Alıntı: Yazan Av.Şehper Ferda DEMİREL Ben de yakın zamanlarda bir geçit hakkı davası açtım. Geçit hakkı istediğimiz güzergah üzerinde , bir üzerimizdeki bitişik parsel lehine uzun zaman önce, tapuya şerh edilmeyen ve tarafları arasında düzenlenen, bir "Kullanma izni, geçit izni" benzeri izin verilmiş, şimdilik ulaşamadığımız bir noter sözleşmesiyle. Bu sözleşmeden bahsederek, noterden istenmesini delillerim arasında da belirtmiştim. Sorum; noter sözleşmesiyle dava dışı bitişik komşu üst parsel lehine noterde düzenlenen sözleşme bulunup da dosyamıza geldiğinde, bu sözleşmede bir bedel belirtilmemiş veya "Bilabedel" olduğu belirtilmişse, bilabedel kaydından da kıyasen yararlanabilir miyiz, ya da düşük bir muhik bedelle, yukarıdaki emsallere kıyasen? (Bedel kararlaştırılmışsa zaten düşüm isteyeceğiz) Zira geçit hakkı istediğimiz kısım fiilen uzun yıllardır zaten kamuya açık yol olarak kullanılıyor, davalı arsa sahiplerinin taşınmazlarında bu açıdan bir değer kaybı meydana gelmeyecek. Bizim dava açma nedenimiz ise anayola bağlantımız görünmediğinden ve önceki geçit hakkı da tapuda beyanlar hanesine işlenmediğinden, arsada taşınmaz inşası için belediyeden ruhsat alamamamız, elektrik, su aboneliğini oluşturamamamız. Komşu parsele vaktiyle -muhtemelen noterde düzenlenen sözleşme yeterli görülerek- verilmiş ve evini tamamlamış.

TMK m.780 'e göre; sözleşmeye dayalı geçit irtifakının hüküm ifade edebilmesi için sözleşmenin tapuya tescili şarttır.

Somut olayda , noterlikçe düzenlenen önceki geçit irtifakı sözleşmesi tapuya tescil edilmiş olsa idi, mahkemece belirlenecek geçit bedelinden, daha önce geçit bedelinin yada bedelsiz ise bilirkişi tarafından tespit edilecek önceki bedelin indirimi gerekecek idi. Önceki geçit irtifakı sözleşmesi tapuya tescil edilmediği cihetle hükümsüz olduğundan işbu indirim işlemi yapılamayacaktır.

Bununla beraber, yasal geçit hakkı bedelinin tespitinde, taşınmazın niteliği ve ekonomik bütünlüğün bozulma derecesi dikkate alınacağından, geçit hakkı tesis edilecek kısmın "eylemli yol" olarak diğer kişilerce kullanılmış olması gözetilecektir. Ekonomik bütünlük zaten önceki kullanımlarla kısıtlanmış olduğundan ,bedel normale göre daha düşük bir oranda tespit edilmelidir. Diye düşünüyorum.