İki emekli maaşı ve haciz

İlamlı icirayla yaptığım takipte; borçlunun iki maaşına haciz koydurdum.Borçlu 2 ayrı maaş alıyor SSK'dan; Birincisi kendi emekli maaşı, diğeri ölen karısının emekli maaşı. İİK M.83 maaş hacizleri için; "Haczolunacak miktar bunların (maaşlar,ve her nevi ücretler...)dörtte birinden az olamaz hükmünü koymuş. Borç miktarı fazlaca ; maaş kesintiyle borç ancak 20 yılda biter.Bu paranın tahsiline;ne 76 yaşında olan borçlunun ne de benim ömrüm yeter.(Benim diyorum çünkü aynı davada ve takipte asaleten kendi adıma vekaleten iki akrabam adına bulunuyorum) Maaşın en az dörtte biri diyor kanun. En çok dörtte biri demiyor. Ama uygulamada 1/4ünün haczi isteniyor.Ben bu takipte maaşlardan birinin tamamını diğerinin de diyelim ki 1/2'ini isteyebilir miyim? Şunu da belirtmekte yarar görüyorum.Borçlunun durumu çok iyi.Zira; bu takibe konu olan ilamın konusu bu borçlunun murislerden muvazza yoluyla mütevvefanın bankadaki parasının yarısını üzerine yapmasıydı.
Bu konuda elinde yargıtay kararı olan üyelerin yardımına ihtiyacım var.Saygılarımla.

2004 sayılı İcra-İflas Yasasının 83. maddesine göre

''Maaşlar, .... borçlu ve ailesinin geçinmeleri için icra memurunca lüzumlu olarak takdir edilen miktar tenzil edildikten sonra haczolunabilir.(Değişik fıkra: 12/04/1968 - 1045/1 md.) Ancak haczolunacak miktar bunların dörtte birinden az olamaz. Birden fazla haciz var ise sıraya konur. Sırada önde olan haczin kesintisi bitmedikçe sonraki haciz için kesintiye geçilemez.'' hükmüne yer verilmiştir.

Madde metninden görüleceği üzere borçlunun maaşının asgari 1/4 ü her halikarda haczedilebilecektir. Ancak borçlunun ekonomik durumu iyi ise ve birden fazla maaş alıyorsa (olayda ki gibi iki maaş) borçlunun bu maaşlarından birinin tamamı diğerininde 1/4 ü haczedilebilmelidir. Burada kıstas borçlunun geçimi için gerekli olan asgari miktardır.

Bu durumda icra dosyasına yukarıda ki şekilde talep açılmalı (maaşının birisinin tamamı diğerininde 1/4 ünün haczi için) ve icra müd. gerekli görülürse borçlunun asgari geçimi için gerekli miktarın tespiti için bilirkişi incelemesi talep edilmelidir.

Bunun üzerine icra dairesi sorumluluk almamak için büyük olasılıkla talebinizi reddedecektir. Bunun üzerine de icra mah. memur işlemini şikayet yoluna gidilerek red işlemi iptali sağlanmalıdır.

sayın Aydın,
hukuk ve icra konularından çok fazla anladığım söylenemez, bırakın 1/4'ünden fazla haciz istemeyi, 506 sayılı S.S.K.nun 121. maddesi gereğince istisnalar dışında emekli maaşları haczedilemiyordu.haczedilse bile şikayet yoluyla haciz kaldırılıyordu.tabi sizin alacağınızın dayanağı yasadaki istisnaya giriyor mu bilmiyorum.
saygılarımla.

bu yargıtay kararı sayın meslektasımız Av.Isıl Yılmaz tarafından baska bir meslektasıma cevap olarak verilmiştir. 1/4 den daha fgazla maas hazci yapılabileceğine dair karardır. diger sordugunuz soruyu da arastırıyorum Ferda hanım.



