Kamulaştirmasiz El Atma Davalarinda Taşinmazin Fiili Et Etma Trihindeki Niteliğine Göre Değer Belirlenmesi Sorunu!

Kamulaştırmasız el atma davalarında, tazminat bedeli belirlenirken, taşınmazın dava tarihindeki niteliği değil, fiili el koyma tarihindeki niteliği esas alınarak, örneğin taşınmaz dava tarihinde arsa niteliğinde bile olsa fiili el koyma tarihinde taşınmaz tarla ise tarla vasfı baz alınarak, buna göre değer biçiliyor. Bu da davacı aleyhine çok büyük bir mağduriyet oluşturuyor.

Mahkemeye sunmuş olduğumuz Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 2013/17218E. ,2013/18107K. sayılı 01.11.2013 tarihli kararına rağmen Mahkeme bu konuda güncel yargıtay kararları sunmamız için süre verdi. İlgili kararda “Mahallinde yapılan keşif sonucu, taşınmazların dava tarihindeki değerinin biçilmesinde ve alınan rapor uyarınca bedelinin tahsiline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.” denilmektedir.
Ancak Yargıtay 18. Hukuk Dairesinin çok sayıda tezat kararları var.

1956-1983 yılları arasında yapılan kamulaştırmasız el atmalardan kaynaklanan davalarda tazminat miktarını belirleyen “ taşınmazın el atma tarihindeki nitelikleri” temel ölçüü AİHM kararları ışığında kabul edilemez bulunmaktadır.

BU hususta verilen son Yargıtay kararları hakkında bilgisi olan meslektaşlarımız bizi bilgilendirirse memnun olurum.

18.HD.si kapatılarak tüm kamulaştırma ve kamulaştırmasız el atmadan doğan davaların inceleme yetkisi 5.HD.sine verilmiştir. 5.HD.sinin "taşınmazın dava tarihindeki miteliği gözetilerek dava tarihime göre değerlendirme yapılacağı " şeklindeki görüşünde herhangi bir değişiklik olmamıştır.

Buna göre taşınmaza 04.11.1983 den önce el atılmış ise aşağıdaki kararda yazılı olduğu gibi ;gerek nitelik tespiti ve gerekse değerlendirmede "dava tarihi" esas alınacaktır.Ancak el atma 09.10.1958-04.11.1983 arasında gerçekleşmiş ise Kam.K.Geçiçi 6.m. göre " dava tarihindindeki değerin tespitinde taşınmazın el atma tarihindeki niteliği" gözetilecektir.

YARGITAY
5. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 2017/34833
Karar Numarası: 2019/7308
Karar Tarihi: 15.04.2019

Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda: Davanın kısmen kabulüne dair verilen yukarıda gün ve sayıları yazılı hükmün Yargıtay'ca incelenmesi, davacı ile davalılardan ... vekillerince verilen dilekçeler ile istenilmiş olmakla, dosyadaki belgeler okunup uyuşmazlık anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

- K A R A R –

Dava, kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.

Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiş; hüküm, davacı ile davalılardan ... vekillerince temyiz edilmiştir.

1-Bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır. Alınan rapor geçersizdir. Şöyle ki;

Kamulaştırmasız el atma davalarına da uygulanan 11.06.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6487 sayılı Yasa ile değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun Geçici 6. maddesinin 1. ve 2. fıkrasında "Kamulaştırma işlemleri tamamlanmamış veya kamulaştırması hiç yapılmamış olmasına rağmen 09.10.1956 tarihi ile 04.11.1983 tarihi arasında fiilen kamu hizmetine ayrılan veya kamu yararına ilişkin bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmazlara veya kaynaklara kısmen veya tamamen veyahut irtifak hakkı tesis etmek suretiyle malikin rızası olmaksızın fiili olarak el konulması halinde taşınmazın dava tarihindeki değeri taşınmazın el koyma tarihindeki nitelikleri esas alınmak ve bu Kanunun 11 inci ve 12 nci maddelerine göre hesaplanmak suretiyle tespit edilir." hükmü öngörülmüştür.

