TSK'da asta hakarete tazminat

ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİNCE 2002 yılında verilmiş olan bir karar hakkında sizlerin düşüncelerini öğrenmek maksadı ile Mahkeme kararını sizlerle paylaşmak istiyorum.
Not:Olayda adı geçen davacı asteğmen bir avukattır.

Askeri Hizmetin Bünyesinden Dogan Diger Zararlar

ÖZETİ:

Üstü olan subay tarafindan hakarete ugrayan davaci subayin ugradigi manevi zararin, açik yasa hükümlerine ragmen failin cezalandirilmasi yerine uyarilmasi ile yetinilmesi karsisinda, hizmet kusuru ilkesi uyarinca davali idarece karsilanmasi gerekir.


Davaci 12.10.2001 tarihinde kayda geçen dava dilekçesinde özetle; Askerlik Hizmetini 9.Ana Jet.Üs.Des.Grup K.ligi Per.Sb.Md.lügü emrinde Hv.Per.Atgm. olarak yerine getirdigi sirada, 25.9.2000 tarihinde üs nöbetçi subayligi nöbet kidemlisi Hv.P. ......................’in kendisi ve sekiz astegmene nöbetçi subayligi ile ilgili bilgiler verdigini, daha sonra ders anlattigina dair belge imzalatmak amaciyla odasina götürdügünü, bos bir dosya kagidini masanin üzerine atarak bunu imzalayin dedigini, bazi arkadaslarinin belgeyi imzaladigini, kendisine sira geldiginde “bos kagida, açiga imza atilmaz, bunu imzalamam için diplomami yirtmam lazim” dedigini, bunu duyan Ütgm. ......................’in “Diplomani yirt o zaman, çikintilik yapma lan A.cik, biz burada seni mi, edecegiz.” diye hakaret ettigini, Ütgm. ...................... hakkinda sikayet dilekçesi verdigini, Grup K.Vekili Hv.P.Bnb. ......................’in Ütgm. ......................’e bu olay sebebiyle sadece uyari cezasi vermekle yetindigini, Ütgm. hakkinda sikayetçi oldugu için baski ve tehditlere de maruz kaldigini iddia ederek Üstegmenin hakaretinden dolayi 5.000.000.000.TL., olayin örtbas edilmesinden dolayi da 5.000.000.000.TL. olmak üzere toplam 10.000.000.000.TL. manevi tazminata hükmedilmesini talep ve dava etmistir.

Türk Vatanini, Istiklal ve Cumhuriyetini Koruma görevini üstlenmis bulunan Türk Silahli Kuvvetlerinin, bu görevini basariyla ve tüm dünya ordularina örnek seviyede yerine getirmesinde en önemli etken disiplindir. Bu husus 211 sayili Iç Hizmet kanununun 13 ncü maddesinde “Askerligin temeli disiplindir”, “Disiplinin muhafazasi ve idamesi için hususi kanunlarla cezai ve hususi kanun ve nizamlarla idari tedbirler alinir” seklinde ifade edilmistir.

Türk Silahli Kuvvetlerinde, disiplinin tesisi ve muhafazasi için Iç Hizmet Kanunu, Askerî Ceza Kanunu, Disiplin Mahkemeleri kurulusu ve yargilama usulü ve disiplin suç ve cezalari hakkinda kanun, Askerî Mahkemeler Kurulusu ve yargilama usulü kanunu gibi çok sayida kanunda özel düzenlemeler yapilmis amirlere çok genis yetkiler verilmistir.

Askerî Ceza Kanununun 168 nci maddesinde, Her amirin, emri altindaki sahislara disiplin cezalari vermeye yetkili oldugu, 160 ncu maddesinde her üstün emri altinda bulunmayanlari da disiplinin temini için geçici olarak tutuklamaya veya tutuklatmaya yetkili kilindigi, 171 nci maddesinde amirlerin rütbelerine göre 28 güne kadar göz ve oda hapsi verebilecegi kilindigi, ayni Kanunun 119 ncu maddesinde, amirlerin mübrem ve müstecel bir zaruret ve tehlike halinde verdigi emirlere itaat ettirmek için yapacaklari müessir fiillerin suç sayilmayacagi, üstlerin hizmete ve askerlige dair kusurlarindan ve hatalarindan dolayi astlarini tenkit ve muaheze etmelerinin hakaret sayilmayacagi hükme baglanmistir.

