Hamile İşçinin Tayini ve Manevi tazminatta ibra

Değerli Meslektaşlarım,

İki uyuşmazlık konusunda Yargıtay Kararları arıyorum. Sitede ve diğer kaynaklarda bulabildiğim kararlar, bu iki olayla çok fazla örtüşmüyor. Bu nedenle, değerli yardımlarınızı istirham ediyorum.

1. 15 yıl kadar bir işyerinde çalışan kadın işçi, işverenin aksi isteğine rağmen (ancak bu hususta tatminkar delil yok), ücretsiz doğum izni kullandığı için, doğum izninin bitimine birkaç gün kala (12 ve 4 yıl önce imzaladığı iki ayrı sözleşmedeki maddelere dayanılarak) 2006 yılında il dışında sürekli olarak görevlendiriliyor. İşçinin kıdem tazminatı ve benzeri hakları talep hakkı konusunda karar aramaktayım.

2. Hamile kadın, eşi iş kazasında öldükten 20 gün içinde çok düşük bir tutar alarak manevi tazminat için ibraname veriyor. (İbranameye kendisi, karnındaki çocuğu ve diğer çocukları için ayrı ayrı -2.000 -3.000 YTL gibi sembolik manevi tazminat tutarları yazılıyor.) Böyle bir ibranamenin geçerli olup olmayacağı ya da genel olarak baskın taraf karşısında verilen ibranamelerin geçerli olup olamayacağı konularında Yargıtay Kararı araştırmaktayım.

Saygılarımla,

1) İş şartlarında ağırlaşma olup olmadığına bakılarak ilk sorun çözümlaenmelidir.
T.C.
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
E. 1999/19644
K. 2000/1928
T. 22.2.2000
• İŞYERİNİN DEĞİŞMESİ ( İş Şartlarında Esaslı Değişiklik Olup Olmadığının Bilirkişi Marifetiyle Keşif Yapılmak Suretiyle Belirlenmesi )
• İŞ ŞARTLARINDA ESASLI DEĞİŞİKLİK ( İşyerinin Değişmesi-Bilirkişi Marifetiyle Keşif Yapılması )
• BİLİRKİŞİ MARİFETİYLE KEŞİF ( İşyeri Değişikliğinin İş Şartlarını Esaslı Şekilde Değiştirip Değiştirmediğini Tespit İçin )
1475/m.16
ÖZET : İş şartlarında esaslı bir değişiklik olup olmadığı bilirkişi marifetiyle mahallinde keşif yapılmak suretiyle belirlenmelidir.
DAVA : Taraflar arasındaki, kıdem tazminatı ile ikramiye alacağının ödetilmesi advanın yapılan yargılaması sonunda; ilamda yazılı nedenlerle gerçekleşen miktarın faiziyle bilikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine ilişkin hükmün süresi içinde duruşmalı olarak temyizen incelenmesi davalı avukatınca istenilmesi üzerine dosya incelenerek işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 22.2.2000 Salı günü davalı adına Avukat C. Y. geldi. Karşı taraf adına kimse gelmedi. Duruşmaya başlanarak, hazır bulunan avukatın sözlü açıklaması dinlendikten sonra, duruşmaya son verilerek dosya incelendi, gereği konuşulup, düşünüldü:
KARAR : 1 - Dosyadaki yazılar, toplanan delillerle kararın dayadığı Kanuni, gerektirici sebeplere göre, davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2 - İşyeri Kartal Cevizli'den Kocaeli İli Gebze ilçesi sınırları içinde bir başka yere nakledilmiştir. Bu naklin iş şartlarını ağırlaştırıp, ağırlaştırmadığı taraflar arasında uyuşmazlık konusudur. Daha önce davacının servis aracından yararlanmadığı, işyeri naklinden sonra ise servis aracı konulduğu konusunda mutabakat vardır. Savunmaya göre, yeni işyeri ve fabrikanın modernleştiği ve her türlü ihtiyaca cevap verecek bir durumda bulunduğu da ileri sürülmektedir.
Ancak iş saatleri yarım saat ileri kaydırılmıştır. Tüm bu veriler mahallinde keşif yapılmak suretiyle bir değerlendirmeye tabi tutularak iş şartlarında esaslı bir değişiklik ya da başkalaşma olup olmadığı sorunu çözümlenmelidir. Doğal olarak bir bilirkişi marifetiyle bu hususların değerlendirilerek gerçek durum ortaya çıkarılmalıdır. Bu hususlar dikkate alınmaksızın eksik inceleme ile sonuca gidilmesi hatalıdır.
SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda belirtilen nedenle BOZULMASINA 22.2.2000 gününde oybirliğiyle karar verildi.

2) Manevi tazminat için verilen ibra geçerlidir ( manevi tazminatın bölünememesi ilkesi gereğince.) Ancak, maddi tazminatta gerçek zararın hesaplanması ve ibranamede maddi zarara ilişkin bir ödence varsa bunu gerçek zararla karşılaştırılarak bir sonuca gidilmesi gerekir.

