır.

Saygılar.

"lapella", Teşekkür ederim yanıtınız için, şu tabirler diğer sorularıma cevap oldu:

...ait oldukları dönemin sosyal, kültürel, teknik ve ilmi özellikleri ile seviyesini yansıtan her türlü kültür ve tabiat varlıkları...Halkın sosyal heyetini yansıtan...


Yalnız anlayamadığım bir tabir var:

Madde 23 - Korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları şunlardır:

...tarihi devirlere ait...

Kanunda geçen bu tabirin olçütü nedir?
Tarihi devir, neye gore saptanır?

Bunlardan hareketle; II.Dünya savaşından kalma bir çakmak tarihi eser niteliğinde midir?

Bu genelde hakimin yorumuna kalan bir olgudur. Ama herhangi bir kültürün ortak mirası olmadığı için bahsettiğiniz çakmak antika hükmündedir. Yani eğer o çakmak Almanya'da üretilen ilk çakmak olsa idi, ozaman tarihi eser olurdu. saygılar.