Ancak Kanun Koyucu, amirlerin bu genis yetkilerini kötüye kullanmamalari, keyfilikten uzak ve adil davranmalarini temin için bu yetkilerin kullanilmasina iliskin özel düzenlemeler yapmis Askerî Ceza Kanununun 175 nci maddesinde disiplin amirinin ceza vermeden önce savunma alma zorunlulugu getirilmis, suçsuz kisilere ceza verilmesi ya da Kanunun belirledigi cezadan fazla veya az ceza verilmesinin Askerî Ceza Kanununun 111 nci maddesiyle amir için hak edilmemis ya da müsaade edilmemis ceza vermek suçunu olusturacagi kabul edilmistir.

Amirlere taninan genis yetkilere karsilik her askerin Iç Hizmet Kanununun 25 nci maddesiyle, resmi ve sahsi islerinden dolayi müracaatlarini söz ve yazi ile en yakin amirlinden baslayarak yapabilecegi, müracaatlarin takip ve tahkik edilerek bir karara baglanip neticesinin müracaat sahibesine mümkün olan en kisa sürede mutlaka bildirilecegi, bu sürenin bir ayi geçemeyecegi, 26 nci maddesinde de, her askerin hizmete ve sahsi islerine ait kanun ve nizamlarin kendisine verdigi hak ve selahiyetlerin ihlal edilmesi halinde ya da ihlal edildigini zannederse sikayet hakkina sahip oldugu, sikayetlerin sözle ya da yazili olarak yapabilecegi, Askerî Ceza Kanununun 188 nci maddesinde de disiplin cezasi alan her askerin bunu sikayet konusu yapabilecegi, sikayetin bir üst amir tarafindan tetkik edilip karara baglanacagi hükme baglanmistir.

Bir üstün asta hakareti 477 sayili Disiplin Mahkemeleri Kurulusu, Yargilama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezalari hakkindaki Kanunda sayilan disiplin suçlarindan Asta hakaret suçunu olusturmaktadir. Anilan Kanunun 14 ncü maddesine göre maiyetinden birinin bir disiplin suçu isledigini ögrenen her amir yetkisi dahilindeki oda veya göz hapsi cezalariyla cezalandirilmasini uygun görmedigi takdirde suçluluk sebepleriyle suç delillerini kapsayan bir vaka raporunu düzenleyip silsileler yoluyla nezdinde disiplin mahkemesi kurulan komutan veya kurum amirine en geç üç gün içinde gönderir. Disiplin amirinin olayi disiplin mahkemesine intikal ettirmeden kendi yetkisi dahilinde cezalandirma yolunu seçmesi halinde, suçu isleyen kisiye mutlaka göz hapsi ya da oda hapsi cezasi vermek zorundadir.

Türk Silahli Kuvvetleri Anayasanin öngördügü Hukuk Devleti, insan haklarina saygili, temel hak ve özgürlüklerin korunmasinda son derece titiz, bu konularda diger kamu kurumlarina örnek olan bir kurulustur.