T.C.
YARGITAY
21. HUKUK DAİRESİ
E. 2004/1580
K. 2004/3596
T. 13.4.2004
• İŞ KAZASI NEDENİYLE MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT TALEBİ ( İşçiye Ödenerek Karşılanacak Zarar İle İbranamede Bulunan Miktar Arasında Açık Orantısızlık Olması - İbranamenin Makbuz Mahiyeti Taşıyacağı )
• MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT TALEBİ ( İş Kazası Nedeniyle - İşçiye Ödenerek Karşılanacak Zarar İle İbranamede Bulunan Miktar Arasında Açık Orantısızlık Olması/İbranamenin Makbuz Mahiyeti Taşıyacağı )
• KISMİ DAVA ( İş Kazası Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Talebi - Kısmi Ödeme Tarihindeki Zararı Karşılama Oranında İndirim Yapılarak Sonucuna Göre Karar Vermek Gereği/Faiz )
• İBRANAME ( İş Kazası Nedeniyle İşçiye Ödenerek Karşılanacak Zarar İle İbranamede Bulunan Miktar Arasında Açık Orantısızlık Olması - İbranamenin Makbuz Mahiyeti Taşıyacağı )
• FAİZ BAŞLANGICI ( İş Kazası Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Talebi - Kısmi Ödeme Tarihinde İtibaren Ödenen Miktara Yasal Faiz İşleterek Güncelleştirilmesinin Uygun Olmayacağı )
4857/m.77
818/m.41
ÖZET : Dava, iş kazası nedeniyle sürekli iş göremezlik oluşumundan dolayı, maddi ve manevi tazminat davasıdır.
Kaza nedeniyle, işçiye ödenerek karşılanacak zarar ile ibranamede bulunan miktar arasında açık bir orantısızlık olması halinde, ibranamedeki ödeme ibra anlamına gelmez. İbraname makbuz mahiyeti taşır.
Mahkemece, son verilere göre, davacının zararı hesaplatılmak, yasal indirimler yapılarak gerçek zarar saptanmalı kısmi ödemenin gerçek zararı karşılayıp karşılamadığına bakılarak karar verilmelidir.
DAVA : Davacı, iş kazası sonucu maluliyetinden doğan maddi ve manevi tazminatın ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme bozmaya uyarak ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalılar vekillerince temyiz edilmesi üzerine işin gereği düşünüldü:
KARAR : 1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre davalıların aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2- Mahkemece uyulmasına karar verilen bozma ilamında davacının tüm temyiz itirazları red edilerek hüküm davalı yararına bozulmuştur. Bozmaya uyulmakla davalı yararına usuli kazanılmış hak oluşmuş olup usuli kazanılmış hakkın korunması da Hukuk Usul Sistemimiz gereğidir. Uyulan bozma ilamına konu kararda 11.489.942.221 TL. maddi tazminata karar verildiği ve davalı yararına bozma yapıldığı halde bozma sonrasında önceki kararda hüküm altına alınan maddi tazminat miktarını aşar biçimde 24.636.868.495 TL. maddi tazminata karar verilmesi isabetsiz olup bozma nedenidir.
3-Dava, iş kazası sonucu sürekli iş göremezliğe maruz kalan işçinin uğramış olduğu maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir. Davacının, iş kazası sonucu uğradığı tazminatına karşılık işverenden ibra aldığı, ibranın makbuz niteliğinde olup olmadığı yöntemince denetlendiği, başka bir anlatımla, ibranın verildiği tarih itibariyle, davacı zararının hesaplandığı, sonuçta tazmin edilecek miktar ile buna karşılık alınan meblağ arasında açık oransızlık bulunması nedeniyle verilen belgenin, ibraname niteliğinde olmayıp makbuz niteliğinde olduğu, dosya içerisindeki bilgi ve belgelerle hesap raporu içeriğinden açıkça anlaşılmakta olup Mahkemenin buna yönelik kabul ve uygulaması yerindedir. Uyuşmazlık kazadan sonra yapılan ödemenin, davada en son hesaplanan tazminattan hangi kıstaslar nazara alınarak indirileceği konusunda toplanmaktadır. Yerel Mahkeme ödeme tarihinde itibaren ödenen miktara yasal faiz işleterek güncelleştirilmesine ilişkin uygulamada bulunmuş ise de varılan bu sonuç isabetli değildir.
Yapılacak iş; öncelikle kısmi davayı içeren ödemenin zararı hangi oranda karşıladığını belirlemek, son verilere göre sigortalının tazminatını hesaplatıp yasal indirimler yapılmak suretiyle gerçek zararını tespit etmek ve tespit edilen gerçek zarardan, davalı tarafın kısmi ödeme tarihindeki zararı karşılama oranında indirim yapılarak sonucuna göre karar vermekten ibarettir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın kısmi ödemenin ödeme tarihinden itibaren yasal faiz işletilerek güncelleştirilmek suretiyle maddi tazminatın belirlenmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalıların bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 13.04.2004 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.