T.C.

YARGITAY

19. HUKUK DAİRESİ

E. 1992/10747

K. 1993/6545

T. 14.10.1993

• İŞLETENİN SORUMLULUĞU ( Aracı Sekiz Günlüğüne Kiralayan Kişinin İşleten Sayılıp Sayılmayacağı )

• İŞLETEN SAYILMAK BAKIMINDAN ARACIN UZUN SÜRELİ KİRALANMASI ( Sekiz Günlük Kiralamanın İşleten Sayılmayı Sağlayıp Sağlamayacağı )

• TRAFİK KAZASI ( İşletenin Sorumluluğu-Kiracının Sorumluluğu )

2918/m.3,85

ÖZET : 2918 sayılı Kanunun 85. maddesi hükmüne göre, trafik kazası zararında kaideten işleten sorumludur. Aynı Yasanın 3. maddesi de uzun süreli kiralama halinde kiracı işleten sayılmıştır. Böyle bir hal varsa, trafik kazası zararından aracın kiracısı sorumlu olur.
DAVA : Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; ilamda yazılı nedenlerden dolayı davalılardan ..................Kiralama A.Ş.'ne yöneltilen davanın reddine, diğer davalılara ilişkin davanın kısmen kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalılardan B.... Otel A.Ş. vekilince temyiz edilmesi üzerine; dosya incelendi, gereği konuşuldu:
KARAR : Davacı vekili 6.4.1990 kayıt tarihli dava dilekçesi ile aracına, davalı Erdoğan'ın idaresindeki 34 ..... 69 plakalı davalı .................... Kiralama A.Ş.'ne ait aracın çarpması ile hasarına sebebiyet verdiğini belirtip, fazlaya ilişkin haklarını saklı tutarak 5.000.000 TL.nın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili isteği ile ilk davayı açmış; 6.2.1991 kayıt tarihli dava dilekçesiyle de aracın finansal kiralama sözleşmesi ile davalı B.O.F. Turistik İşl. ve Tic. A.Ş.'ne kiralanmış olduğunu, ilk davada ibraz edilen belgeler ile anladığını belirtip, bilirkişi tarafından hesaplanan hasar bedeli 7.875.000 TL.nın kaza tarihinden itibaren kanuni faizi ile birlikte davalı B.O.F. Turistik İşl. ve Tic. A.Ş. ve davalı Erdoğan'dan müştereken ve müteselsilen tahsili isteği ile ikinci davayı açıp, her iki davanın birleştirilmesini istemiştir.
Davalı İ.... Finansal Kiralama A.Ş., aracı finansal kiralama ile davalı B.O.F. Tur. İşl. ve Tic. A.Ş.'ne kiraladığını; bunun içindir ki işletenin davalı B.O.F. Tur. İşl. ve Tic. A.Ş. olması sebebiyle bu kazadan dolayı sorumluluğun kendisine ait olmayacağını savunup davanın reddini istemiştir.
Davalı B.O.F. Tur. İşl. ve Tic. A.Ş., aracı davalı Erdoğan'a kiraladığını, kazanın kira süresi içinde ve araç onun yönetiminde iken vuku bulmasıyla kazadan sorumlu olmayacağını savunup davanın reddini istemiştir.
Davalı Erdoğan, davaya karşı cevap vermemiştir.
Sonradan açılan davanın açıldığı mahkemece verilen birleştirme kararı üzerine yargılamaya ilk açılan dava dosyası üzerinden devam olunması sonucunda, davanın, davalı ........... Kiralama A.Ş. hakkında reddine, diğerleri hakkında kabulü ile 7.523.703 TL.nın olay tarihinden % 30 kanuni faizi ile birlikte diğer davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmiştir.
Karar, davalı B.O.F. Tur. İşl. ve Tic. A.Ş. tarafından temyiz edilmiştir.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 85. maddesi, trafik kazası zararından sorumluluğun ( kurtuluş sebepleri ileri sürülüp ispat etmedikçe ) işletene ait olduğunu belirlemiştir.
İşleten ise aynı Kanunun 3. maddesinde; "araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın UZUN SÜRELİ KİRALAMA, ariyet veya rehin gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere, işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır" şeklinde tarif edilmiştir.
Aracın, davalı B.O.F. Turistik İşletmeler ve Tic. A.Ş.'nin bir iç bölümü olarak faaliyet gösteren ......... RENT A CAR yöneticisi Ali tarafından davalı sürücü Erdoğan'a kiraya verildiği, bununla ilgili olarak form şeklindeki bir kira sözleşmesinin düzenlenip imzalandığı, bu sözleşmeye göre kira süresinin 28.3.1990 ile 4.4.1990 tarihleri arası 8 gün olarak belirlendiği, aracın yakıt tankının dolu olarak verildiği, günlük kira bedelinin 100.000 TL. olduğu mübrez kira sözleşmesi içeriğinden anlaşılmakta ve tartışmasızdır.
Burada üzerinde durulması gereken husus, iş bu kiralamanın yukarıda açıklanan yasa hükümleri karşısında niteliği, uzun süreli kiralama olarak kabulü gerekip gerekmediği ve davalı B.O.F. Tur. İşl. ve Tic. A.ş.'ni sorumluluktan kurtaracak özelliklere sahip bulunup bulunmadığıdır.
Yasa koyucu uzun süreli kiralamayı tanımlamış değildir. Bu konu doktrinde de tartışmalıdır.
Ancak, Yargıtay uygulamasında yerleşik bir görüş ve uygulama oluşmuştur.
Çekişmesiz olduğu belirtilip yukarıda açıklanan ( aracın, kiracıya, araçla özde ve gerçek anlamda hakimiyeti ve araçtan ekonomik yararı sağlamaya yeterli kabul edilmesi mümkün olmayacak 8 gün gibi bir süre için kiralanmış bulanması; yakıt deposu dahi dolu şekilde teslim edilmiş olması, şirketi temsilen hareket eden ile kiracının aynı soyadını taşıyor olmalarının sadece bir rastlantı olduğu yolunda bir açıklama mevcut bulunmaması gibi ) hususlar ve özellikle olaydan dolayı sorumlu olmadığını ispatla mükellef bulunan davalı şirketin bunların aksini ispatlar bir delil getirebilmiş olmaması birlikte değerlendirildiğinde buradaki kiralamanın yasanın belirlediği anlamda uzun süreli bir kiralama olarak kabulü mümkün olamaz ve kiracının işleten sıfatının kabulünü gerektirmez.
Bu nedenlerledir ki davalı B.O.F. Tur. İşl. ve Tic. A.Ş.'nin temyiz itirazları yerinde olmamakla yerel mahkeme kararının onanması gerekmiştir.
SONUÇ : Yukarıda yazılı nedenlerle davalılardan B..... Otel A.Ş.nin temyiz itirazlarının reddi ile yerel mahkeme kararının ( ONANMASINA ), fazla ödenen peşin harcın istek halinde temyiz edene iadesine, 14.10.1993 gününde oybirliğiyle karar verildi.

KAZANCI'dan...