Karayolu Taşıma Kanunu madde 2 “ Bu Kanun kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacıları, taşıma acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo işletmecilerini, taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her türlü taşıt, araç, gereç, yapıları ve benzerlerini kapsar.
Ancak, özel otomobillerle ve bunların römorklarıyla yapılan taşımalar, genel ve katma bütçeli dairelerle, il özel idareleri, belediyeler, üniversiteler ve kamu iktisadi teşebbüslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar, Türk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların römorkları ile yapılan taşımalar, lastik tekerlekli traktörlerle çekilen römorklarla yapılan taşımalar bu Kanun hükümlerine tabi değildir.
İl sınırları içerisindeki taşımalar ile yüz kilometreye kadar olan şehirlerarası taşımaların düzenlenmesi il ve ilçe trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak suretiyle ilgili valiliklere, belediye sınırları içerisindeki şehiriçi taşımalar belediyelere bu Kanuna göre düzenlenecek yönetmelik esasları dahilinde bırakılabilir.
Uluslararası anlaşmalar ile savaş hali, sıkıyönetim, olağanüstü hal ve doğal afet durumlarında uygulanacak hükümler saklıdır.”
Karayolu Taşıma Yönetmeliği madde 2; “ Bu Yönetmelik, kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacı, acente, taşıma işleri komisyonculuğu, taşıma işleri organizatörlüğü, nakliyat ambarı işletmeciliği, kargo işletmeciliği, lojistik işletmeciliği, terminal işletmeciliği, dağıtım işletmeciliği ve benzeri taşımacılık faaliyetlerini yapanlar ile taşıma işlerinde çalışanları, taşımacılık faaliyetlerinde yararlanılan her türlü taşıt, araç, gereç, yapı, tesis ve benzerlerini kapsar.
(2) Servis taşımaları hakkındaki usul ve esaslar Bakanlıkça ayrıca düzenlenir.
(3) Aşağıdaki taşıtlarla yapılan taşımalar bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.
a) Özel otomobillerle ve bunların römorklarıyla yapılan taşımalar.
b) Lastik tekerlekli traktörlerle ve bunların römorklarıyla yapılan taşımalar.
c) Üç tekerlekli taşıtlarla yapılan taşımalar.
ç) Resmi taşıtlarla ve bunların römorklarıyla yapılan ticari olmayan taşımalar.
d) Türk Silahlı Kuvvetlerine ait taşıtlarla ve bunların römorklarıyla yapılan taşımalar.
e) Gerçek kişiler adına hususi olarak kayıt ve tescil edilmiş kamyonet cinsi taşıtlarla ve bunların römorklarıyla yapılan ve hem taşımanın hem de taşınan eşyanın ticari olmadığı taşımalar.
(4) 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunu hükümleri saklıdır.”
Bir kanunun ve bununla ilgili yönetmeliğin kapsamının tamlığı ve uyumluluğu çok önemlidir. Karayolu Taşıma Kanun ve Yönetmeliğinde kapsam dışılıkta ve kapsam dışılık anlayışında yanlışlar olduğu gibi bunların birbiriyle kapsam dışılık uyumsuzluğu da söz konusudur.
Karayolu yolcu taşımacılarının şikâyetleri arasındaki en önemli konu mevzuattan kaynaklanan sıkıntılardır.
Yasada bir paragraf halinde ifade edilen kapsam dışı durumlar , Yönetmelikte madde madde ifade edilmiş ve yasaya aykırı olarak kapsam dışılık genişletilmiştir. Esas olarak Yönetmelikte “Resmi taşıtlarla ve bunların römorklarıyla yapılan ticari olmayan taşımalar” kapsam dışıdır deniyor ki çok önemli. Zira Kanunda böyle bir kapsam dışılık hali söz konusu değil . Kanunda açıkça “Genel ve katma bütçeli dairelerle, il özel idareleri, belediyeler, üniversiteler ve kamu iktisadi teşebbüslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar” kapsam dışı bırakılmıştır.
Kanundaki ifade sadece belirtilen kuruluşların ve sadece otomobillerle yapacakları taşımaları kapsam dışı bıraktığı halde, Yönetmelik bunu tüm resmi taşıtlar şeklinde genişletmiş. Bu şekliyle resmi kurumlar minibüs, otobüs, kamyonet, kamyon v.s. ile istedikleri taşımayı ticari olmamak üzere yapabilirler. Bu kesinlikle yanlış. Belediyelerin, Üniversitelerin ve kanunda yazılı diğer kuruluşların otomobil dışındaki taşıtlarla yaptıkları, özellikle de ile sınırları dışına çıkan taşımalar, kanun kapsamında olması gerekirken, kanuna aykırı biçimde kapsam dışı biçimde yapılıyor. Denebilir ki buna ihtiyaç var. Hiç kimse ihtiyaç gerekçesiyle dahi Kanuna aykırı iş yapamaz. . Bir Üniversitenin İstanbul’dan Ankara’ya , Edirne'den Kars'a yolcu ya da yük taşıması ve bunu da bu mevzuata uymadan yapması bir ihtiyaç mı? Elbette hayır .
Yasa ile getirilen düzenleme adı geçen Yönetmelik ile genişletilmiş olup; Yasa'da açıkça sayılan taşımalar ( özel otomobillerle ve bunların römorklarıyla yapılan taşımalar, genel ve katma bütçeli dairelerle, il özel idareleri, belediyeler, üniversiteler ve kamu iktisadi teşebbüslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar) dışında Yönetmelikte (Resmi taşıtlarla ve bunların römorklarıyla yapılan ticari olmayan taşımalar) düzenlemesinin getirilmesi suretiyle yasaya aykırı düzenleme yapıldığı açıktır.
Buradaki sorun yönetmelikle kapsam dışı bırakılmış bir taşımanın varlığı halinde taşımacının Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası yaptırma zorunluluğu bulunmadığının iddia edilebilmesinden kaynaklanmaktadır. Oysa yönetmelik açıkça yasaya aykırı olup, yasaya aykırı yönetmelik hükmünün poliçe genel koşulu olarak kabulü mümkün olmadığından soyut olarak zorunlu koltuk ferdi kaza sigıortası bulunmayan resmi plakalı bir otobüsle ticari olmayan şehirlerarası öğrenci taşınması nedeniyle tazminat isteminin Güvence Hesabı tarafından reddinin yerinde olmayacağıdır.
Konu ile ilgili görüş ve düşüncelerini paylaşmak isteyen ve özellikle elinde somut olaya uygun yerel mahkeme kararı ya da Yargıtay kararı olan değerli site üyelerinin yanıtlarını bekliyorum.