İstinaf

Sizce istinaf kanun yolunun olumlu yönleri mi daha fazla,olumsuz yönleri mi ve neden?

Seyda, bu soru kısa gibi gözükmekle birlikte doktora tezi gibi uzan cevap istemektedir.

bu soruya cevap vermeden önce sitemizde hukukçu olmayanları da göz önünde bulundurarak istinafın ne olduğunu çok kısaca,detayına girmeden anlatalım.istinaf sözlük tanımıyla ''ilk derece mahkemesi kararına karşı en üst dereceli mahkemeden önce ikinci derecede başvurulan bir kanun yolu'' dur.istinaf arapça kökenli bir kelimedir ve arapçada 'yeniden başlamak' anlamına gelmektedir.istinaf mahkemeleri yargıtay ile mahkemeler arasında görev yapacak olan mahkemelerdir.bunların temeldeki kuruluş amacı yargının içinde zaten var olan kademelendirmeyi bir basamak daha arttırarak adli hataları en alt seviyeye indirmek olarak açıklanabilir.peki bu mahkemelere hangi hallerde başvurulabilecek? ceza üst sınırı beş yılı geçmeyen davalarda taraflar mahkemenin kararına karşı artık yargıtay'a değil istinaf mahkemelerine başvuracaklar.ayrıca şunu da ekleyelim ki bu mahkemelerin çalışma şekli yargıtay'dan farklı olacak.sonuç olarak mahkemelerin işgücü hafifleyecek,adli hatalar asgari düzeye indirilecek ama ortaya içtihat farklılıkları çıkabileceği sorunu da insanın aklına gelmiyor değil,bekleyip göreceğiz...

Sayın A. Turan'nın kısa ama doğru cevabına katılmakla beraber yine de Seyda Hanım'ın sorusuna bir cevap vermek gerekirse;
a) tarihçe:
leh; bir danın tekrar başka ve üst seviyede ki mahkeme önüne getirilmesi eski devirlere dayanır ve adil muhakeme için gerekilidir.
aleyh; istinaf mahalli mahkemeleri zayıflatmak amacıyla ve merkezin otoritesini arttırmak için kurulmuş ve bugün anlamını yitirmiştir.
b)Bugün için;
leh; istinaf bir çok ülkede vardır. Amerika, almanya, avusturya, endonezya, fransa, güney afrika, irlanda, ingiltere, isviçre, isveç, japonya, macaristan,mısır, norveç, tayland, yunanistan...
aleyh; her ülkede yoktur örnein türkiye, rusya(sscb). Almanya da ceza da istinafın kaldırılması ile ilgili olarak kanun tasarısı mevcuttur.
c)maddi meselede hata
aleh; eğer ilk muhakeme garantili yapılırsa etraflı araştırma olursa istinafa gerek yoktur.
leh; ilk muhakemenin garantili yapılması halinde istainafa gerek yoktur iddiasına karşı istinaf lehinde olanlar BELİNG'in ünlü örneğinş verirler. " iki saat satıcısı kısa bir süre içinde yüz adet saat satmayı taahhüt ederler. Birinci saatçi her saat ile 60 dakika ilgilenir ve tam ayar yapar kusur yoktur.100 saat harcamıştır. İkinci saatçi ise her saat i,çin 3 dakika uğraşır, ortalama bir ayar yapar ve 5 saatte işini bitirir. Fakat müşterilerine de istek üzerine tam ayar yapacağını söyler. 25 saat geri gelir ve 2. saatçi bunların herbirine 1 saat ayırır tam ayar yapar. sonuç aynıdır ama ilk saatçi 100 saat harcamıştır ama 2. saatçi, 30 saatte işini bitirmiştir."
d)maddi meselenin ikinci defa ele alınması:
aleyh; aradan geçen zaman nedeniyle deliller karamış tanıklar olayı unutmuştur.
leh; davanın iki defa görülmesi ile hakikat ortaya çıkar görüşündekilere göre ise aradan zaman geçmesi halinde bunlar olacaksa o zaman temyiz yolu da olmamalıdır. ilk muhakemede gözden kaçanlar ikincide ortaya çıkar.
e)tekrar muhakeme yapılması
aleyh; istinafta özellikle ceza mukakemeinin temeli olan delillerşin doğrudanlığı ve muhakemenin sözlülüğü ilkeleri geçerli olamaz. bu das ilk muhakemenin tekrarlanmasını doğurur. EREM'e göre bu ne bis in idem ilşkesine de terstir.
leh; istinafta meselelerin olgunlşaşması vardır.ilk muhakemede ayıklanan şeylere geri dönülmez bu da ne bis in ideme aykırılık oluşturmaz.
f)hakimler üzerinde etkisi;
aleyh; istinaf var olduğu zaman ilk derece hakimler nasılsa istinaf var diyerek yeteri kadar dikkatli davranmazlar
ley; ilk derece hakimler istinaftan karar dönmesin diyerek daha dikkatli davranırlar.
g) süre;
aleyh; istinaf dava süresini uzatır
leh; maddi gerçeğe ulaşmak amaç ise bu uzama göze alınır. Zaten bizde ilk derce muhakeme de yeterince uzundur yani herhangi bir değişiklik olmaz.
umarım çok özet olarak sunduğum bu bilgiler faydalı olur.
herkese iyi akşamlar...

en azından kararlar daha çabuk kesinleşecek.