T.C.
YARGITAY
12. HUKUK DAİRESİ
E. 2004/25200
K. 2005/2018
T. 7.2.2005
• MAAŞIN HACZİ ( Borçlunun Ve Ailesinin Geçinmesi İçin İcra Müdürünce Lüzumlu Olarak Takdir Edilen Miktar Düşüldükten Sonra Maaşının Kalan Bölümü Haczolunabileceği )
• HACİZDE MİKTAR ( Maaşın Haczinde ¼'Ünden Az Olamayacağı )
• HACİZDE SIRA ( Birden Fazla Haciz Var İse Sırada Önde Olan Haciz Kesintisi Bitmedikçe Sonraki İçin Kesinti Yapılamayacağı )
• BİRDEN FAZLA HACİZ ( Bunların Sıraya Konacağı Ve Sırada Önde Olan Haciz Kesintisi Bitmedikçe Sonraki İçin Kesinti Yapılamayacağı )
2004/m.83
ÖZET : İİK'nun 83/1. maddesi gereğince borçlunun ve ailesinin geçinmesi için icra müdürünce lüzumlu olarak takdir edilen miktar düşüldükten sonra maaşının kalan bölümü haczolunabilir. Aynı maddenin 2. fıkrasında haczolunacak miktarın maaşın ¼'ünden az olamayacağı açıklanmış, birden fazla haciz var ise bunların sıraya konacağı ve sırada önde olan haciz kesintisi bitmedikçe sonraki için kesinti yapılamayacağı hüküm altına alınmıştır.

DAVA : Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki alacaklı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olmakla okundu ve gereği görüşülüp düşünüldü:

KARAR : İİK'nun 83/1. maddesi gereğince borçlunun ve ailesinin geçinmesi için icra müdürünce lüzumlu olarak takdir edilen miktar düşüldükten sonra maaşının kalan bölümü haczolunabilir. Aynı maddenin 2. fıkrasında haczolunacak miktarın maaşın ¼'ünden az olamayacağı açıklanmış, birden fazla haciz var ise bunların sıraya konacağı ve sırada önde olan haciz kesintisi bitmedikçe sonraki için kesinti yapılamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Somut olayda, icra müdürlüğünün kararında yukarıdaki ilke açıklanarak ( sıraya girilmeden kesinti yapılması ) istemi red edildiği için ve yukarıda açıklanan hükümlere uygun haciz istenmesi halinde talebin yerine getirileceğinin tabii bulunması nedeniyle şikayetin reddine dair karar yasaya uygun bulunmuş hükmün onanması gerekmiştir.

SONUÇ : Alacaklının temyiz itirazlarının reddi ile mahkeme kararının yukarıda yazılı nedenlerle İ.İ.K. 366 ve H.U.M.K.'nun 438. maddeleri uyarınca ( ONANMASINA ), 10.10 YTL onama harcı alındığından mahsubuna bakiye, 1.10 YTL harcın temyiz edenden alınmasına,07.02.2005 gününde oybirliğiyle karar verildi.

yargıtay kararı bulamadım ama borçlunun iki maaşına da haciz koyabiliyosunuz icra memuruna sordum 1/4 den fazla da isteyebiliyosunuz tabi borçlunun maası yüksekse.

Sayın Meslektaşlarım çok teşekkür ederim; ilgilendiğiniz ve bilgi verdiğiniz için.Saygılarımla.İyi çalışmalar...

Haczedebilirsiniz ancak şikayet halinde kaldırılır

T.C.
YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu

Esas : 2004/12-202
Karar : 2004/196
Tarih : 31.03.2004

ÖZET : İcra müdürüne alacaklının haciz isteminin yerine getirilmesi konusunda takdir yetkisi tanındığından sözedilemeyeceği gibi, başka alanlarda tanınmış takdir yetkisinin yorum yoluyla kapsamının genişletilmesi de hatalıdır.

