Öncelikle 6100 Sayılı HMK 124.maddesi gereği Yargıtay yeni tarihli kararlarına göre borçlu takipten önce ölmüş olsa dahi takibe devam edilebilir, Aynı dosyadan mirasçılarına ödeme emri çıkarılarak takip mirasçılara yöneltilebilir, bunun için veraset belgesi çıkarılmasına da gerek yoktur. Nüfus kaydı yeterlidir.

Yargıtay 12.H.D.
ESAS NO : 2013/26446
KARAR NO: 2013/35778

Alacaklı tarafından ölü borçlu Erdal ..... aleyhine başlatılan kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takipte, borçlunun takipten önce öldüğü anlaşılınca borçlu mirasçılarına ödeme emri tebliğ edilmiş olup, borçlu mirasçıları icra müdürlüğünün yetkisine itiraz ederek, ölü kişi aleyhine başlatılan takibin sonradan mirasçılara yöneltilemeyeceğini, mirasın reddi için belirli süre dolmadan ödeme emri tebliğinin usulsüz olduğunu, kaldı ki mirasın reddi davası açtıklarını, bononun ödeme tarihinde tahrifat yapıldığını belirterek takibin iptalini talep etmişler, mahkemece, yetki itirazının reddine, ölü kişi aleyhine takip yapılamayacağı gibi, ölü kişi aleyhine başlatılan takibin mirasçılara karşı devam ettirilemeyeceği gerekçesiyle de takibin iptaline karar verilmiştir.
HMK.'nun 124. maddesine göre;
“(1) Bir davada taraf değişikliği, ancak karşı tarafın açık rızası ile mümkündür.
(2) Bu konuda kanunlarda yer alan özel hükümler saklıdır.
(3) Ancak, maddi bir hatadan kaynaklanan veya dürüstlük kuralına aykırı olmayan taraf değişikliği talebi, karşı tarafın rızası aranmaksızın hâkim tarafından kabul edilir.
(4) Dava dilekçesinde tarafın yanlış veya eksik gösterilmesi kabul edilebilir bir yanılgıya dayanıyorsa, hâkim karşı tarafın rızasını aramaksızın taraf değişikliği talebini kabul edebilir. Bu durumda hâkim, davanın tarafı olmaktan çıkarılan ve aleyhine dava açılmasına sebebiyet vermeyen kişi lehine yargılama giderlerine hükmeder.”
Bazı durumlarda, takip talebinde borçlu olarak gösterilen kişinin takip tarihinden önce öldüğü takip devam ederken anlaşılabilir ve bu yanlışlığın düzeltilmesi ihtiyacı doğabilir.Bu halde HMK'nun 124/3. maddesinde düzenlenen iradi taraf değişikliği söz konusu olur. 1086 Sayılı HUMK'nda iradi taraf değişikliği hakkında açık bir hüküm bulunmadığından 4.5.1978 tarihli ve 4/5 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararına göre ölü kişi hakkında takip yapılamayacağı ve açılan takibin mirasçılara yöneltilemeyeceği kabul edilmekteydi. Yargıtay'ın bu yöndeki uygulaması özellikle usul ekonomisi açısından eleştirilere tabi tutulmuştur. Bu eleştirileri dikkate alan yasa koyucu, HMK.'nda iradi taraf değişikliğine olanak veren bir düzenleme getirmiştir. HMK.'nun 124/3. maddesine göre, borçlu aleyhine başlatılan takipte borçlunun takip tarihinden önce öldüğünün anlaşılması halinde, takibin ölü kişi aleyhine başlatılması hususunun maddi hatadan kaynaklandığı veya taraf değişikliği talebinin dürüstlük kuralına aykırı olmadığı belirlendiği takdirde takibin mirasçılara yöneltilmesi mümkündür.

YARGITAY 12.H.D.
ESAS NO : 2014/3184
KARAR NO : 2014/6108
Alacaklı tarafından ölü borçlu aleyhine başlatılan kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takipte, borçlu mirasçıları, borçlunun takipten önce ölü olması nedeni ile ölü kişi aleyhine başlatılan takibin iptaline karar verilmesini talep etmişlerdir.
HMK.'nun 124. maddesine göre;
“(1) Bir davada taraf değişikliği, ancak karşı tarafın açık rızası ile mümkündür.
(2) Bu konuda kanunlarda yer alan özel hükümler saklıdır.
(3) Ancak, maddi bir hatadan kaynaklanan veya dürüstlük kuralına aykırı olmayan taraf değişikliği talebi, karşı tarafın rızası aranmaksızın hâkim tarafından kabul edilir.
(4) Dava dilekçesinde tarafın yanlış veya eksik gösterilmesi kabul edilebilir bir yanılgıya dayanıyorsa, hâkim karşı tarafın rızasını aramaksızın taraf değişikliği talebini kabul edebilir. Bu durumda hâkim, davanın tarafı olmaktan çıkarılan ve aleyhine dava açılmasına sebebiyet vermeyen kişi lehine yargılama giderlerine hükmeder.”
Bazı durumlarda, takip talebinde borçlu olarak gösterilen kişinin takip tarihinden önce öldüğü takip devam ederken anlaşılabilir ve bu yanlışlığın düzeltilmesi ihtiyacı doğabilir.Bu halde HMK'nun 124/3. maddesinde düzenlenen iradi taraf değişikliği söz konusu olur. 1086 Sayılı HUMK'nda iradi taraf değişikliği hakkında açık bir hüküm bulunmadığından 4.5.1978 tarihli ve 4/5 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararına göre ölü kişi hakkında takip yapılamayacağı ve açılan takibin mirasçılara yöneltilemeyeceği kabul edilmekteydi. Yargıtay'ın bu yöndeki uygulaması özellikle usul ekonomisi açısından eleştirilere tâbi tutulmuştur. Bu eleştirileri dikkate alan yasa koyucu, HMK.'nda iradi taraf değişikliğine olanak veren bir düzenleme getirmiştir. HMK.'nun 124/3. maddesine göre, borçlu aleyhine başlatılan takipte borçlunun takip tarihinden önce öldüğünün anlaşılması halinde, takibin ölü kişi aleyhine başlatılması hususunun maddi hatadan kaynaklandığı veya taraf değişikliği talebinin dürüstlük kuralına aykırı olmadığı belirlendiği takdirde takibin mirasçılara yöneltilmesi mümkündür.



II- Ölen borçlunun mirasçıları hakkında takipte bulunabilmek için, alacaklının «veraset ilâmı» vermesine gerek bulunmadığı-12. HD. 13.5.1980 T. E: 2684, K: 4303


III- Borçlular «mirasçı olmadıklarını» iddia etmediklerine göre mirasçılık sıfatının ayrıca belgelendirilmesine lüzum yoktur. Şayet icap ediyorsa alacaklıya veraset ilâmı çıkarması için mehil ve yetki verilerek veraset ilâmı ibraz ettirilmek ve sonucuna göre itirazın esası hakkında bir karar verilmek ve İİK.’nun 53. maddesinin son fıkrası nazara alınmak suretiyle bir karar verilmesi gerekirken «veraset ilâmı ibraz edilmediğinden» bahisle ve eksik inceleme ile karar verilmesi doğru değildir. 12. HD. 16.9.1976 T. E: 7575, K: 9137