Dava dosyasinin, davali idarece ibraz edilen belgelerin ve Eskisehir 1. Taktik Hv.K.K.ligi As.Mah.nin kararinin incelenmesinden, davacinin askerlik hizmetini Hv.Per.Atgm. olarak yerine getirdigi sirada 25.9.2000 tarihinde 8 astegmen arkadasiyla birlikte üs nöbetçi subayligi nöbet kidemlisi üstegmen ...................... tarafindan iki saat süreyle garnizon nöbet hizmetleri konusunda bilgilendirildigi, dersin bitiminde dersin yapildigini ortaya koymak amaciyla tutulacak olan tutanagin üst kismi yazilmadan astegmenlerden imzalamalarinin istendigi, davacinin bos kagida imza atmayacagini söylemesi üzerine üstegmen ......................’in davaciya “çikintilik yapma lan A.cik, biz burada seni mi, edecegiz.” dedigi, davacinin 26.9.2000 tarihinde Üstegmen ......................’in bu sözlerinden dolayi sikayet dilekçesi verdigi, konuyu inceleyen Des.Grp.K.V.Bnb. ......................’in askerî adap ve usüllere uygun olmayan bu davranisi nedeniyle Üstegmen ......................’i uyari cezasiyla cezalandirdigi, davacinin Bnb. ......................’den de sikayetçi olmasi üzerine Eskisehir 1.Tak.Hav.K.K.ligi Askerî Savciliginca, Bnb. ...................... hakkinda müsaade olunmamis disiplin cezasi vermek suçundan kamu davasi açildigi, yapilan yargilama sonunda, anilan mahkemenin 10.04.2002 tarih ve 2002/272 esas, 2002/197 sayili karariyla, eylemin sabit görüldügü, ancak suçun manevi unsurunun olusmadigi gerekçesiyle beraat karari verildigi anlasilmistir.

Anayasanin 125 nci maddesine göre idare kendi eylem ve islemlerinden dogan zararlari ödemekle yükümlüdür. Bu suretle idarenin sorumlulugu Anayasa prensibi olarak kabul edilmistir. Ancak Anayasada idarenin sorumlulugunun hangi esaslara göre belirlenecegi belirtilmemis, bu meselenin halli doktrin ve yargi kararlarina birakilmistir. Bu gün idarenin sorumlulugu hizmet kusuru ve kusursuz sorumluluk ilkesine dayandirilmaktadir. Ister hizmet kusuru isterse kusursuz sorumluluk ilkelerine dayandirilsin genel olarak idarenin tazmin borcunun dogabilmesi için bir zararin mevcut olmasi, zarari doguran eylemin idareye yüklenebilir nitelikte bulunmasi, zarar ile eylem arasinda illiyet baginin bulunmasi sartlarinin bir arada gerçeklesmesi yeterlidir.

Bu açiklamalarin isiginda dava konusu olay degerlendirildiginde; davacinin Astegmen rütbesinde olup, olayin kendisiyle ayni rütbedeki çok sayida arkadasinin yaninda cereyan ettigi manevi zararina neden olan eylemin hizmet sirasinda meydana geldigi, davaciya yönelik sözlerin yasalarin üstlere verdigi astlarini tenkit ve muaheze sinirlarini asan ve asta hakaret suçunu olusturan bir eylem oldugu, davacinin sikayeti üzerine konunun Disiplin Mahkemesine intikal ettirilmesi ya da suçu isleyen personele göz ya da oda hapsi cezasi verilmesi suretiyle davacinin daha sonra dava açma asamasina kadar getirdigi sikayetlerinin ve magduriyetinin giderilmesi mümkün iken açik ve amir yasa hükmü ihlal edilmek suretiyle failin uyarilmasiyla yetinilmesinin hizmet kusuru teskil ettigi, bu nedenlerle davacinin ugradigi hakaret sebebiyle dogan manevi zararinin hizmetin sahibi davali idarece karsilanmasinin gerektigi sonucuna varilmistir.

Davaci dilekçesinde, kendisine yapilan hakaretten dolayi 5.000.000.000.TL. olayin örtbas edilmesinden ve baski görmesinden dolayi da 5.000.000.000.TL. manevi tazminat istemis ise de; tazminatin takdirinde böyle bir ayirima gidilmemis, idarenin bütünlügü ilkesi ve tazminata dayanak alinan hizmet kusurunun anonim niteligi nazara alinarak istem bir bütün olarak degerlendirilmistir.

Öte yandan davacinin sikayet dilekçesini vermesinden sonra tehdit ve baskilara maruz kaldigina iliskin iddialari, dosyada mevcut ifade tutanaklari karsisinda mesnetsiz ve soyut birer iddia niteliginde görülmüs tazminatin takdirinde nazara alinmamistir.