(506 s. SSK. m. 121) (2004 s. İİK. m. 79, 82, 85)

KARAR METNİ :
Taraflar arasındaki "şikayet" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Sincan İcra Tetkik Merciince şikayetin reddine dair verilen 27.10.2003 gün ve 2003/292 E. 306 K. sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 12.Hukuk Dairesinin 16.02.2004 gün ve 2003/25384-2004/2916 sayılı ilamı ile; (...İİK.nun 85.maddesine göre icra dairesince alacaklının haciz talebinin yerine getirilmesi zorunlu olup bu konuda İcra Müdürünün taktir hakkı bulunmamaktadır. Her ne kadar 506 Sayılı Kanunun 121.maddesi gereğince işçinin emekli maaşının haczi mümkün değil ise de bu husus haciz işleminden sonra borçlunun şikayeti halinde gözönünde bulundurulacağından merciice şikayetin kabulüne karar vermek gerekirken reddine karar verilmesi isabetsizdir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN : Davacı vekili

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Şikayetçi; kambiyo senetlerine mahsus yolla takip yaptığını, borçlunun emekli maaşının haczi isteminin icra müdürü tarafından, "506 sayılı Yasanın 121. maddesi uyarınca SSK tarafından bağlanan emekli maaşlarının haczinin mümkün olmadığı anlaşılmakla, kamu düzenine aykırı talebin reddine" karar verildiği, oysa icra memurunun bir malın veya bir hakkın haczedilip haczedilmeyeceğini takdir edemeyeceğini, alacaklının haciz istemini yerine getirmek zorunda olduğunu, haczedilemezlik iddiasını ancak borçlunun şikayet yoluyla tetkik merciine bulunabileceği" nedenle, icra memurluğu işleminin şikayeten iptaline karar verilmesini istemektedir.

Yerel İcra Mahkemesi, "İcra Müdürlüğünce uygulanması gerekli hükümlerin İcra ve İflas Yasasının 82/1-9 ve 506 sayılı Yasanın 121. maddeleri olduğu, bu hükümlerin kamu düzeni düşüncesi ile konulduğunu, icra memurunun alacaklının isteğini otomatikman hemen kabul ve yerine getirecek mevkide bulunduğunu öne sürmenin yasanın yapısına ters düşeceği, SSK emekli maaşının nafaka dışında haczinin mümkün bulunmadığı ve bunun resen dikkate alınması gerekeceği" yönünde gerekçeler ile şikayetin reddine karar vermiştir.

Yüksek Özel Daire başlıkta yer alan gerekçe ile hükmün bozulmasına oybirliği ile karar vermiş, yerel İcra Mahkemesi önceki kararında direnmiştir.

Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; 506 sayılı Yasanın 121. maddesi dikkate alındığında, alacaklının, borçlu sigortalının emekli maaşının haczi isteminin yerine getirilmesi konusunda icra müdürünün takdir hakkı bulunup bulunmadığı noktasındadır.

Haciz, cebri icra organı tarafından yapılan devlete ilişkin bir hakimiyet tasarrufu olup, icra takibinin konusu olan belli bir para alacağının ödenmesini sağlamak için, bu yolda istemde bulunan alacaklı lehine, söz konusu alacağı karşılayacak miktar ve değerdeki borçluya ait mal ve haklara, icra memuru tarafından hukuken el konulmasıdır.

İcra dairesinin, haciz talebinden itibaren en geç üç gün içinde haczi yapması gerekir (m.79/1). İcra Müdürü, "borçlunun kendi yedinde veya üçüncü şahısta olan menkul mallarıyla gayrimenkullerinden ve alacak ve haklarından alacaklının ana, faiz ve masraflarda dahil olmak üzere bütün alacaklarına yetecek miktarı" haczedecektir (m.85/1).

