Cumhuriyet,Bilim Teknik 13.01.2012, s.18

Tanecik fiziği dönüm noktasında

Higgs bosonunun kütlesi ve özellikleri, sicim kuramının dünyaya ulaştığını gösteriyor. Prof. Dr. Bahattin Baysal

Ben bir kimyacıyım. Moleküllerle, özellikle büyük moleküllerle uğraşırım. Gerçek yaşadığımız dünyada sadece moleküller var. Atomlar, elektronlar, protonlar ve benzeri tanecikler fizikçilerin konusu. Onları da merak ederim. Bundan 4 yıl önce, CBT okurlarına Cenevre’de kurulan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nı anlatmıştım.

Geçen yaz aylarında bu dev alet tam kapasite ile çalıştırıldı. Işık hızına yakın bir hızla karşılıklı hareket eden protonlar çarpıştırıldı. Bulunan ilk sonuçlar açıklandı. Çeşitli yorumlar yapıldı.

Son hafta Nature dergisinde yer alan değişik bir yorumu (1) açıklamak istiyorum.

Bu yorumu yapan ABD, Michigan, Ann Arbor kentinde “Michigan Kuramsal Fizik Merkezi” emekli Direktörü Profesör Gordon Kane.

Profesör Gordon Kane’in “Tanecik Fiziği Dönüm Noktasında” başlıklı makalesini özetliyorum. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın (LHC), ATLAS ve CMS (Compact Muon Solenoid) detektörlerinin yaklaşık 125 gigaelektronvolt (GeV = 109 eV) kütlesinde bir Higgs boson’u buldukları bildirildi.

Standart istatistik ölçümler durumun henüz kesinleşmediğini bildirse de, Avrupa’nın Yüksek Enerji Fiziği Laboratuvarı CERN’de gerçekten yeni bir buluş yapıldığı anlaşılıyor. Bu laboratuvardaki çok farklı iki dedektörün, iki veya daha fazla kanallarında yaklaşık aynı kütledeki anlamlı bir sinyali gördükleri anlaşılıyor.

Bu buluş, fiziksel evrenin temel birleşik kuramı sorununun önemli bir dönüm noktası konumundadır. LHC’de gözlenen Higgs bosonlarının kütlesi ve özellikleri, fizikçilerin pek yakında tanecikler için “süperpartnerler” bulmalarını sağlayacak ve sicim kuramı ile gerçek dünya arasında bir bağlantı kurulmasına yol açacaktır.

----
(1) Gordon Kane, Particle physics is at a turning point, Nature. 22 December 2011, vol. 480, 415.
Not: Alıntı, yazının küçük bir bölümüdür.