T.C. YARGITAY

12.Hukuk Dairesi
Esas: 2010/11565
Karar: 2010/24534
Karar Tarihi: 25.10.2010


ŞİKAYET DAVASI - HACZEDİLMEZLİK ŞİKAYETİ - BORÇLUNUN SANAT VE MESLEĞİ İÇİN GEREKLİ OLAN VASITALARIN HACZEDİLEMEMESİ İÇİN BORÇLUNUN HACİZ SIRASINDA BU MESLEK VE SANATLA UĞRAŞIYOR OLMASI GEREĞİ - HACZEDİLMEZLİK ŞİKAYETİNİN KABULÜNE KARAR VERİLECEK OLMASI

ÖZET: Borçlunun sanat ve mesleği için gerekli olan alet edavat, geçimlerini temin eden nakil vasıtaları haczedilemez. Ancak bu kuralın uygulanabilmesi için, borçlunun haciz sırasında bir meslek ve sanatla uğraşıyor olması gerekir. Mesleki eşyanın haczedilemezliği mutlak bir yasa kuralı olduğundan, yorum veya kıyas yoluyla da olsa mahcuzun satılarak bedelinden daha ucuzunun alınması için borçluya para ayrılıp, kalanının alacaklıya ödenmesine karar verilemez. Borçlunun; çiftlikle uğraştığı pamuk yetiştiriciliğinde tohum yatağı hazırlığı, toprak ilaçlaması, ekim, gübreleme, çapalama, sulama, zararlı mücadelesi, hasat gibi insanın fiziksel gücünü aşan faaliyetlerde bulunduğu, traktörü olmadan bireysel çabası ile bu faaliyetlerde bulunamayacağı bilirkişi raporu ile belirlenmiştir. Haczedilmezlik şikayetinin kabulüne karar verilmesi gerekirken şikayetin reddine dair hüküm tesisi isabetsizdir.

(2004 S. K. m. 82)

Dava: Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki taraf vekillerince istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olmakla okundu ve gereği görüşülüp düşünüldü:

Karar: 1) Tarafların iddia ve savunmalarına, dosya içeriğindeki bilgi ve belgelere ve kararın gerekçesine göre alacaklı vekilinin temyiz itirazlarının REDDİNE;

2) Borçlu vekilinin temyiz itirazlarına gelince:

İİK'nun 82/4. maddesine göre, borçlunun sanat ve mesleği için gerekli olan alet edavat..., geçimlerini temin eden nakil vasıtaları haczedilemez. Ancak bu kuralın uygulanabilmesi için, borçlunun haciz sırasında bir meslek ve sanatla uğraşıyor olması gerekir. Mesleki eşyanın haczedilemezliği mutlak bir yasa kuralı olduğundan, yorum veya kıyas yoluyla da olsa mahcuzun satılarak bedelinden daha ucuzunun alınması için borçluya para ayrılıp, kalanının alacaklıya ödenmesine karar verilemez.

Somut olayın incelenmesinde, borçluya ait 09 HZ 966 plakalı, 1977 model, Fiyat 640 marka traktörün haczedildiği, mahkemece yaptırılan, keşif sonrası alınan bilirkişi raporunda mahcuza 10.000 YTL değer biçildiği, borçlunun çiftçi olduğundan bahisle anılan madde kapsamında haczedilmezlik şikayetinde bulunduğu görülmektedir.

Mahkemece şikayet incelenirken, teknolojinin hızla gelişerek ilerlediği günümüz koşullarında sermaye unsurunun ağır bastığı değerlendirmesinden hareketle, işlerin süratli, emniyetli ve verimlilik kıstaslarına uygun olarak sonuçlandırılması gerekliği hususu göz önünde bulundurulmalıdır. Bu bağlamda verimliliği, kaliteyi artıran, ekonomik hayata artı değerler kazandıran teknolojideki değişimleri ve gelişmeleri sağlayan makinelerin kullanılması gerekliliği de değerlendirme kapsamına alınmalıdır. Bu kıstaslardan hareketle Dairemizce de içtihat değişikliğine gidilerek ekonomik hayatın sürekliliği, borçların biran evvel ödenmesinin temini gayelerine matuf olmak üzere borçlunun kendisinin ve ailesinin sağlıkla yaşamlarını sürdürebilmesi, mesleğin devamı için zorunlu, vazgeçilmez, çağın koşullarına uygun alet, edavat, makine vb. vasıtalar makul ölçüler dahilinde haczedilmezlik kuralı kapsamında değerlendirmeye bağlanmıştır. Nitekim borçlunun; çiftlikle uğraştığı pamuk yetiştiriciliğinde tohum yatağı hazırlığı, toprak ilaçlaması, ekim, gübreleme, çapalama, sulama, zararlı mücadelesi, hasat gibi insanın fiziksel gücünü aşan faaliyetlerde bulunduğu, traktörü olmadan bireysel çabası ile bu faaliyetlerde bulunamayacağı bilirkişi raporu ile belirlenmiştir.

