Kooperatif Ortağı/Haciz

Tasfiye edilmedikçe kooperatiflerde hisse haczi yapamadığımız malum.

Haciz uygulanabilecek olan "Ortağın, kar payı ve tasfiye payı".

Peki, kooperatif diyelim ki daha bir on sene tasfiye edilmeyecek.

Somut problemde kooperatif,aslında küçük esnaf için oluşturulmuş sanayi sitesi. Ve gerçekte her bir bölüm fiili olarak tahsis edilmiş ve belirli ortaklarca kullanılır halde. Öyle ki hisse devri yöntemiyle, alınıp,satılıyorlar, hatta emlak firmalarının satılık tabelalarını dahi asabiliyorlar.

Fiilen alınıp satılabilen bu bölümlerin, hisse haczine yasal olanak olmadığı için icrada satışa çıkaramıyoruz.

Ya ne yapacağız?

Kooperatifin tasfiyesini talep hakkı? (Mesela üst üste iki genel kurul toplantısının yapılmaması tasfiye nedeni. Ama biz alacaklı yan, kooperatif üyesi değiliz)

Ya da fiilen alınıp satılmaya (hisse devri) engel olabilecek bir düzenleme var mı?

Kooperatifin tasfiyesini talep hakkınız olmadığını düşünüyorum. Kanun koyucunun mantığını da doğru buluyorum. Çünki kooperatifler şirketlerden farklı olarak belli bir amaç için bir araya gelmiş ve birbirini tanımayan kimselerce oluşturulmuş topluluklardır ve ortak sayıları hayli fazladır. Bir ortağın borcundan dolayı kooperatifin sonlandırılması hakkının üçüncü şahıslara verilmesi kooperatif müessesesinin amacına pek uygun düşmezdi zaten.
İkinci sorunuz için ise; siz ortağın tasfiye ve kar payına haciz koydurmakla devri imkansız hale getirmişsiniz zaten.

1-2 Gün önce bu konda benimde bi sorunum vardı. Borçlunun kooperatifte hissesi varmış. haciz müzekkeresi yazdık yanlız direk olarak hissesini paraya çeviremiyeceğimiden dolayı kooperatifin ferdileşmeye gitmesi veya şahsın hissesinin devri noktasında haciz şerhinin üye defterine şerh düşülmesini istedik sadece ...

Kooperatif hissesine haciz koydu iseniz artık kooperatif yönetiminin devri kabul etmemesi, veya hacizle birlikte devretmesi gerekir. Bu anlamda syın doğanele katılıyorum.

Diğer meselede ise biraz tartışmalı bir durum var.

Kooperatifler yasasındaki çıkan ve çıkarılan ortaklarla hesaplaşmaya ilişkin hükümler gereğince ayrılma tarihine ilişkin bilançodan sonraki bir ay içinde ayrılan ortağın payının hesaplanarak ödenmesi gerekir. Bu hükümlere dayanılarak hissenin değerinin hesaplanarak tarafınıza ödenmesini isteyebileceğiniz kanısındayım. Ancak bu durumda hissenin gerçek değerinin çok altında bir bedel ile karşılaşabileceğiniz güçlü bir olasılıktır.

Denemediğin ve kullanmadığım bir yöntem.Uygulamada da rastlamadım. Bir yorum.

Ama hükümler nedeni ile böyle bir sonuca vardım.

Kooperatiflere giriş ve çıkışta açık kapı ilkesi vardır. Kimse kooperatife girmeye veya kalmaya zorlanamaz. Bu nedenle ben oradaki tasfiye payının kooperatifin tasfiyesi değil ortağın hissesinin tasfiyesi olarak algılıyorum. Tasfiyeye esas olarak alınacak değer belirleme anı da son bilanço tarihidir. Bilançoya göre yatırdığı para ve zorunlu giderlere göre payın değeri belirlenecek ve ayrılmak isteyen ortağa ödenecektir.

Bunun için kooperatifin tasfiye edilmesine gerek yoktur. Yasadaki genel kurul kararı ile payın ödenmesinin en çok üç yıl geciktirilebileceği şeklindeki ifade de benim görüşümü doğrulamaktadır kanısındayım.

Saygılar.

Kooperatif hissesine haciz koymadık, hisse haczi yapılamıyor. Yasa maddesi açık. (temlik aldığımız dosyadaki vekil daha evvel hisse haczi yapmış, bu haciz haklı olarak Merciide kaldırıldı.)

Biz de bunun üzerine kar payı ve tasfiye payını haczettik. Ama halihazırda bu bir işe yaramıyor. Üye borçlu, işyerinin kapısına falanca emlaktan satılıktır tabelasını astırmış.

Koop.K. m. 19/son:

Alıntı: ...Bir ortağın şahsi alacaklıları, ancak ortağa ait faiz ve gelir - gider farklarından hissesine düşen miktarı ve kooperatifin dağılmasında ona ödenecek payı haczettirebilirler.

HD 12, E: 2002/005674, K: 2002/007077, Tarih: 05.04.2002
[*]ORTAĞIN KOOPERATİF PAYININ HACZİ[*]HİSSENİN DEVRİNİ ÖNLER MAHİYETTE KARAR

Ferdi münasebete geçilmedikçe ve kooperatif herhangi bir şekilde dağılmadıkça, ortağın kooperatif payının haczi mümkün değildir. Öte yandan icra müdürlüğünce, herhangi bir mahkeme kararı olmaksızın tedbir niteliğinde hissenin devrini önler mahiyette karar verilmesi de mümkün değildir.

