avukat hakkında gbt sorgusu

Merhaba, merak ettiğim konu şu:

1)Avukatın üstünün, eşyasının, bürosunun aranması hakkında açık yasa hükmü bulunmasına rağmen, avukat hakkında gbt sorgusunun yapılamayacağı hususunu nereye dayandırmak gerekir?

2)Kolluk görevlisine avukat kimliğini gösterdikten sonra, onların kendiliğinden yaptığı gbt sorgusu neticesinde ne yapılabilir?

GBT sorgusu PVSK 4/A maddesine dayandırılmaktadır.

Madde 4/A- (Değişik madde: 02/06/2007-5681 S.K./1.mad)

Polis, kişileri ve araçları;

a) Bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek,

b) Suç işlendikten sonra kaçan faillerin yakalanmasını sağlamak, işlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini tespit etmek,

c) Hakkında yakalama emri ya da zorla getirme kararı verilmiş olan kişileri tespit etmek,

ç) Kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya malvarlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi önlemek,

amacıyla durdurabilir.

Durdurma yetkisinin kullanılabilmesi için polisin tecrübesine ve içinde bulunulan durumdan edindiği izlenime dayanan makul bir sebebin bulunması gerekir. Süreklilik arz edecek, fiilî durum ve keyfilik oluşturacak şekilde durdurma işlemi yapılamaz.

Polis, durdurduğu kişiye durdurma sebebini bildirir ve durdurma sebebine ilişkin sorular sorabilir; kimliğini veya bulundurulması gerekli diğer belgelerin ibraz edilmesini isteyebilir.

Durdurma süresi, durdurma sebebine esas teşkil eden işlemin gerçekleştirilmesi için zorunlu olan süreden fazla olamaz.

Durdurma sebebinin ortadan kalkması halinde kişilerin ve araçların ayrılmalarına izin verilir.

Polis, durdurduğu kişi üzerinde veya aracında silah veya tehlike oluşturan diğer bir eşyanın bulunduğu hususunda yeterli şüphenin varlığı halinde, kendisine veya başkalarına zarar verilmesini önlemek amacına yönelik gerekli tedbirleri alabilir. Ancak bu amaçla kişinin üzerindeki elbisenin çıkarılması veya aracın, dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin açılması istenemez.

Bu Kanun ve diğer kanunların verdiği görevlerin yerine getirilmesi sırasında, polis tarafından gerekli işlemler için durdurulan kişiler ve araçlarla ilgili hükümler saklıdır.

Polis, görevini yerine getirirken, kendisinin polis olduğunu belirleyen belgeyi gösterdikten sonra, kişilere kimliğini sorabilir. Bu kişilere kimliğini ispatlamaları hususunda gerekli kolaylık gösterilir.

Belgesinin bulunmaması, açıklamada bulunmaktan kaçınması veya gerçeğe aykırı beyanda bulunması dolayısıyla ya da sair surette kimliği belirlenemeyen kişi tutularak durumdan derhal Cumhuriyet savcısı haberdar edilir. Bu kişi, kimliği açık bir şekilde anlaşılıncaya kadar gözaltına alınır ve gerekirse tutuklanır. Gözaltına ve tutuklamaya karar verme yetkisi ve usûlü bakımından 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uygulanır.

Kimliğinin tespiti amacıyla tutulan kişiye, kimliği tespit edildikten sonra ve talepte bulunması halinde, bu amaçla tutulduğuna ve tutulma süresine dair bir belge verilir. Kişinin kimliğinin belirlenmesi durumunda, bu nedenle gözaltına alınma veya tutuklanma haline derhal son verilir.

Nüfusa kayıtlı olmadığı için kimliği tespit edilemeyen kişilerin nüfusa kayıtlarının temini için gerekli işlemler yapıldıktan sonra, 5 inci maddeye göre fotoğraf ve parmak izi tespit edilerek kayda alınır.

Kimliği tespit edilemeyen kişinin yabancı olduğunun anlaşılması halinde, 5682 sayılı Pasaport Kanunu ve 5683 sayılı Yabancıların Türkiye'de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun hükümlerine göre işlem yapılır.


Önleyici işlem olduğundan da herkese uygulanabilen bir işlem olduğu iddia edilmektedir. Zaten avukatlık kanununun 58.maddesindeki suçüstü hali dışında üzerinin aranamayacağına ilişkin hüküm de adli aramalar açısından geçerlidir. Örnek olarak http://www.turkhukuksitesi.com/makale_187.htm sayfasındaki Av.Kemal Vuraldoğan meslektaşımızın davasını gösterebiliriz. Son olarak beni de Kadıköy'de GBT sorgusuna tabi tutan polis memurları hakkında suç duyurusunda bulundum ancak GBT sonrası tutanak düzenlenip tarafıma verilmediği iddiasıyla bulundum. Zira dediğim gibi PVSK 4/A önleyici işlem ve yargı da önleyici işleme herkesin katlanma yükümlülüğü var diyor. Ancak gözlemlediğim bir şey de çoğu memur avukat kimliğini gösterince GBT sorgulaması yapmıyor.

