Karşılıksız çekte sadece şirketin şikayet edilmesi, yetkilinin cezalandırılması

Saygıdeğer meslektaşlarım,

Karşılıksız çeklerde bildiğimiz üzere artık tüzel kişiliğe ceza verilemiyor.

Olayımızda yeni değişiklikten sonra müşteki şikayetini sadece tüzel kişiliğe yapıyor, dilekçesinde "...şti yetkilisi" yazMIyor ama mahkemece dava imza yetkilisi gerçek kişi adına açılıyor ve cezalandırılıyor.

Benim sormak istediğim, şikayete bağlı olan bir suçta resen yetkili şahsa ceza verilebilir mi? Dava sonucunda tüzel kişiliğe ceza verilemediğinden şikayetin reddine karar vermesi gerekmez miydi?

İlgilenecek tüm meslektaşlara şimdiden teşekkür ederim..

Tüzel kişiliği şikayet ettiğinizde tüzel kişiliğe ceza verilemediği sanırım TCK nın 20.maddesinde geçiyordu.

Ancak ceza verilememesi demek çekin keşide eden sanıklara ceza verilememesi anlamına gelmemektedir. Çeki keşide eden tüzel kişi değil bir gerçek şahıstır. Bu yüzden çeki keşide eden gerçek şahıs için kamu davası açılmaktadır. Ancak müşteki dilekçesinde X ltd. şti. demiş ancak yetkililerini belirtmemişse; ceza hukukunda maddi gerçeğin araştırılması (sanırım CMK 160 veya 161 de geçiyordu) ilkesi gereği savcı bu çeki kimin keşide ettiğini araştırır ve maddi gerçeği bukup şüpheli hakkında 3167 sy yasanın 16.maddesine göre dava açar.
Yoksa tüzel kişiliğin ortaklarının yazılmamasından kaynaklanan bir eksiklik yüzünden suçu irtikap eden beraat edemez.

Eskiden TCK 20 yokken mahkemeler hem tüzel kişiliğe para cezası veriyordu hemde çeki keşide eden sanık hakkında para cezası veriyordu. Tüzel kişilik hakkında verilen para cezası hapise çevrilmiyordu. Ancak tüzel kişilik temsilcisine verilen para cezası hapis kararına çevriliyordu. Ancak 2004 yılından sonra sadece gerçek şahıslara para cezası verilmekte olup hükmi şahısların bir ceza sorumluluğu yoktur.

Bu nedenle sadece tüzel kişiliği şikayet etseniz bile çeki keşide edenler hakkında dava açılması yasaya uygun olacaktır.

Ancak icra iflas yasasında geçen suçlarla ilgili olarak özel bir durum var. Örneğin ticareti terk gibi suçlarda tüzel kişiliğin ismini yazıp şikayet ederseniz şikayetiniz ret ediliyor. Mutlaka şirket yetkililerinin ismini yazmanız gerekecek. Bu konuda yargıtay kararı okuduğumu hatırlıyorum. Yargıtay dava dilekçesine mutlaka ortaklarının isimlerini yazılmasını istiyor. Aksi takdirde beraat kararı çıkıyor. Bunun sebebini tam bilmemekle beraber; icra iflas yasasındaki suçların tazyik veya disiplin hapsi olması sebebi ile TCk da geçen suçlardan ayrıldığını düşünüyorum. Ama emin değilim.

-------------

Kendi cevabımı okuduktan sonra aklıma geldi: 3167 Sy yasanın 16.maddesine göre şikayet ettiğinizde C.savcısı maddi gerçeği araştırarak suçu irtikap eden kişi hakkında dava açmaktadır. Ancak icra iflas yasasında geçen suçlarda C.Savcısı dava açmayıp müşteki kendisi dava açtığı için suçu irtikap edenleri tespit etmek müşteki tarafın yapacağı bir iş olmakla; salt tüzel kişiliği şikayet eden müştekinin davası bu yönden reddedilmektedir. (uzun zamandan beri anlayamadığımı bu vesile ile anlamış oldum)

Şikayet fail için değil fiil için yapılır.O yüzden Cumhuriyet savcısı için fiil yeterlidir.Fail yanlış gösterilmiş ise de Cumhuriyet savcısı gerçek faili bulup onun hakkında soruşturma yürütür.

Bilindiği üzere 3167 sayılı yasanın 16.maddesine göre karşılıksız çek keşide etmek suçundan ya müştekinin yerleşim yerinin bulunduğu cumhuriyet savcılığında yada çekin ibraz edildiği şubenin bulunduğu yer cumhuriyet savcılığında suç duyurusnda bulunulması gerekir.Karşılıksız çek keşide etmek suçu çoğu akademisyen tarafından netice suçu olarak belirtilmektedir yani çekin bilerek karşılıksız olarak keşide edilmesi yetmemekte mutlaka çekin ibrazının olmadığının bankaya verildiğinde arkasına yazılması gerekmektedir.Suç çekin ibrazı sonucunda karşılıksız çıkması durumunda oluşur.Bu sebeple çeki tüzel kişilik adına keşide eden ortaklar olabileceği gibi o şirketi temsilen münferiden yetki verilmiş olan murahhas üyelerde olabilir.Bu sebeple 3167 sayılı yasanın 16 maddesine göre açılacak olan davada öncelikle savcılık soruşturma aşamasında maddi gerçeğin araştırılmasına çalıştığı için gerçekten şirket yetkililerinin kim olduğunu,ve keşide eden kişileri re'sen soruşturmakla görevlidir.Bu nedenle verilecek olan cezada şirket yetkililerine verilir ancak sanık olarak tüzel kişilik suç duyurusu dilekçesinde yazılması gerekir(yetkililerinin de belirtilerek)