(2004 s. İİK. m. 16) (1163 s. Koop. K. m. 19/6)

Yukarıda tarih ve numarası yazılı merci kararının müddeti içinde temyizen tetkiki Borçlu vekili tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olmakla okundu ve gereği görüşülüp düşünüldü :

1163 Sayılı Kooperatifler Kanunun 19/son maddesi hükmüne göre kooperatif ortağının alacaklıları, ancak ortağın kooperatifteki faiz ve gelir, gider farklarından hissesine düşen miktarı ve kooperatifin dağılmasında ona ödenecek payı haczettirebilir. Ferdi münasebete geçilmedikçe ve kooperatif herhangi bir şekilde dağılmadıkça, ortağın kooperatif payının haczi mümkün değildir. Öte yandan icra müdürlüğünce herhangi bir mahkeme kararı olmaksızın tedbir niteliğinde hissenin devrini önler mahiyette karar verilmesi de mümkün değildir.

Mercice, şikayete konu haciz işleminin yukarıda açıklanan kurallar doğrultusunda incelenerek oluşacak sonuca göre bir karar vermesi gerekirken, aksine düşüncelerle haciz işleminin doğru olduğundan bahisle istemin reddi isabetsizdir.

SONUÇ : Borçlu vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile merci kararının yukarıda yazılı nedenlerle İİK.366. ve HUMK.428. maddeleri uyarınca (BOZULMASINA), 5.4.2002 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Söylediğim gibi bir yorum

Ancak aktardığınız karardaki yorum "3. şahıslardaki hak ve alacakların haczedilmesi ilkesine" aykırı düşer ve hakkın kötüye kullanılmasının önünü açar.

Böyle bir yormun yasanın temel istemlerine aykırı olduğunu düşünüyoru. Tasfiyeden söz edildiğinde bundan mutlaka şirketin tasfiyesi anlaşılmaması gerekir. (Kooperatif de bir şirkettir.) Ayrılmak isteyen ortağın payının da tasfiye konusu olabileceğini düşünüyorum. Bir önceki yazımda anlattığım düşünceler de bunu bu ifademin gerekçelerini oluşturmaktadır.

Yargıtay kararında da belirtildiği üzere "faiz ve gelir gider farkları" ile "kooperatifin tasfiyesi halinde düşecek payı" haczedebilirsiniz.

Peki karara göre bu nasıl olacak. Koopertifin tasfiyesi halinde düşen payı nasıl haczedeceksiniz?

Bence şu anda hissenin tasfiyesi "faiz ve gelir gider farklarından" oluşan alacağın tarafınıza ödenmesi istemi ile eş değerdir ve mümkündür.

Kooperatifin tasfiyesinden sonra düşecek payın haczini isterseniz bu tasfiyeyi beklemek zorundasınız. Ancak "mahkeme kararı olamksızın" ibaresinden yola çıkarak Yargıtay kararından da anladığım kadarı ile icra müdürlüğü haciz yazısı yanında devrin önlenmesi konusunda da bir karar vermiş. İcra müdürlüğünün böyle bir yetkisi yoktur. Hisse haciz şerhi ile devredilebilir. Ama haciz şerhi işlenmek zorundadır.

Sonuçta oradaki hak da 3. şahıs nezdinde (kooperatif) olan bir alacak hakkıdır. İİK bunu yasaklamamıştır.

Yukarıda açıkladığım düşünce çerçevesinde bu hakkın nakde dönüştürülmesi mümkündür.

Bence Yargıtay'ın bu kararı "tasfiye payı" tanımlamasına yüklenen anlamdan kaynaklanmaktadır ve yanlıştır. Nasıl kişi kooperatiften istifa ederken hakkını en geç üç yıl içinde alabiliyorsa alacaklının da bu olanağa sahip olması gerekir.

Aksine bir düşüncenin hukukun temel ilkelerine aykırı bir yorum olduğu kanısındayım. Düşünün adamın bir ekonoik değeri var. Yaşamı için zorunlu değil ve İİK gereğince haczi yasaklanmamış. Buna rağmen adam gözünüzün içine bakarak "malım var ve kaçırıyorum, ben kötü niyetli bir borçluyum" diyor. Burada haczin yasaklanması hukukun temel ilkelerine aykırıdır. Kötü niyet korunamaz.

Yargıtay kararına rağmen yorumumda ısrarlıyım. Bence yapılması gereken son bilançoya göre payının hesaplanarak size öednmesidir. Böylece pay tasfiye edilmiş ve tasfiye payı da size ödenmiş olacaktır. Bunun için kooperatifin tasfiyesine gerek olmadığı kanısındayım. Burada borçlunun istifa ederek alabileceği bir paranın size ödenmemesinin hiç bir mantıklı gerekçesi yoktur. Kaldı ki hisse bir ekonomik hakkı ifade etmektedir ve bunun haczini engelleyen bir kural da yoktur. Ben daha önce hisse haczettim. Biraz uygulamadan kaynaklanan bir sorun. Ama hukuki davranışın benim düşüncelerim doğrultusunda olması gerektiğini düşünüyorum.

Saygılarımla.