ihtiyati hacizde yetki itirazı

merhabalar. iki taraf arasında yapılan yazılı sözleşme çerçevesinde karşı tarafın müvekkilime verdiği imzalı ve lehdar kısmında müvekkilimin adı yazılı olan, diğer kısımların ise boş olduğu bir açık çek sözleşmeye aykırılık nedeniyle müvekkilim tarafından doldurularak icra takibine konuldu. ancak sözleşme hükümlerinden biri, uyuşmazlıkların ankara mahkeme ve icra dairelerinde çözüleceğine yöneliktir. oysa müvekkil, keşide yeri de boş olan çekin keşide yerine farklı bir şehir yazdı ve biz de bu şehirde ihtiyati haciz izteminde bulunduk mahkemece de kabul edildi. daha sonra karşı tarafça ihtiyati hacze ve mahkeme yetkisine itiraz edildi. sormak istediğim sor şu. acaba çekle ilgili her türlü uyuşmazlıkta ankara mahkemeleri mi yetkili olacak yoksa müvekkil tarafından keşide yeri olarak yazılmış olan yerdeki mahkeme de yetkili olacak mı. yani kanımca her ne kadar ankara mahkemeleri yetkili kılınmışsa da, keşide yeri karşı tarafça boş bırakılmış ve keşide yerinde dahi ihtiyati haciz istenebileceğinden ve karşı taraf da tacir olduğundan basiretli bir iş adamı gibi davranıp açık çek vermeden önce, sözleşmedeki özel yetki dışında, çekteki keşide yerini dahi gerek ankara ve gerekse başka yer olarak doldurması gerektiği, eğer keşide yerini doldurmamışsa basiretli bir iş adamı gibi davranma yükümüne uymamanın sonuçlarına yani her ne kadar ankara, sözleşme gereği yetkili olsa dahi keşide yerinin boş bırakılması sebebiyle zımni olarak başka şehirlerin müvekkilimce yazılarak işlem görmesine muvafakat verdiği sonucu çıkmaktadır. bu konudaki görüşleriniz için şimdiden teşekkür ederim.

Çekteki keşide yerini doldurmadığından bahisle ihtiyati hacze ve mahkemenin yetkisine itiraz etmek karşısında basiretli davranma yükümünün ihlal edildiği biraz zorlama bir yorum olacaktır kanaatindeyim. Kaldı ki; sizin basiretli tacir iddianız karşısında, karşı tarafın da hakkın kötüye kullanılması gibi bir savunması kuvvetle muhtemeldir. Zira, tacir sıfatını haiz karşı taraf keşide yerini boş bırakmasa, örneğin İstanbul olarak yazsa dahi yetkili mahkeme yine yetki sözleşmesine göre belirlenecekti.
Farklı bir yol ise, çekteki keşide yerinin boş bırakılması, eski sözleşme hükmünü ilga eden yeni bir sözleşme olarak yorumlanabilir. Böylece, hakkında ihtiyati haciz kararı almış olduğunuz tacir, keşide yerini boş bırakmakla, sözkonusu bu çek nedeniyle ortaya çıkacak uyuşmazlıklarda, "Keşide Yeri" mahkemesinin yetkisini hiç değilse zımnen kabul ettiği düşünülebilir.

acaba, bu anlattığım olaya yakın bir yargıtay kararı var mıdır elinizde? teşekkür ederim.

Tam olarak sizin aktarmış olduğunuz bir karar ben de bulamadım. Ancak, bu arada gözden kaçan başka bir yol daha olduğunu farkettim ki; bu da yetki sözleşmeleri ile yetkili bir mahkemenin yetkisinin kaldırılamayacağı kuralıdır. Buna ilişkin bir genel kurul kararını ekliyorum. İyi çalışmalar.

T.C.
YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu

E:1974/T-60
K:1975/394
T:26.03.1975

YETKİ SÖZLEŞMESİ VE YASAL YETKİ

HMUK.nun 22. maddesi hükmünce yapılan yetki sözleşmeleri yasa gereği olarak yetkili bulunan mahkemelerin yetkilerini ortadan kaldırmaz. Dava sözleşme ile yetkili kılınan mahkemede açılabileceği gibi, kanunen yetkili olan mahkemede de açılabilir.

