218 yıllık İsveç Kraliyet Akademisi'nin 18 ömürboyu üyesi, Avusturyalı kadın oyun yazarı ve romancı Elfriede Jelinek'i bu yıl Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık gördü.

20 ekim 1946 doğumlu Elfriede Jelinek, 'roman ve oyunlarında yer verdiği seslerin müzikal akışı, toplum klişeleri ve klişelerin baskın gücünün absürdlüğünü ortaya koyması' ile 1.36 milyon dolarlık ödüle hak kazandı.

Cinselliğin cüretkar anlatımı

Uç noktalar arasında gidip gelen bir yazar olarak tanınan Elfriede Jelinek'in 'Arzu', 'Piyanist' ve 'Sevda Kadınları' adlı romanları Türkçe'ye de çevrildi. Jelinek romanlarında, cinselliği cüretkar biçimde dile getiriyor.

Türkiye'de yasaklanan roman

Jelinek, özellikle 'Piyanist' adlı romanı yönetmen Michael Haneke tarafından filme uyarlandıktan sonra tüm dünyada tanınan bir yazar haline geldi. Ülkemizde de basılan kitap, bir süre sonra yasaklanan yayınlar arasında yerini aldı.

'Sosyal fobi' yüzünden törene gitmeyecek

Avusturyalı kadın yazar Elfriede Jelinek, 'sosyal fobisi' olduğu için ödülünü almak üzere 10 aralıkta Stockholm'e gidemeyeceğini söyledi. Ödülün kendisi için 'onurlandırıcı bir sürpriz' olduğunu belirten Jelinek, Nobel Edebiyat Ödülü'nü kendisi yerine yayıncısının alacağını belirtti.

Adaylar arasında Adonis de vardı

2004 Nobel Edebiyat Ödülü'ne Dan kadın şair Inger Christenssen en büyük aday olarak gösteriliyordu. Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan son kadın 1996'da ödülü kucaklayan Leh şair Wislawa Szymborska olmuştu.

Ödül için adı geçen diğer adaylar arasında ABD'li yazarlar Joyce Carol Oates ve Philip Roth ile Adonis ismini kullanan Lübnanlı şair Ali Ahmed Said ve Perulu yazar Mario Vargas Llosa da bulunuyordu.

Geçen yıl Coetzee aldı

1901'den beri her yıl düzenli olarak verilen ve dünyanın en saygın ödüllerinde biri olarak gösterilen Nobel Edebiyat Ödülü'nü geçtiğimiz yıl Güney Afrikalı yazar John Maxwell Coetzee kazanmıştı.

Ülkemizde 'Barbarları Beklerken' ve 'Demir Çağı' gibi kitaplarıyla tanınan Coetzee ödüle, eserlerinde 'analitik zeka ve verimli diyaloglarla yabancılaşmayı anlattığı' için layık görülmüştü.

Pasternak ve Sartre reddetti

Rudyard Kipling, Knut Hamsun, William Butler Yeats, Eugene O'Neill, Andre Gide, T.S. Eliot, Albert Camus, Kenzaburo Oe, John Steinbeck Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan isimlerden bazıları.

Boris Pasternak ve Jean Paul Sartre ise Edebiyat Ödülü tarihinde yeri farklı olan iki isim. Pasternak 1958'de, Sartre ise 1964'te ödülü reddettiler.

Jean Paul Sartre'ın ödül törenine gelerek, 'evinde yer olmadığı' için ödülü reddetmesi ödüller tarihinin en önemli olaylarından biriydi. Ret cevabının arkasındaki gerçek ise Cezayirlilerin Fransa'ya karşı sürdürdüğü bağımsızlık savaşıydı.

Diğer ödüller

Nobel Ödülleri haftası pazartesi günü Tıp Ödülü'nün açıklanmasıyla başladı. ABD'li bilim adamları Richard Axel ile Linda B. Buck, koku alma duyusuna ilişkin çalışmaları ile 2004 Nobel Tıp Ödülü'ne layık görüldü.

Salı günü verilen Fizik Ödülü'ne yine ABD'li bilim adamları David J. Gross, H. David Politzer ve Frank Wilczek, 'parçacıkların çevremizde gördüğümüz her şeyi nasıl oluşturdukları ve işlevleri' hakkındaki çalışmalarıyla değer görüldüler.

2004 Nobel Kimya Ödülü ise İsrailli bilim adamları Aaron Ciechanover ve Avram Hershko ile ABD'li bilim adamı Irwin Rose'a, 'ubiquitin' dolaylı protein bozulmasının keşfiyle verildi.

1896'dan beri verilen Nobel Ödülleri'nde yarın Barış Ödülü ve pazartesi günü de Ekonomi Ödülü açıklanacak.

