Sayın meslektaşım,
Olayınız açık olmadığından sorularınıza doğrudan doğruya cevap verememekle birlikte aşağıda verereceğim hukuki bilgilerin sorununuza yardımcı olacağı kanısındayım.
1-Murisin ölümü anında murise ait bütün menkul ve gayrimenkuller ile hak ve alacakları,yani terekesi hiçbir işlem yapmaya gerek olmaksızın kendiliğinden yasal(kanuni) mirasçılarına geçer.Özetle murise ait terekenin hem mülkiyeti hem de zilyetliği yasal mirasçılara kendiliğinden geçmiş olur.Yasal mirasçıların tereke mallarını kendi adlarına tescil(intikal) işlemlerini yaptırmalarına bile gerek yoktur.
2-Vasiyetname murisin ölüme bağlı tek taraflı bir tasarrufu olup kendisine belirli mal vasiyeti yapılan kişiye(müsalehe) ayni hak değil, sadece şahsi hak verir.Kendisine belirli mal vasiyeti yapılan-vasiyet alacaklısı (müsaleh) kendisine vasiyet edilen şeye(eve) kendiliğinden malik olmaz.Onun hakkı şahsi hak olduğundan bu hakkını, sadece terekeye(miras ortaklığına) yönelteceği vasiyetnamenin tenfizi(yerine getirilmesi) davası ile kullanabilir.Bu davanın sonucunda alacağı (vasiyetnamenin tenfizi suretiyle tapu iptali ve tescili) kararın kesinleşmesi sonucunda şahsi hakkı ayni hakka dönüşmüş olur.Vasiyet alacaklısı tereke alacaklısı olup hakkı şahsi hak olduğundan mirasçı durumunda değildir.Bu nedenle hiçbir surette murisin yasal mirasçıları ile terekedeki miras paylarını gösteren veraset ilamında da gösterilmez.
3-Muris ölüme bağlı tasarrufu ile iradi(mansup) mirasçı da atayabilir.İradi(mansup) mirasçı diğer yasal mirasçılar ile birlikte mirasçı konumunda olduğundan muristen alınacak veraset ilamında mirasçılar arasında gösterilir.Mansup mirasçı da diğer yasal mirasçılar ile birlikte terekenin mülkiyetine ve zilyetliğine kendiliğinden sahip olur.
4-Vasiyetnamenin açılıp okunması işlemi murisin son ikametgahı sulh hukuk mahkemesi (tereke hakimliği) tarafından resen yapılır.Vasiyetnamenin açılıp okunması işleminin yapılmasındaki amaç,murisin ölüme bağlı tasarrufunun varlığından ve içeriğinden yasal mirasçıları,iradi mirasçıları ve vasiyet lehdarını(müsalehi) haberdar etmektir.
5-Yasal mirasçılar başta olmak üzere ilgililer vasiyetnamenin açılıp okunmasına ilişkin kararın kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde ölüme bağlı tasarrufun iptalini isteyebilirler.
6-Vasiyetname ile kendisine belirli mal vasiyet edilen vasiyet alacaklısı(müsaleh) de ölüme bağlı tasarrufun iptali için geçmesi gereken 1 yıllık sürenin sonundan başlayarak 10 yıllık süre içinde terekeye karşı(miras ortaklığına) vasiyetnamenin tenfizi davası açarak şahsi hakkına kavuşabilir.
7-Tenkis davası murisin sağlararası ve ölüme bağlı tasarruflarından mahfuz hisseli yasal mirasçıların saklı paylarına yapılan tecavüzlerin saklı pay oranında indirime tabi tutulmasını sağlamaya yönelik bir dava türüdür.Saklı paylı mirasçı bağımsız olarak tenkis davası açabileceği gibi kendisine belirli mal vasiyeti yapılan kişinin(vasiyet alacaklısı-müsalehin) açmış olduğu vasiyetnamenin tenfizi davasında tenkis talebini savunma yoluyla da kullanabilir.Saygılarımla..Av.Şükrü SÖĞÜT