Dava konusu taşınmaza fiilen hangi tarihte (ay, gün ve yıl olarak) el atıldığı taraflardan sorularak, el atma tarihine ilişkin tüm belgeler (yer teslim tutanağı, geçici ve kesin kabul tutanakları vs) ile dava konusu taşınmaz ve çevresine ait 04.11.1983 tarihinden öncesini ve bu tarihten sonrasını gösterir şekilde hava fotoğrafları getirtilip, hava fotoğrafları ile ölçekli kroki çakıştırılmak suretiyle el atma tarihinin kesin olarak tespit edilerek;

El atma tarihinin 04.11.1983 tarihinden önce olduğunun tespiti halinde el atma tarihi itibariyle, el atma tarihinin 04.11.1983 tarihinden sonra olduğunun tespiti halinde ise dava tarihi itibariyle, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı içinde bulunup bulunmadığı araştırılarak, plan içinde değilse belediye veya mücavir alan sınırları içinde olmakla beraber belediye ve altyapı hizmetlerinden (yol, su, elektrik, çöp toplama, kanalizasyon, aydınlatma vd. gibi) yararlanıp yararlanmadığının, özellikle etrafının meskûn olup olmadığının araştırılarak niteliği tespit edildikten sonra sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken eksik incelemeyle arazi olarak kabul edilerek bedel belirlenmesi,

2-Davalı ... harçtan muaf olduğu halde aleyhine harca hükmedilmesi,

Kabule göre de;

3-Taşınmazın kuru tarım arazisi niteliği, konumu ve yüzölçümü dikkate alındığında değeri belirlenirken kapitalizasyon faiz oranının %5 uygulanması gerekirken, bu oranın % 6 kabulü ile az bedel tespiti,

Doğru görülmemiştir.

Davacı ile davalılardan ... vekillerinin temyiz itirazları yerinde olduğundan hükmün açıklanan nedenlerle H.U.M.K.nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, davacıdan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine ve temyize başvurma harcının Hazineye irad kaydedilmesine, 15/04/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.

5. Hukuk Dairesi 2020/10750 E. , 2021/3969 K.

"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi ... Hukuk Dairesi

Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda: Davanın kabulüne ilişkin ilk derece mahkemesinin kararına karşı davalı idare vekilinin istinaf başvurusu üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesinin 39. Hukuk Dairesinin istinaf isteminin esastan reddine dair kararı ile birlikte ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/288 E. - 2018/370 K. sayılı kararının Yargıtay'ca incelenmesi davalı idare vekilince verilen dilekçe ile istenilmiş olmakla, dosyadaki belgeler okunup uyuşmazlık anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

- K A R A R -

Dava, kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.

İlk derece mahkemesince kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat davasının kabulüne ilişkin olarak verilen karara karşı, davalı idare vekili tarafından yapılan istinaf başvurusunun ... Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesince HMK'nun 353/1-b-1 maddesi uyarınca esastan reddine ilişkin hüküm, davalı idare vekilince temyiz edilmiştir.

Dosyada bulunan kanıt ve belgelere, kararın dayandığı gerekçelere göre; mahallinde yapılan keşif sonucu arsa niteliğindeki ... İli, ... İlçesi, ... Mahallesi ... parsel sayılı taşınmazın emsal kıyaslaması yapılarak dava tarihindeki değerinin biçilmesinde ve alınan rapor uyarınca bedelinin tahsiline karar verilmesine ilişkin ilk derece mahkemesinden verilen karara karşı yapılan istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK'nun 353/1-b-1 maddesi uyarınca esastan reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.

Davalı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde olmadığından usul ve yasaya uygun olan hükmün HMK'nun 370. maddesi gereğince ONANMASINA, davalı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına, 24/03/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.