1.GİRİŞ

İnsan kaynağı denizcilik sektörünün en önemli unsurudur. Gerek şirket bazında gerekse operasyonun aktif kısmının yürütüldüğü gemi olsun dünya standartlarında personele ihtiyaç vardır.Bu nedenle bu personellerin dünya standartlarında eğitilmiş olması gerekir.Şirketler gelişimlere ayak uydurabilmek ,teknolojik ilerlemelerle paralel olarak ilerlemek için hem işe alımlarda hem de bünyesindeki personelin en üst düzeyde olması için çeşitli kriterler belirlerler ve gerekli çalışmaları sürdürürler.

Teknik bir işletme olan denizcilik şirketlerde bir diğer unsur güvenliktir.Güvenlik kavram olarak düşünüldüğünde daha çok hareketli kısım olan gemilerde ön plana çıkar.Gemilerin güvenliği gerek şirketin belirlediği kurallara göre gemi içinde gerekse dıştan gelecek tehlikelere karşı uluslar arası kuralların da desteklediği şekilde açık denizde ve liman –gemi arasında gerçekleştirilir.

Bilindiği üzere gemi birden çok dış etkinin etkisi altındadır.Sürekli etki altında olan bir yapının deforme olması kaçınılmaz olacağından geminin bakım tutumu ,ikmal işleri ki bunun içine yakıt ,kumanya ,malzeme girer,şirketler tarafından iyi koordine edilmesi gerekir.Koordinasyonun önemi zaman kavramında kendini daha iyi gösterir.Günümüzde artık gemilerin süratleri artmakta , limanda kalış süreleri azalmaktadır.Gemiler zamana karşı yarışır duruma gelmiştir ki;koordineli çalışan şirketler bunun faydasını açıkça görmüşlerdir.

2. PERSONEL VE EĞİTİMİ
2.1. ŞİRKET BAZINDA PERSONEL VE EĞİTİMİ

Şirketler bünyelerine personel katarken hem maliyet hem de kalite unsurunu göz önünde bulundururlar. Küçülerek büyüyen şirketlerde daha çok kalifiye eleman bulunurken personel sayısı azdır.Ancak şirketler personel sayıları ne olursa olsun bünyesindekilerin en üst düzeyde olmalarını isterler.
Şirketler bu şartı sağlamak üzere gerek işe alımlarda gerekse şirket bünyesindeki çalışanları seminer,kurs gibi eğitimlere göndererek personel kalitesini en üst düzeyde tutmaya çalışırlar. Ama şirket olarak genel amaç daha az personel ve dolayısıyla maliyeti düşürmek ama aynı zamanda kaliteyi sağlamaktır.

2.2. Gemi Bazında Personel ve Eğitimi
Gemideki personel de işletmenin organize ettiği işleri yürüten fakat daha aktif olarak rol alan kişilerden oluşur. Şirketler gemilerini personelle donatırken iki unsur öne çıkar hem sayı hem de yeterlilik.

2.2.1. Sayı Unsuru
Şirketler mümkün olduğu kadar gemisini az personelle donatmak ister.Sonuçta işletmenin amacı kar etmektir ve ne kadar az masraf olursa işletme o kadar kar eder. Tabi teknik bir işletme olan denizcilik şirketleri gemisindeki personel sayısını belirlerken de IMO’ nun kriterlerine ve dolayısıyla Minimum Safe Manning gereklerine uymak zorundadır.

Minimum safe manning geminin mürettebatın,yolcunun,yükün emniyeti ve özellikle çevrenin korunması için gerekli kalifiye ve deneyimli personel sayısını belirler. Bu sayı belirlenirken talim,dinlenme ve çalışma saatleri,kişisel emniyet ,sağlık,hijyen,uygun yiyecek durumu,geminin tipi,özellikleri,çalışma sahası,geminin manevra kabiliyeti ve manevra sahasının durumu unsurları göz önüne alınarak o gemi için belli kriterler konur.

Gemilerde normalde bulunması gereken zorunlu sertifikalar gibi bir de Minimum Safe Certificate bulunması gereker.Gemi bu sertifika olmadan sefere çıkamaz.Ayrıca belirlenen limitler aşıldığı yapılan denetimde ortaya çıkarsa gemi tutulabilir.Aşağıda bir sertifika örneği gösterimiştir.

2.2.2. Yeterlilik Unsuru
Şirketler bu kurallara göre gemilerindeki personel sayılarını belirlerken onların en iyi şekilde eğitilmiş ve dünya standartlarında olmalarını isterler.bu yüzden gerek işe alımlarda bazı yeterlilikler istenmekle birlikte gemideyken de eğitim safhası devam eder. Zaten iş başvurusuna gelen bir personelden gemiye katılabilmesi için bazı yeterlilik belgeleri ve sertifikalar istenir.Gemiadamının bu yeterliliklere sahip olabilmesi için belli eğitimden geçmiş olması gerekir. 31 Temmuz 2002 tarih ve 24832 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 14.06.2002 tarihinde yürürlüğe giren “Gemiadamları Yönetmeliği” gereklerine dayalı olarak hazırlanan eğitim ve sınav yönetmeliğinde de bu şartlar belirlenmiştir.

3.TEKNİK İŞLETMEDE GÜVENLİK
Denizcilik şirketlerinde güvenlik kavramı daha çok gemi üzerinde yoğunlaşmıştır.Geminin dış kaynaklardan korunması veya gemi içi güvenlik bu çalışmaların temel kaynaklarıdır.Özellikle ISPS ‘in önem kazanması bu çalışmaları da uluslar arası olarak gündeme getirmiş ve bazı zorunluluklarda getirmiştir.

