Alıntı: Yazan ayşe dağdelen ceza davalarında zamanaşımı başlangıcı suçun işlendiği tarih mi, sanığın ifadesini alındığı tarih mi, iddianame tarihi mi içinden çıkamadım

Aşağıda sunulan hükümleri bir örnek üzerinde deneyelim:

Önce TCK’yı önümüze koyalım:
Dava zamanaşımı
Madde 66 - (1) Kanunda başka türlü yazılmış olan hâller dışında kamu davası;
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda otuz yıl,
b) Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmibeş yıl,
c) Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıl,
d) Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda onbeş yıl,
e) Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl,
geçmesiyle düşer.
(2) Fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmamış olanlar hakkında, bu sürelerin yarısının; onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle kamu davası düşer.
(3) Dava zamanaşımı süresinin belirlenmesinde dosyadaki mevcut deliller itibarıyla suçun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hâlleri de göz önünde bulundurulur.
(4) Yukarıdaki fıkralarda yer alan sürelerin belirlenmesinde suçun kanunda yer alan cezasının yukarı sınırı göz önünde bulundurulur; seçimlik cezaları gerektiren suçlarda zamanaşımı bakımından hapis cezası esas alınır.
(5) Aynı fiilden dolayı her ne suretle olursa olsun tekrar yargılanması gereken hükümlünün, sonradan yargılanan suça ait üçüncü fıkrada yazılı esasa göre belirlenecek zamanaşımı göz önünde bulundurulur.
(6) Zamanaşımı, tamamlanmış suçlarda suçun işlendiği günden, teşebbüs hâlinde kalan suçlarda son hareketin yapıldığı günden, kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği ve zincirleme suçlarda son suçun işlendiği günden, çocuklara karşı üstsoy veya bunlar üzerinde hüküm ve nüfuzu olan kimseler tarafından işlenen suçlarda çocuğun onsekiz yaşını bitirdiği günden itibaren işlemeye başlar.
(7) Bu Kanunun İkinci Kitabının Dördüncü Kısmında yazılı ağırlaştırılmış müebbet veya müebbet veya on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçların yurt dışında işlenmesi hâlinde dava zamanaşımı uygulanmaz.
Dava zamanaşımı süresinin durması veya kesilmesi
Madde 67 - (1) Soruşturma ve kovuşturma yapılmasının, izin veya karar alınması veya diğer bir mercide çözülmesi gereken bir meselenin sonucuna bağlı bulunduğu hâllerde; izin veya kararın alınmasına veya meselenin çözümüne veya kanun gereğince hakkında kaçak olduğu hususunda karar verilmiş olan suç faili hakkında bu karar kaldırılıncaya kadar dava zamanaşımı durur.
(2) Bir suçla ilgili olarak;
a) Şüpheli veya sanıklardan birinin savcı huzurunda ifadesinin alınması veya sorguya çekilmesi,
b) Şüpheli veya sanıklardan biri hakkında tutuklama kararının verilmesi,
c) Suçla ilgili olarak iddianame düzenlenmesi,
d) Sanıklardan bir kısmı hakkında da olsa, mahkûmiyet kararı verilmesi,
halinde, dava zamanaşımı kesilir.
(3) Dava zamanaşımı kesildiğinde, zamanaşımı süresi yeniden işlemeye başlar. Dava zamanaşımını kesen birden fazla nedenin bulunması halinde, zamanaşımı süresi son kesme nedeninin gerçekleştiği tarihten itibaren yeniden işlemeye başlar.
(4) Kesilme halinde, zamanaşımı süresi ilgili suça ilişkin olarak Kanunda belirlenen sürenin en fazla yarısına kadar uzar.