Geçen gün eşim ve abimle hızlı bir şekilde vapura yetişmek için yürürken 2 sivil polis doğrudan beni göstererk polis kimliklerini göstererek kimlik istediler. Ben avukatız dedim, üçünüzmü dediler. Hayır eşim ve ben, bu da abim dedim. O avukat değilse bakalım abinmi diye tekrar kimlikleri kontrol ettiler. Vapura çok az zaman kalmıştı ve onlarla tartışacak zamanımız yoktu ve yolumuza devam ettik. Ancak bu durum kafamı karıştırdı ve eve gelince araştırmaya başladım. Bir kere doğrudan size kimlik sorulabilmesi için bunun makul bir gerekçesi olması gerekir. Beyoğlunda yürürken orada bir sürü kılıksız, tinerci vs. varken bize kimlik sorulması ve avukat olduğumuz halde ısrar edilmesi normal kimlik sorma değildi. Bu durumda kimlik gösterdikten sonra yapılan işlemin zapta geçiilmesi istenecek ve zaptın bir sureti alınacak. Zira yapılan işlem hem sizi işinizden alıkoymakta hem de o anda diğer kişilerin gözünde küçük düşürmektedir. Durdurma ve aramanın makul olmaması durumunda şikayet ve dava hakkınızı kullanabilirsiniz. Ben genel güvenliğin sağlanması için polisin dikkatli ve çalışkan olmasına taraftarım. Ama bu iş yapılırken özgürlüklerin kısıtlanmaması gerekir. Son günlerdeki tartışma , "güvenlikmi özgürlükmü" nün cevabı olarak özgür ve güvenli bir ortam diyorum.

"Durdurma yetkisinin kullanılabilmesi için polisin tecrübesine ve içinde bulunulan durumdan edindiği izlenime dayanan makul bir sebebin bulunması gerekir. Süreklilik arz edecek, fiilî durum ve keyfilik oluşturacak şekilde durdurma işlemi yapılamaz." Yasa hükmü de açık ancak maalesef uygulamada bu soyut durumun kendi olayınızda bulunmadığını ispat deveye hendek atlatmaktan zor. Makul sebep çok genel bir sebep ancak şunu söyleyebilirim 1 yıl içinde İstanbul'da milyonla ifade edilen bir GBT sorgulaması yapılmışsa burada GBT uygulamasının süreklilik arzettiğini kesinlikle söyleyebiliriz.

Meslektaşım Avukat Erkan Bey'in yaptığı açıklamalara aynen katılıyorum.

"Önleyici işlem olduğundan da herkese uygulanabilen bir işlem olduğu iddia edilmektedir. Zaten avukatlık kanununun 58.maddesindeki suçüstü hali dışında üzerinin aranamayacağına ilişkin hüküm de adli aramalar açısından geçerlidir. Örnek olarak http://www.turkhukuksitesi.com/makale_187.htm sayfasındaki Av.Kemal Vuraldoğan meslektaşımızın davasını gösterebiliriz. Son olarak beni de Kadıköy'de GBT sorgusuna tabi tutan polis memurları hakkında suç duyurusunda bulundum ancak GBT sonrası tutanak düzenlenip tarafıma verilmediği iddiasıyla bulundum. Zira dediğim gibi PVSK 4/A önleyici işlem ve yargı da önleyici işleme herkesin katlanma yükümlülüğü var diyor. Ancak gözlemlediğim bir şey de çoğu memur avukat kimliğini gösterince GBT sorgulaması yapmıyor."

Hatta bu GBT sayesinde hakkında yakalama kararı bulunan avukat arkadaşların bu yakalamalardan haberdar olabildiğini de biliyorum.

Avukatlık kanunun da ağır cezayı gerektiren suç üstü hali dışında avukatın aranamayacağı özel olarak belirtilmiş. Önleme araması veya adli arama ayrımı yapılmamış.

Sitedeki makaleyi ve yargı kararlarını okudum. Ama bu durum hakkında bu adli aramalar için geçerli önleme aramaları için geçerli değil demek bana biraz zorlama bir yorum yapmak gibi geliyor. Kanun koyucu olsanız daha ne diyebilirdiniz ki zaten ? Sadece ağır cezayı gerektiren suç üstü durumlarında aransın, artık o kadarı da olsun ama onun dışında aranamasın diye düşündüğünüzde kanun maddelerinin sade ve öze değinir şekilde olması gerektiğini de bildiğimize göre daha başka hangi ifadeler kullanılabilirdiki ?

Bence kanunun bu hali gayet net. Arama ile ilgili gerek pvsk olsun, cmk olsun veya yönetmelik olsun genel olarak tüm vatandaşlara ilişkin aramayı düzenler ama avukatın durumu avukatlık kanununda özel olarak belirtilmiş. Kanun koyucu ağır cezayı gerektiren suç üstü hali dışında diyerek ultra bir dokunulmazlığın önüne geçme adına en tepe noktasını hariç tutarak geri kalan durumların tümü için aranamaz ifadesini kullanmış.

Ben burada kanunun lafzından yola çıkılarak yapılan önleme aramalarında aranabilir yorumlara katılmıyorum keza burada bir boşluk olduğu öne sürülüyorsa da arama kişi hak ve özgürlüklerini kısıtlayıcı bir idari eylem olduğundan dolayı lehe yorumlanması gerektiğini düşünüyorum.