ISPS’e göre her geminin bir güvenlik planı olması gereği ortaya çıkmıştır.Gemiler güvenlik planlarıyla birlikte bir sertifikaya sahip olurlar ve bu sertifika uluslar arası sularda geçerli olup taşınması da zorunludur.

Bu güvenlik kavramı dolayısıyla iş bölümünü ve koordinasyonu da ortaya çıkarmıştır.Şirket bazında CSO(Coast Security Officer),gemi bazında SSO(Ship Security Officer ) bu görevi üstlenmiş olup geminin güvenliği haberleşmenin sağlanmasından sorumludur.

Şirket Güvenlik Görevlisi (CSO): Gemi Güvenlik değerlendirilmesinin yerine getirilmesini sağlayan; gemi güvenlik planının geliştirilmesini, onaylanmak üzere sunulmasını ve uygulamasını, Liman Tesisi Güvenlik Görevlisi ve Gemi Güvenlik Zabiti ile olan ilişkileri sağlayan, şirket tarafından yetkilendirilen kişidir.
Gemi Güvenlik Zabiti (SSO): Gemide Kaptana karşı sorumlu olup; gemi güvenlik Planını sürdürülmesi ve uygulaması dahil olmak üzere Şirket Güvenlik Görevlisi ve Liman Tesisi Güvenlik Görevlisi ile olan ilişkilerden ve gemi güvenliğinden sorumlu olan, şirket tarafından yetkilendirilen kişi;
Şirket gemi emniyet planında Kaptanın yetkisini açıkça vurgulayan bir hükmün yer almasını temin edecektir. Firma gemi emniyeti ile ilgili kararları verme konusunda ve gerekli olan hallerde Firmadan yada Konvansiyona Taraf olan herhangi bir devletten yardım talep etmesiyle ilgili yetki ve sorumluluğa sahiptir.

Şirket Bölüm XI-2 ve Kodun bu bölümü ile uyumlu olarak görev ve sorumluluklarını yerine getirebilmeleri için şirket emniyet zabiti gemi kaptanı ve gemi emniyet zabitine gereken desteğin verilmesini temin etmek durumundadır.
Bu uluslar arası kurallara göre geminin gittiği limanda hangi koşullarda davranacağını gösteren ,alması gereken güvenlik tedbirlerinin neler olduğu seviyelerle belirlenmiştir ve bu seviyelere ne zaman geçileceği belirlenmiştir.

Emniyet Seviyesi 1: Gemi veya Liman Tesisinin normal faaliyetlerini yürüttüğü seviye;
Emniyet Seviyesi 2: Artan bir emniyet olayı riski olduğu sürece, ilave koruyucu emniyet tedbirlerinin
uyguladığı seviye;
Emniyet Seviyesi 3: Kesin hedefi tespit etmek mümkün olmasa dahi bir emniyet olayının muhtemel ya da gerçekleşmek üzere olması halinde kısıtlı bir süre için daha ileri düzeyde belirli koruyucu emniyet tedbirlerinin sürdürüldüğü seviye;

Yukarıda bahsedilen önlem ve uygulamalarla geminin güvenliği sağlanıp korunmaya çalışılmaktadır.

4.TEKNİK İŞLETMEDE İKMAL YARDIMI
Günümüzde en büyük problemlerden biri de şirketlerde ikmal yardımı dediğimiz geminin ihtiyaç malzemeleridir.Bu malzemeleri kumanya , yakıt , boya, yağ,araç –gereçler,kırtasiye v.b. olarak sıralayabiliriz.

Olaylardan çabuk etkilenebilen insanın özellikle bu sektörde daha aktif rol oynadığı düşünülürse insanların işlerini görebilmeleri için malzeme yönünden sıkıntı çekmemeleri büyük önem arz etmektedir.Özellikle kumanya konusu bunların başında gelir.Kısa sefer yapan gemilerde uğranılan limanda ihtiyaçlar hemen giderilebildiğinden daha taze mallar kullanılmaktadır.Böylece personelin olumlu yönde etkilenmesi de sağlanmış olur.Diğer yandan bazı şirketler kumanyayı sadece bir limanda almakta ,stok alım yaparak seferlerini sürdürmektedir.Belki bu şirketin anlaşmalı olduğu bir kumanya kuruluşu olmasından ve ekonomik nedenlerden olabilir ama personeli olumsuz etkileyeceği aşikardır.

Gemilerin ilerleyebilmesi için tabiki yakıta ihtiyaç vardır ama bunu araba gibi küçük olçekli düşünmemek gerekir.Geminin hacmi itibariyle alacağı yakıt miktarı fazla olacağından maliyet de fazla olacaktır.Bu nedenle gemiler yakıtlarını zorunluluk olmadıkça şirket talimatıyla belirlenen yerlerden alırlar ki bu yerler şirketlerin anlaşıp görüştüğü ekonomik çıkarların olduğu bölgelerdir.
Şirketler temel isteği sorunsuz bir şekilde gemilerin yürütülmesini sağlamak ve kar yapmaktır.Ancak gemiler mekanik aksamlardan , deforme olan yapılardan ,insanlardan,elektronik aletlerden oluştuğundan ihtiyaçları olacaktır.Eğer gemilerin düzenli ve sorunsuz bir şekilde yürütülmesi isteniyorsa o halde bu ikmallere de gereken özen gösterilmelidir.

Hazırlayan: Gökhan KARSLI (KTÜ Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği 2008 Mezunu)