Açiklanan nedenlerle;

1. Davaci ......................’a takdiren 300.000.000.TL. (ÜÇYÜZMILYON TL.) manevi tazminat VERILMESINE, fazlaya iliskin isteminin REDDINE,

2. Davaci 12 Ekim 2001 tarihinde kayda geçen dava dilekçesinde faiz isteminde bulunmadigindan verilen manevi tazminata faiz hükmedilmemesine,

09 EKIM 2002 tarihinde Üye Dz.Kur.Kd.Alb. Oktay Tanju SEL’in miktar üzerindeki karsi oyu nedeniyle OYÇOKLUGU, diger konularda OYBIRLIGI ile karar verildi.

KARSI OY GEREKÇESI

Davaciya yapilan hakaret öncesi davacinin askerlik görevinin gerekleri disinda üstüne karsi agir tahrik edici bir tutum içinde bulundugu kanaatinde oldugumdan takdir edilen manevi tazminat miktarinin daha az takdir edilmesi gerektigi görüsünde bulundugumdan aksi yönde olusan çogunluk görüsüne istirak etmedim. 09.10.2002

ÜYE

O.Tanju SEL

Dz.Kur.Kd.Alb.
Dergi No:18
Karar Dairesi:AYIM 2.D.
Karar Tarihi:10/9/2002
Karar No: E.2001/856
Karar No: K.2002/791

olayı tersten okuyalım.bu davayı üsteğmen açsaydı, o sözleri asteğmen üsteğmene söylemiş olsaydı sonuç böyle mi olurdu?

Alıntı: Yazan tiyerianri olayı tersten okuyalım.bu davayı üsteğmen açsaydı, o sözleri asteğmen üsteğmene söylemiş olsaydı sonuç böyle mi olurdu?

Öyle bir olay olsaydı o asteğmen henüz terhis edilmemiş çünkü üste hakaret-sövmeden hala hapiste yatar olurdu.
Ancak ülkemizin demokrasi seviyesi ve hukuk devleti olma derecesini göz önünde tuttuğumda ben mahkemenin vermiş olduğu kararı olumlu karşılıyorum açıkcası,avukat arkadaşımızı ise tebrik ediyorum mücadelesinden dolayı.

demek ki şu sonuç çıkıyor, eğer asteğmen böyle bir hakarette bulunmuş olsaydı mahkeme farklı karar verecekti aynı olay olmasına rağmen.Bu durum da kanunlar önünde herkes eşittir ilkesine aykırı olacaktı.

Bir memur vatandaşa hakaret ederse İdari Yargıda idareden tazminat talebinde bulunan var mı?

Adli yargıda hakaret suçu nedeniyle ne kadar tazminat veriliyor? Bilen var mı?

Saygılarımla

Alıntı: Yazan tiyerianri demek ki şu sonuç çıkıyor, eğer asteğmen böyle bir hakarette bulunmuş olsaydı mahkeme farklı karar verecekti aynı olay olmasına rağmen.Bu durum da kanunlar önünde herkes eşittir ilkesine aykırı olacaktı.

Sayın tiyerianri,
Biliyorsunuz Askeriyede disiplin en önemli unsurdur,disiplinin sağlanması için de emir-komuta zincirinin üst-ast ilişkisinin çok sağlam temellere dayanması gerekir.
Bu yönüyle de bir astın bir üste karşı kanun dışı eylemi,bir üstün bir asta karşı olan kanun dışı eyleminden çok daha ağır bir biçimde cezalandırılmaktadır ki benim düşünceme göre de askeriyenin kendi iç işleyişi bakımından bu gereklidir,ama pek tabidir ki üstün de asta hakaret-sövme hakkı yoktur bu şekilde bir eylemin yapılması durumunda da verilecek ceza üst bakımından caydırıcı olmalıdır.
Kararı olumlu bulmamdaki neden ülkemizin demokrasi seviyesi ve hukuk devleti olma derecesini gözönüne alarak kararı yorumlamamadır.