Aihs Normlar Hiyerarşisinde Konumlanmıştır

Avrupa insan hakları sözleşmesi anayasal sürecin tamamlanması ile normlar hiyerarşisinde konumlanmıştır.
Bu niteliğinden ötürü gerek doğrudan, gerekse dolaylı olarak uygulanması Türk Yargısının gündemindedir.
Ancak bunun için tatbikatçılarda da bir uygulama iradesine ,istencine yada paradigma değişikliğine gereksinim vardır.
Paradigma ise özellikle ve öncelikle bir özeleştiri gerektirir.
Dolayısıyla, yargıçların “duruşma anlayışından yargılama anlayışına” geçişi sağlayacak ve haklara erişmeyi gerçekleştirecek bilgi temelli etkinliklerini artırmaları ,
iddia makamının ise gerek kendisi gerekse adına görev yapan kişi ve kurumlar aracılığı ile “argüman çokluğundan ziyade argüman ağırlığını”esas alan hızlı ve etkili delil elde etme yöntemini geliştirmeleri ,
yargının bağımsız öğesi olan savunmanın ise savunma tekelinin vermiş olduğu yetki ve sorumluluk bilinci ile sürece “özenli aktif bir savunma” konsepti ile katkıda bulunmalıdırlar.
Söz konusu anlayışın benimsenip yerleşmesi ile adil ve güvenli yargılama hakkı ile amaçlanan gerçekleşmiş olacaktır..

Alıntı: Avrupa insan hakları sözleşmesi anayasal sürecin tamamlanması ile normlar hiyerarşisinde konumlanmıştır.

ifadesiyle tam olarak neyi kastediyorsunuz?4793 sayılı kanunla gelen yeniden yargılanma sebeplerinde AİHM 'nin aksi yönde kesinleşmiş kararı değişikliği mi?


Anayasa md.90/4 gereği zaten AİHS pozitif hukuk metni gücünü kazanmış kanun gücünde normdur.Yargıçlarımızın hüküm verirken doğrudan sözleşmeye atıf yapmaları zaten mümkündü ama pratikte uygulayıcılar bundan çekinmekte ve yasa metinlerini uygulamaktaydılar.Şimdi daha farklı mı olacak sizce?

teşekkür ederim

Strazburg yargısının mahkumiyet kararları, Sözleşmenin iç hukuktaki etkilerini tartışılır hale getirmiştir .
Sözleşmenin birinci maddesi ile yüksek sözleşmeci taraflara hak ve özgürlükler konusunda bireylere olanaklar sağlanması ödev olarak yüklenmiştir.
Ancak bu yükümlülüklerin yerine getirilmesinde izlenecek yöntemlerin sözleşmenin ruhuna aykırı olmamak koşulu ile yanlara bırakılmıştır.
Yan devletler, bu yükümlülüklerini ya sözleşme normlarını iç hukukun bir parçası (birci yöntem) olarak yada doğrudan doğruya (ikici yöntem) uygulamak suretiyle gerçekleştirmektedirler.
Ülkemiz ise A.Y. 90. maddesi gereği sözleşmeyi onaylamakla, iç hukuktaki normlar hiyerarşisinde kanun olarak değer atfetmiştir.
Dolayısıyla sözleşme normları başkaca ritüele gerek duyulmaksızın iç hukukta ulusal normlar ile birliktelik kurarak aynı sistemin öğeleri olmuştur.
Böylelikle ,
a) bireyler uluslar arası hukuktan doğan haklarını yetkili ulusal yargı mercileri önünde başvuruya konu yapabilecekleri gibi
b) ulusal yargı organlarının uluslar arası sözleşmeyi uygulamak ile sorumlu olacaklardır.Ancak ulusal mercilerin sözleşme hükümlerini doğrudan doğruya uygulayabilmeleri için ulusal düzeyde ek önlemlerin alınmasına gerek bulunmaması koşuluna bağlıdır.
İkinci sonucun gerçekleşmesi ulusal yargı mercilerinin iç hukuk normlarının uluslar arası sözleşme hükümleri esas alınarak yorumlanmasına bağlıdır.
Zira bu konu bir beklenti süliyetine dönüşmüştür.

Selam,

AİHS'nin sui generis yapıda olması ve diğer sözleşmelerden farklı olarak algılanması sebebiyle sözleşmeci devletler için doğrudan doğruya sorumluluklar getirdiği ve bu sebeple direkt etki (direct effect)ye sahip bir uluslararası metin olduğu savunulmaktadır.Bu temelden hareketle AİHS nin anayasallık bloku çerçevesinde değerlendirilmesi ona anayasalar üstü bir değer addedilmesi sonucunu doğurmaktadır.

Bunun anlamı nedir?Aslında bundan çıkan sonuç AİHS nin bırakın yasayla çatışmasını, anayasa ile çatıştığında bile üstün norm olarak algılanması demektir.

Danıştaya göre AİHS içhukukta kanunların üstünde olup yürütme ve yargı organları için bağlayıcı nitelik taşımaktadır .

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, 1997/274 sayılı kararında: "Anayasanın 90.maddesi uyarınca Sözleşmeye Anayasal bir değerin verilmemiş ve bu sebeple çatışma halinde Anayasa kuralının ihmal edilmesi mümkün değildir " demiştir.

Ankara Bölge İdare Mahkemesi ise "AİHS nin 6. madde hükmü karşısında anayasanın uyarma ve kınama cezalarına karşı yargı yolunu kapatan Anayasanın ilgili hükmünün zımnen iptal edildiği değerlendirmesini yapmıştır.

Anayasa Mahkemesi ise "AİHS ' nin vurguladığı hukukun genel ilkelerine ve adaletli yargılanmayı da içeren hak arama hürriyetine atıf yaparak Anayasa Mahkemesinin yürürlüğü durdurma kararı verebileceğini" açıklamıştır.
Türk Hükümeti de AİHM önündeki savunmalarında davacıların direkt olarak AİHS normlarına dayanma hakları olduğunu, buna rağmen bunu yapmadıkları şeklinde ifadelerde bulunarak AİHS nin doğrudan uygulanabilirliğini doğrulamıştır.

Alıntı: (Bkz:“Milletlerarası Sözleşmelerin Türk İç HukukunaEtkisi ve AİHM’ninTürkiye İle İlgili Örnek Karar İncelemesi”Doç. Dr. Hasan Tunç)

Son dönem uyum girişimleri kapsamında kesinleşmiş aksi yöndeki AİHM kararlarının Türk yargı kararları açısından yeniden yargılama sebebi olması değişikliği de göstermektedir ki, artık Türk yargısı AİHS ni doğrudan uygulamalı ve ya en azından onu gerekçe göstererek sözleşmeye aykırı hükümler getiren yasa hükümlerinin Anayasanın ilgili maddelerine aykırılığını gündeme getirmelidirler.