Açıklanan nedenlerle haczedilmezlik şikayetinin kabulüne karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile şikayetin reddine dair hüküm tesisi isabetsizdir.

Sonuç: Borçlu vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile mahkeme kararın in yukarıda yazılı nedenlerle İİK 366 ve HUMK'nun 428. maddeleri uyarınca BOZULMASINA, 25.10.2010 gününde oyçokluğuyla karar verildi.


KARŞI OY

Şikayetçi çiftçilikle iştigal ettiğini ve Massey Ferguson marka traktörünün haczedilemeyeceğini ileri sürmüştür. Mahkemece traktörün sermaye ağırlıklı olduğu gerekçesi ile şikayet reddedilmiş.

Dairemizin sayın çoğunluğu <günümüzde kaliteyi ve karlılığı artıran, ekonomik hayata artı değerler kazandıran teknolojideki değişimleri ve gelişmeleri sağlayan makinelerin kullanılması gerekliliği de; haczedilmezlik şikayetinde değerlendirme kapsamına alındığı ve çağın koşullarına uygun alet, edevat, makine ve benzeri vasıtalar makul kıstaslar olarak haczedilmezlik kapsamında değerlendirilmekte olduğunu> gerekçelerinde belirtmişlerdir.

İİK'nun 82. maddesinde haczi caiz olmayan mal ve haklarla ilgili düzenleme yapılmış olup, ilgili maddenin dördüncü fıkrasında <Borçlu çiftçi ise, kendisini ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi ve çift hayvanları ve nakil vasıtaları ve diğer eklenti ve ziraat aletlerinin haczedilemeyeceği> düzenlenmiştir.

Yine Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun, 02/12/1972 tarih ve 542/1979 sayılı kararlarında <Maddede sözü edilen aile tabirine, davacının, kanunen geçindirmekle yükümlü bulunduğu kimselerin dahil olacağı ve haczi caiz olmayan arazi, çift hayvanları ve ziraat aletlerini tespit ederken, bunların, böyle bir ailenin geçimi için zaruri olup olmadığının göz önünde tutulması gerekmektedir.

Zira 4. fıkrada evvela çiftçi borçlunun kendisi ve geçindirmekle yükümlü bulunduğu ailesi için yetecek miktarda arazi ve bu araziyi işletmek için çalıştırılmasında zorunluluk bulunan çift hayvanları ve bu hayvanlar aracılığı ile kullanılabilecek ziraat aletleri sıralanmış; bunlar birbirine sıkı surette bağlı tutulmuştur. Bu itibarla büyük arazilerin ziraat edilmesinde kullanılmakta olan traktörün maddede kastedilen anlamda haczi caiz olmayan ziraat aletlerinden sayılmasına imkan bulunmamış ve direnme kararının bozulması gerektiği> belirtilmiştir.

Dairemizin bugüne kadar uygulamalarında, yukarıda belirtilen Hukuk Genel Kurulu kararı ilgi tutularak ve de sermaye unsurunun üstün tutulduğu alet ve edevatın maddenin öngördüğü haczedilmezlik kapsamı dışında kaldığı belirtilerek traktörle ilgili olarak şikayetçilerin haczedilemezlik şikayetleri reddedilmiştir. Yine Dairemiz bu konuda <Banka kredisi ile satın alınan ve Ziraat Bankasına rehinli bulunan traktörün, temin ettiği alacaktan arta kalan kısmının da haczedilebileceğine, karar vermiştir.(12 HD, 26/12/1983 tarih ve 9577 Esas, 10949 Karar)>

Diğer taraftan yasa koyucu, İİK'nun 82/4. maddesinde borçlu çiftçinin kendisi ve ailesi için zaruri olan ve haczedilmezlik konusu mal varlıklarını belirlemiş, fakat emekten ziyade sermaye ağırlığı üstün traktörün haczedilmezliğini düzenlememiştir. Bu konuda sermaye ağırlığı yoğun traktör ve römorkunun haczedilmemesine yönelik yasa koyucu tarafından yeniden düzenleme yapılmadan haczedilmezlik şikayetinin kabulü yönündeki sayın çoğunluk görüşüne katılmadığından, kararın onanması görüşündeyim. (¤¤)

Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programı