Zamanaşımının hesabı ve uygulanması
Madde 72 - (1) Dava ve ceza zamanaşımı süreleri gün, ay ve yıl hesabıyla belirlenir. Bir gün, yirmidört saat; bir ay, otuz gündür. Yıl, resmî takvime göre hesap edilir.
(2) Dava ve ceza zamanaşımı re'sen uygulanır ve bundan şüpheli, sanık ve hükümlü vazgeçemezler.
***

Örnek olayda TCK maddesinde yazan cezanın ‘’1 yıldan dört yıla kadar hapis veya 5 yıl adli para cezası’’ olduğunu varsayalım. Zamanaşımı hesaplamasında seçenekli cezalarda hapis cezası esas alınır ve hapis cezasının üst sınırı olan dört yıl esas alınır. (TCK 66/4)

Dört yıllık cezanın dava zamanaşımı süresi sekiz yıldır. (TCK 66-1/e) Zamanaşımı suçun işlendiği tarihte başlar. (TCK 66/6)

DURMA :
Soruşturma ve kovuşturma yapılmasının, izin veya karar alınması veya diğer bir mercide çözülmesi gereken bir meselenin sonucuna bağlı bulunduğu hâllerde; izin veya kararın alınmasına veya meselenin çözümüne veya kanun gereğince hakkında kaçak olduğu hususunda karar verilmiş olan suç faili hakkında bu karar kaldırılıncaya kadar dava zamanaşımı durur. (TCK 67/1) Örneğin, sanığımız memursa ve suç tarihinden itibaren hakkındaki soruşturma izni isteninceye kadar kadar yedi yıl geçtiyse ve yedi yıl sonra zamanaşımı durur. Sanık memur hakkında soruşturma izni verildiğinde bir yıllık süre tekrar işlemeye başlar. Bir yıl sonra dava (eğer kesilme nedenleri ortaya çıkmazsa) zamanaşımından düşer.

KESİLME:

Örneğin suç tarihinden sonra sanığımız savcıya ifade verene kadar yedi yıl geçti. Daha sonra Savcıya ifade verdiğinde zamanaşımı kesildiğinden sekiz yıllık zamanaşımı tekrar sıfırdan işlemeye başlar. (TCK.67/2-a) Aradan bir ay geçtikten sonra tutuklama kararı verilince sekiz yıl yeniden sıfırdan işlemeye başlar. (TCK.67/2-b)Aradan altı ay geçtikten sonra sanık hakkında iddianame düzenlenmesiyle sekiz yıllık süre tekrar işlemeye başlar. (TCK.67/2-c)Aradan sekiz ay geçtikten sonra sanığın bir suç ortağı mahkum olduğunda sekiz yıl tekrar işlemeye başlar. (TCK.67/2-d) (Ayrıca Bakınız: TCK 67/3)

SEKİZ YILLIK SÜRE EN ÇOK 12 YILA KADAR UZAR:
Kesilme halinde, zamanaşımı süresi ilgili suça ilişkin olarak Kanunda belirlenen sürenin en fazla yarısına kadar uzar. (TCK 67/4) Sanığın cezasının zamanaşımı sekiz yıl olduğuna göre yarısı dört yıl olduğuna göre (8+4=12), kaç kez kesilirse kesilsin, zamanaşımı suçun işlendiği tarihten (TCK 66/6) itibaren 12 yıl sonra zamanaşımına uğrar.

Yukarıdaki örneğimizde suçun 1.2.2002 tarihinde işlendiğini varsayalım; zamanaşımı kesilmezse 1.2.2002 + 8 yıl = 1.2.2010 tarihinde dolacaktır. Kesilmeler olursa zamanaşımı en geç 1.2.2002 +12 yıl = 1.2.2014 günü dolacaktır.

Yukarıdaki örneğimizde Yedi yıl+bir ay+6 ay+8ay=Toplam 8 yıl 3 ay geçmiş bulunmaktadır. 12 yıl – 8 yıl 3 ay = 3 yıl 9 ay sonra zamanaşımı dolacaktır.

Sağlaması:
1.2.2002 + 8 yıl 3 ay = 1.5.2010
1.5.2010 + 3 yıl 9 ay = 1.2.2014

1.2.2014 günü sanığın davası düşer.