Gerek İcra ve İflas Yasasının 79.maddesinde, gerekse 85.madde ifadesinden ortaya çıkan sonuç, icra müdürüne haciz uygulaması konusunda bir takdir yetkisi tanınmadığıdır. Gerçekten de 79. madde kesin bir ifadeyle icra dairesinin haczi yapacağından, 85.madde; maddede belirtilen yasal koşullar altında borçlunun mal ve haklarının haczolunacağından söz etmektedir. 85.madde sadece, "alacaklara yetecek miktarın" saptanması konusunda icra müdürüne bir takdir hakkı tanımaktadır.

Uyuşmazlığın çözümünde, kamu düzeni düşüncesinden hareketle, anılan Yasanın 85/son maddesinden de yararlanılabilir.

İcra ve İflas Yasasının 85/son maddesinde; "Haczi koyan memur borçlu ve alacaklının menfaatlerini mümkün olduğu kadar telif etmekle mükelleftir" şeklinde ifadesini bulan hüküm ile, hukuk devleti ilkesinin bir gereği olarak, alacaklı ile borçlu arasındaki menfaat dengesinin güvence altına alınmasını amaçlamaktadır. Bu ilkenin bir gereği olarak icra müdürü, işlemlerinde, bütün ilgililerin yararlarını dikkate almak zorundadır.

İcra memurları, alacaklının alacağına kavuşması için gerekli olan takip işlemlerini yapacaktır. İcra Müdürüne yaptığı bir kısım işlemlerde hiçbir takdir yetkisi tanınmamıştır.

Buna karşın, Medeni Hukukta olduğu gibi, İcra ve İflas hukukunda da Yasa bazı konularda memurun davranış tarzını direkt olarak öngörmekten kaçınarak işi memurun takdir yetkisine bırakmıştır. Bu duruma, İcra ve İflas Yasasının "Kısmen haczi caiz olan şeyler" başlığı ile 83.maddesi örnek gösterilebilir. Bu maddede; "Takdir edilen miktar tenzil edildikten sonra haczolunabilir."şeklinde tanımlanan hüküm ile, haciz isteminin yerine getirilmesi için icra müdürüne bir takdir yetkisi verilmesi değil, kamu düzeni düşüncesi ile alacaklının alacağını tahsil ile borçlu ve ailesinin geçimi arasında bir menfaat dengesinin sağlanması amaçlanmıştır.

Alacaklının haciz istemi konusunda icra müdürünün taktir yetkisi bulunduğu sonucuna varılırsa, olumsuz işlemleri için şikayet yoluna alacaklının, takdir yetkisi bulunmayıp haciz talebini uygulamak durumunda olduğu kabul edilirse, bu durumda borçlunun şikayet yolunu başvurması gerekecektir. Her iki durumda da soruna İcra Mahkemesince çözüm bulunsa da, bu süreç, taraflar arasında sağlanmaya çalışılan dengeyi etkileyecektir.

İcra ve İflas Yasası 83/a maddesi, 82. ve 83.maddelerde yazılı mal ve hakların haczolunabileceğine dair önceden yapılan anlaşmaları geçerli saymamıştır. Zira, borçlu, böyle bir anlaşmanın kendisine hazırlayacağı tehlikeleri önceden tahmin edemez.

Buna karşılık, borçlu haczi caiz olmayan bir malın haczine, malın haczi sırasında muvafakat verebileceği gibi, şikayet yoluna gitmeyerek zımnen rıza gösterebilir. Bu durumda borçlu artık, haczedilen bu nitelikteki mal yada hakkından mahrum kalmanın bütün sonuçlarını bilmektedir.

Alacaklı ile borçlu arasında, icra memuru tarafından gözetilmesi gereken denge, bu sürecin icra müdürünün takdirine bırakılmayıp, alıcı yararına kullanılmasını zorunlu kılacaktır.

