işçinin prim alacağının tanıkla ispatı

Sayın Meslektaşlarım,


Çevremde bu konu ile ilgili mağdur olan bir kaç arkadaşım var. Durum genelde aynı. Bahsettiğim arkadaşlar pazarlamacı. İşveren işe girerken yapılan satış başına belli bir prim vermeyi taahhüt ediyor. Ancak bu konuda yazılı sözleşme yapmıyor. Maaşlarını asgari ücret üzerinden gösteriyor. Asgari ücret tutarındaki maaşı bankaya yatırıp, artan kısmını elden veriyor. Ayrıca maaşın alındığına dair bordro benzeri bir belge imzalatıyor. Prim ile ilgili olarak hiçbir yazılı belge yok. Ancak bu konuda aynı işyerinde çalışmış ve şu an işten ayrılmış 2-3 tanık bulmak mümkün. Acaba açılacak bir davada prim alacağının tanıkla ispatı mümkün olur mu ? Bu konuda herhangi bir yargıtay kararı bulamadım. Ancak Yargıtayın ihtirazi kayıt ileri sürmeksizin imzalanan bordroların varlığı halinde daha sonra fazla mesai ücreti ödenmeyeceğine dair kararlarının olduğunu bilmekteyim. Prim ile ilgili olarak da aynı engel ortaya çıkar mı ? Bu konuda bilgisi olan arkadaşlarımın beni aydınlatabilirse çok memnun olacağım.

Saygılarımla,


Av. Aykut AYDOĞAN

T.C.
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
E. 1997/17647
K. 1997/21511
T. 15.12.1997
• KREDİ VE AVANS ( İşverenin İşçiye Ücretinden Kesilmek Üzere Vermesi )
• HİZMET AKDİNİN OLMAMASI ( Kredi ve Avansın Verilmemiş Olması )
• ÜCRETTEN KESİLMEK KAYDIYLA KREDİ VE AVANS VERİLMESİ ( Arada Hizmet Sözleşmesi Yoksa Verilmemiş Sayılması )
• PRİM ALACAĞI İSTEMİ ( Primin Yasal ve Akdi Dayanağı Araştırılarak Karar Verilmesi )
5521/m.1
1475/m.26
ÖZET : İşverenin işçiye ücretinden kesilmek üzere verdiği kredi-avans, aralarında yaptıkları sözleşmeye göre verilmiş olup hizmet akdi kurulmamış olması durumunda böyle bir kredinin verilmesinin olanaklı olmadığı düşünülmelidir. prim alacağı istemi konusunda öncelikle primin yasal ve akdi dayanağı araştırılarak karar verilmelidir.
DAVA : Davacı, ihbar ve kıdem tazminatıyla prim alacağının, karşı davacı ise kredi alacağının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, karşı davayı reddetmiş, asıl davayı kısmen hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde taraflar avukatlarınca temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR : 1 - Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı Kanuni gerektirici sebeplere göre, davacı ve karşı davalının temyiz itirazları yerinde değildir.
2 - Davalı ve karşı davacının temyizine gelince;
a - Davalı ve karşı davacı işveren, davacı ve karşı davalı işçinin aldığı bir araba dolayısı ile ücretlerinden kesilmek üzere kredi avans olarak verdiği borçtan kalan, yani ödenmeyen 14 adet bono bedelinin ödenmediğini ileri sürerek bunun tahsiline karar verilmesini istemiş, mahkemece bu alacağın hizmet akdinden doğmadığı kabul edilerek görevsizlik kararı verilmiştir. Ancak belirtmek gerekir ki, işçiye verilen bu kredi aralarında yaptıkları sözleşmeye göre verilmiş olup hizmet akdi kurulmamış olması varsayımından böyle bir kredinin verilmesinin mantıken mümkün olmadığı düşünülmelidir. Bir başka anlatımla bu kredi borcu da hizmet akdinden doğmuştur.
Böyle olunca işin esası incelenerek karşı dava yönünden hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmelidir. Bu itibarla yazılı şekilde görevsizlik kararı tesis edilmiş olması hatalıdır.
b - Davacı işçi 150.000.000 TL. prim alacağı isteğinde bulunmuş ve mahkemece dinlenen bir davacı tanığına itibar edilerek talep konusu miktar aynen hüküm altına alınmış ise de öncelikle bu tür bir primin yasal ve akdi dayanağı araştırılmalı, işyerinde böyle bir uygulama olup olmadığı, varsa miktarları belirlenmelidir. Bunun için de işyeri kayıtları, bordro ve ödeme belgeleri getirtilmeli, tarafların diyecekleri sorulmalı ve gerektiği takdirde bilirkişiye de başvurularak düşünceleri tespit edilmeli ve böylece tüm deliller toplanıp bir değerlendirmeye tabi tutularak bir karar verilmelidir. Mahkemece bir tanığın soyut anlatımlarına dayanılarak isteğin kabulü hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda gösterilen nedenlerle BOZULMASINA 15.12.1997 gününde oybirliğiyle karar verildi.