1086 s. HMUK. m. 22

TaRaflar arasındaKi davadan dolayı bozma üzerine direnme yoluyla Ankara Onüçünçü Asliye Hukuk Hakimliğinden verilen 27/6/ 1969 gün ve 575/574 sayılı kararın onanmasını kaPsayan ve Hukuk Genel Kurulundan çıkan 27/6/1973 gün ve T/1208 E549 K. sayılı ilamın karar düzeltilmesi yoluyla incelenmesi davacı A. T. vekili avukat A. 5. T. tarafından verilen dilekçe ile istenilmiş olmakla Hukuk Genel Kurulunca dilekçe, düzeltilmesi istenilen ilam ve dosyadaki ilgili bütün kağıtlar okunup iş anlaşıldıktan sonra gereği görüşüldü:

Olayda uygulanması gereken Arttırmalı Tomruk ve Yarı Kereste Satış Şartnamesi" nin 22. maddesinde aynen "şartnamenin tatbikinden doğacak her türlü ihtilaflar işletme merkezinin bulunduğu Boyabat selahiyetli mahkemesinden hallolunur" denilmiştir.

Genel olarak yetki yönünün kamu düzenine ilişkin bulunmadığı hallerde taraflar bir sözleşme ile aralarında belirli konularda çıkacak uyuşmazlıklarda gerçekte yetkisiz olan bir mahkemenin sözü edilen uyuşmazlıkların çözümünde yetkili olduğunu kabul edebilirler. Ancak yetki kamu düzenine ilişkin bulunuyorsa, örneğin taşınmaz malların aynını ilgilendiren davalar, boşanma davaları gibi, 7 bu takdirde taraflar bir yetki sözleşmesi yapamazlar, böyle bir sözleşme yapılmış ise geçersiz sayılır. Bu hukuki esaslar Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 22. maddesinde şu bicimde hükme baglanmıştır. "Mahkemenin selahiyeti intizamı amme esasına binaen tayin edilmemiş olan hallerde iki taraf bir veya müteaddit muayyen hususa müteallik ihtilallarının selahiyettar olmayan mahal mahkemesinde gorülmesini takriren mukavele edebilirler. Bu halde işbu mahal mahkemesi o davaya bakmaktan imtina edemez." Burada su hususta belirtilmelidir ki, usulün metni aynen alınan 22. maddesindeki duzenleme davanın davalı bakımından yetkıli olan mahkemede görülmesine engel olmak üzere getirilmiş bir hüküm niteliğinde kabul edilemez.

Maddeyi bu esasa aykırı yönde yorumlamak belirli bir mahkemenin belli bir uyuşmazlığa bakamıyacağı yolundan olumsuz yetki sözleşmelerinin de geçerli bulunduğu sonucunu doğurur ki bu tür sözleşmeler belirli bir mahkemeye peşinen güvensizlik ifade edeceğinden ve bu bakımından kamu düzenine aykırı olacağından geçersiz sayılırlar. Kaldı ki yetki sözleşmeleri ile kabul edilen yetki hükümleri bu haktan yararlanacak kimse lehine bozulmuş sayılırlar ve sözleşmeden doğan ve bir taraf yararına konulan yetkiye ilişkin düzenlemeden yararlanacak taraf tek taraflı iradesiyle sözü edilen düzenlemenin getirdiği olanaktan vazgeçerek kanunen yetkili bulunan mahkemede dava acabilir. Bütun bu hukuki esasların dogal sonucu olarak yetki sözlesmesi ile kanunen yetkili olan genel ve ozel yetkilı mahkemelerin de yetkilerinin ortadan kaldırılamıyacağının kabulü zorunludur.

Yukarıdaki açıklamaların ışığı altında, davalının ikametgahının Ankara'da bulunduğu da gözönünde tutulduğundan davacının Ankara mahkemesinde dava açabileceği sonucuna varılmak gerekir. Bu nedenlerle mahkemenin direnme kararının bozulması icabederken zuhulen onandığı anlaşıldığından davacının karar düzeltme isteğinin kabulü ile Hukuk Genel Kurulunun 27/6/1973 ve 1969/T 1208 - 549 sayılı onama kararı kaldırılarak, direnme kararı bozulmalıdır.

Sonuç: Davacının karar düzeltme isteğinin kabulü ile, Hukuk Genel Kurulunun onama kararının kaldırılmasına ve direnme kararının yukarıda ve özel daire bozma kararında açıklanan nedenlerle Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 429. maddesi uyarınca bozulmasına birinci görüşmede yeterli çoğunluk sağlanamadığından ikinci görüşmede 26/3/1975 gününde salt çoğunlukla karar verildi.
Kaynak:YKD - 1976/1 - Sayfa:7