Edebiyat Ödülü'nü kazananlar


1901 Sully Prudhomme, Fransa

1902 Theodor Mommsen, Almanya

1903 B.Bjornson, Norveç

1904 Frederic Mistral, Fransa ve J.Echegaray, İspanya

1905 H.Sienkiewicz, Polonya

1906 Geosue Carducci, İtalya

1907 Rudyard Kipling, İngiltere

1908 Rudolf Eucken, Almanya

1909 Selma Lagerlof, İsveç

1910 Paul von Heyse, Almanya

1911 Maurice Maeterlinck, Belçika

1912 Gerhart Hauptmann, Almanya

1913 Sir R.Tagore, Hindistan

1914 Ödül Verilmedi

1915 Romain Rolland, Fransa

1916 V.von Heidenstam, İsveç

1917 Karl Gjellrup, Danimarka ve H. Pontoppidan, Danimarka

1918 Ödül Verilmedi

1919 Carl Spitteler, İsviçre

1920 Knut Hamsun, Norveç

1921 Anatole France, Fransa

1922 J. Benavente y Martinez, İspanya

1923 William Butler Yeats, İrlanda

1924 Wladyslaw Reymont, Polonya

1925 George Bernard Shaw, İrlanda

1926 Grazia Deledda, İtalya

1927 Henri Bergson, Fransa

1928 Sigrid Undset, Norveç

1929 Thomas Mann, Almanya

1930 Sinclair Lewis, ABD

1931 Eric Axel Karlfeldt, İsveç

1932 John Galsworthy, İngiltere

1933 İvan Bunin, SSCB

1934 Luigi Pirandello, İtalya

1935 Ödül verilmedi

1936 Eugene O'Neill, ABD

1937 Roger Martin du Gard, Fransa

1938 Pearl S. Buck, ABD

1939 Frans Eemil Sillanpää, Finlandiya

1943 Ödül verilmedi

1944 J.V. Jensen, Danimarka

1945 Gabriela Mistral, Şili

1946 Hermann Hesse, İsviçre

1947 Andre Gide, Fransa

1948 T.S. Eliot, İngiltere

1949 William Faulkner, ABD

1950 Bertrand Russell, İngiltere

1951 Par Lagerkvist, İsveç

1952 François Mauriac, Fransa

1953 Sir Winston Churchill, İngiltere

1954 Ernest Hemingway, ABD

1955 Halldör Laxness, İzlanda

1956 Juan Ramön Jiménez, İspanya

1957 Albert Camus, Fransa

1958 Boris Pasternak, SSCB (Ödülü reddetti)

1959 Salvatore Quasimodo, İtalya

1960 Saint-John Perse, Fransa

1961 Ivo Andric, Yugoslavya

1962 John Steinbeck, ABD

1963 Georgios Seferis, Yunanistan

1964 Jean-Paul Sartre, Fransa (Ödülü reddetti)

1965 Mikhail Şolohov, SSCB

1966 Shumuel Yosef Agnon, İsrail ve Elly Sachs, İsveç

1967 Miguel Angel Asturias, Guatemala

1968 Yasunari Kavabata, Japonya

1969 Samuel Beckett, İrlanda

1970 Aleksandr Soljenitsin, SSCB

1971 Pablo Neruda, Şili

1972 Heinrich Böll, AFC

1973 Patrick White, Avustralya

1974 Eyvind Johnson, İsveç ve Harry Martinson, İsveç

1975 Eugenio Montale, İtalya

1976 Saul Bellow, ABD

1977 Vicente Aleixandre, İspanya

1978 Isaac Bashevis Singer, ABD

1979 Odisseus Elitis, Yunanistan

1980 Czesraw Milosz, ABD

1981 Elias Canetti, Bulgaristan

1982 Gabrial Garcia Marquez, Kolombiya

1983 William Golding, İngiltere

1984 Jaroslav Seifert, Çekoslovakya

1985 Claude Simon, Fransa

1986 Wole Soyinka, Nijerya

1987 Joseph Brodsky, ABD

1988 Necib Mahfuz, Mısır

1989 Camilo Jose Cela, İspanya

1990 Octavio Paz, Meksika

1991 Nadine Gordimer, Güney Afrika

1992 Derek Walcott, St. Lucian

1993 Toni Morrison, ABD

1994 Kenzaburo Oe, Japonya

1995 Seamus Heaney, İrlanda

1996 Wislawa Szymborska, Polonya

1997 Dario Fo, İtalya

1998 Jose Saramago, Portekiz

1999 Günter Grass, Almanya

2000 Gao Xingjian, Çin

2001 V.S. Naipaul, İngiltere

2002 Imre Kerttesz, Budapeşte

2003 John Maxwell Coetzee, Güney Afrika