T.C.
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
E. 1996/17253
K. 1996/24320
T. 26.12.1996
• PRİM ALACAĞI ( Varlığının ve Tutarının Belirlenmesi İçin İşyeri Defter ve Kayıtlarının İncelenmesinin Gerekmesi )
• İŞYERİ DEFTER VE KAYITLARI ( Prim Alacağının Belirlenmesi İçin Hesaplanmasının Gerekmesi )
1475/m.26
ÖZET : Prim alacağının varlığının ve tutarının belirlenmesi için işyeri defter ve kayıtlarının incelenmesi gerekir. prim alacağının dayanakları bulunduğunda bir yılı tamamlama koşulu aranmaz.
DAVA : Davacı, ihbar ve kıdem tazminatıyla ücret ve prim alacağının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde taraflar avukatlarınca temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR : 1 - Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacının tüm temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2 - Davalının temyizine gelince;
Davacı, 1994 yılı prim alacağını talep etmiş mahkemece mütalaasına başvurulan bilirkişi raporu esas alınarak istek gibi karar verilmiş ise de bilirkişi raporunda primin dayanağı miktar ve değerlendirilmesi yapılmadan salt davacının açıklamaları ve bir tanığın anlatımına göre hesaplama yapılmıştır. Böyle bir alacağın var olup olmadığı ve miktarının tesbiti işyeri defter ve kayıtlarının incelenmesini gerektirir. Bu konuda belirtilmelidir ki prim alacağının dayanakları bulunduğu takdirde bir yılı tamamlama şartı aranmaz. Eksik inceleme ile hüküm kurulması hatalıdır.
SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda gösterilen sebepten BOZULMASINA, 26.12.1996 gününde oybirliğiyle karar verildi

Işıl Hanım,

Öncelikle göstermiş olduğunuz ilgiden dolayı çok teşekkürler. Göndermiş olduğunuz Yargıtay kararlarında işyeri kayıtlarının araştırılması gerekliliğinden bahsediliyor. Bahsettiğim vakada iş yerinde prim uygulaması olduğunun ancak tanıkla ispatı mümkün görünüyor.Prim miktarının tespiti için ise şirket kayıtlarının incelenmesi gerekecek.

Ben Yargıtay kararlarından sizce şunu anlayabilir miyim ? " Prim uygulamasının varlığı konusunu tanıkla ispat et, prim tutarının saptanması için işyeri kayıtlarına başvur. "
Saygılarımla,

Av. Aykut AYDOĞAN

Bence kararlardan bunu anlamamak gerekir. Somut olaya göre Yargıtay'ın tavrı da farklı oluyor. Yapılan işin niteliği, tanıkların ve beyanlarının niteliği gibi hususlar yazılı kayıtların incelenmesini gerektirmeyebilir.

Bordroda prim tahakkuku yoksa ihtirazi kayıt konmaksızın imzalanmış olsa bile prim ücreti istenebilir. Ancak ihtirazi kayıt konmaksızın imzalanan bordroda prime ilişkin tahakkuk varsa fakat gerçeği yansıtmıyor ise artık işçi miktar konusunda ya da eksik ödeme konusunda tanık dinletemez.

Evet görüşünüz bana da mantıklı geldi. Meslektaşlarımızdan Engin Beyin dediğini teyit eden bir içtihat elinde olan varsa bana göndermelerini rica ediyorum.

Bizim de aynen Aykut Bey'in belirttiği şekilde bir davamız var ancak bilirkişi, raporunda prim talebimizi hesaplamamış ve mahkemenin takdirine bırakmıştır.

Oysa hem müvekkilin yaptığı satış rakamına ilişkin hem de işyerinde prim uygulaması olduğuna ilişkin belgeler ibraz eidlmiş, tanıklar da kendi satışları üzewrinden %10prim aldıkları hususunu teyit etmişlerdir. Yine de bilirkişi hesaplama yapmamış ancak davalının prim uygulaması olmadığına yönelik itirazına da katılmadığını belirtmiştir.

Bu durumda, prim yönünden bilirkişi raporuna itiraz etmek gerekecek olmakla birlikte, Engin Bey'in görüşlerini destekler nitelikte Yargıtay kararı bizim davamız açısından faydalı olacaktır.

Verilen yararlı bilgiler için Işıl Hanım'a ve Engin Bey'e teşekkür ederim.

Saygılarımla,