Kaldı ki, şikayet kabul edilirse, şikayet konusu işlem ya bozulacak, yada düzeltilecektir. İşlemin bozulması, geçmişe etkilidir (extunc). Böylece bu işleme dayanarak yapılmış bütün işlemler de hükümsüz olacaktır. Kamu düzeni düşüncesi ile getirilen bu düzenlemeler, borçlunun menfaatlerinin gözetilerek bir denye oluşturulduğu sonucunu doğurmaktadır.

Tüm bu maddi ve hukuki olgular dikkate alındığında, Yasa hükmünün açık ifadesi ve içeriği ile icra müdürüne alacaklının haciz isteminin yerine getirilmesi konusunda takdir yetkisi tanıdığından sözedilemeyeceği gibi, başka alanlarda tanınmış takdir yetkisinin yorum yoluyla kapsamının genişletilmesi isabetsizdir.

O halde mahkemece Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ : Şikayet eden vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında ve yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine, 31.3.2004 günü oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

Şikayet konusu işlem, icra memurunun, davalı borçlunun SSK.'ca bağlanan emekli maaşının tamamının haczi için alacaklı tarafından yapılan haciz talebinin reddine ilişkin bulunmaktadır.

Haciz istem konusu yapılan maaşın haczedilemeyeceği 506 sayılı Yasa'nın 121 ve 1479 sayılı Yasa'nın 67'nci maddeleri hükümleri uyarınca emredici bir hükümle düzenlenmiştir. Anılan Yasa hükümleri uyarınca bu maaşın İİK.nun 82'nci maddesinde sayılan haczi caizi olmayan mallar ve haklar kapsamında mütalaa edilmesi gerekir. Bu durumda icra memurunun, İİK.nun kendisine tanıdığı yetki ve verdiği görev gereğince, anılan hükümler uyarınca haczi mümkün olmayan maaşın haczi konusunda alacaklı talebinin reddi karar vermesinde ve Mercii'ce de bu yöne ilişkin alacaklı şikayetinin reddinde yasaya aykırılık bulunmadığından, Merci kararının onanması düşüncesinde olduğundan sayın çoğunluğun bozma kararına iştirak etmiyorum.

T.C.
YARGITAY
12. Hukuk Dairesi

Esas : 2005/13208
Karar : 2005/17348
Tarih : 16.09.2005

ÖZET : Bağlanacak gelir ve aylıklar ve sağlanacak yardımlar nafaka borcu dışında haciz ve başkasına devir temlik edilemez.

(506 s. SSK. m. 121)

KARAR METNİ :
YARGITAY İLAMI

Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki alacaklı vekili tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olmakla okundu ve gereği görüşülüp düşünüldü :

506 Sayılı Yasanın 121. maddesinde bu kanun gereğince; "bağlanacak gelir ve aylıklar ve sağlanacak yardımlar nafaka borcu dışında haciz ve başkasına devir temlik edilemez" hükmü getirilmiştir.

Borçluya, Yapı Kredi Bankası Mensupları Yardım ve Emekli Sandığı Vakfı'ndan bağlanan emekli aylığı için haciz işlemi uygulanmıştır. Borçluya sözü edilen vakıf statüsüne göre emekli aylığı bağlandığından, bu statüde 506 Sayılı Yasanın 121. maddesine atıf bulunup bulunulmadığı veya haczedilemezlik hususunda özel bir hüküm bulunup bulunmadığı, bunun dışında borçluya ayrıca 506 Sayılı Yasaya göre emekli aylığı bağlanıp bağlanmadığı hususu araştırılıp haczedilemezlik şikayetinin buna göre değerlendirilmesi gerekirken 506 Sayılı Yasanın 121. maddesi gerekçe gösterilerek eksik inceleme ile dosya üzerinden karar verilmesi isabetsizdir.

SONUÇ :Alacaklı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile mahkeme kararının yukarıda yazılı nedenlerle İİK. 366. ve HUMK. 428. maddeleri uyarınca (BOZULMASINA), 16.09.2005 gününde oybirliğiyle karar verildi.