Soybağına ilişkin davalarda kendiliğinden araştırma ilkesi geçerlidir[24]. Zira bu tür davalar da kamu düzenine ilişkindir. Bu prensip TMK m. 284/ I'de de "...Hakim maddi olguları re'sen araştırır ve kanıtları serbestçe takdir eder... " şeklinde ifade edilmiştir. Burada hakim, sadece tarafların gösterdiği delillerle bağlı değildir, davanın ispatı noktasında gerekli bütün delillere kendiliğinden başvurabilir [25], taraflardan birinin istemi üzerine ya da kendiliğinden soybağını tespit etmek amacıyla tıbbi incelemelerin yapılmasına karar verebilir. Hakim bu hususta tarafların kabul ve ikrarları ile de bağlı değildir[26]. Tarafların kabul ya da ikrarı olsa dahi, hakim kendiliğinden araştırma yapabilir, deliller toplayabilir, örnek olarak taraflardan kan örneği alınmasına ya da genetik analiz yapılmasına hükmedebilir [27]. Bu anlamda soybağına ilişkin davalara ispat bakımından hizmet eden HMK m. 292 hükmü de kendiliğinden araştırma ilkesinin bir görünüm biçimi, dava malzemesinin taraflarca getirilmesi ilkesinin ise istisnasını oluşturur.

[24] PEKCANITEZ/ ATALAY/ ÖZEKES, s. 304; BAYGIN, Cem: Soybağı Hukuku, 1. Baskı, istanbul, 2010, s. 89; ALANGOYA, Yavuz/ YILDIRIM, Kamil/ DEREN-YILDIRIM, Nevhis: Medeni Usul Hukuku Esasları, 8. Baskı, istanbul, 2011, s. 184, dn. 3.
[25] BAYGIN, s. 89; DEREN-YILDIRIM, Nevhis: "Aile Mahkemelerinin Görevi ve Uygulamaları", Prof. Dr. Zahit İMRE'ye Armağan, İstanbul, 2009, s. 258.
[26] ÖZUĞUR, Ali İhsan: Açıklamalı-içtihatlı Velayet, Vesayet, Soybağı. Evlat Edinme Hukuku, Diğer Eşin Rızası ve Onamına Bağlı işlemler, 3. Bası, Ankara, 2007, s. 195.
[27] AKÇAN, Recep: "Medeni Usul Hukukundaki Özel Hüküm Sebeplerinin Bir Örneği Olarak insan Vücudunun Muayenesi ve Kişilerden Zorla Kan Alınması (Yeni Bir Hüküm Olan Medeni Kanun madde 284 Üzerine inceleme)", Prof. Dr. Turgut KALPSÜZ'e Armağan, Ankara, 2003, s. 930-931.