yurtdisinda bosanma, velayet-tanima tenfiz-cifte vatandas cocuk

Merhabalar,

Ben Amerikada yasamaktayim ve hem Turk hem Amerikan vatandasligim bulunmakta. 2010 yilinda Turk vatandasi olan esimle evlenerek bu evlilikten bir cocuk dunyaya getirdim. Cocugumuzun dogumundan once evliligimizi konsolosluk yoluyla Turkiyeye bildirdik ve dogumdan sonra da dogum islemlerini tamamlayarak cocugumuzun Turk kimligini cikarttik. Cocugumuzun Amerikan vatandasligi ve pasaportu da bulunmaktadir.

Ancak 2012 yilinda yine Amerika birlesik devletlerinde bosandik. Eski esime usulunce tebligatlar yapilmasina ragmen durusmalara katilmadi ve bosanma kararinin ardindan da 30 gunluk itiraz suresini gecirmesiyle bosanma karari burada kesinlesti. Cocugumun velayeti bana verildi ve babasinin Turkiyeye geri donus yapmasindan dolayi sahsi munasebeti "sadece babanin Amerikaya geldigi takdirde taraflarin anlastigi zaman dilimlerinde olacaktir" diye duzenlendi. Tanima ve Tenfiz davasi henuz Turkiyede acilmadigindan dolayi Turkiye nazarinda evli durumdayiz. Eski esim Amerikadaki bosanmayi kabul etmemekte ve Turkiyeye donerek aile kurmamiz icin beni ikna etmeye calismakta, aksi takdirde Turkiyede bana dava acarak cocugu alacagini iddia etmektedir.

Sorularim soyle:

1) Turkiyede bana tanima tenfiz disinda bir dava acmasi durumunda mevcut karar ile bu davayi rededebilir miyim?

2) Cocugun dogum yeri ve dogdugundan beri yasamakta oldugu ikameti Amerikadadir. Turkiyeye cocugu gormesi icin getirmem durumunda ulkeden cikisima engel olabilir mi? Cocuk amerikan pasaportu esliginde seyehat etmektedir.(tedbiri yurt disi yasagi gibi bir takim konular okudum)Turk mahkemesi Amerikan pasaportuna yurt disi cikma yasagi getirebilir mi?

3) Musterek cocugumuz henuz 1 aylikti bosanma gerceklestiginde ve bunun uzerine baba cocugu sadece 1 kere fiilen gormustur, yani sira gonullu olarak internet uzerinden gorusme sagladigim zamanlar olmustur. Cocuk su an 2 yasindadir. Kendisinin bana velayet yada sahsi munasebeti duzenleme davasi acma durumunda yurt disinda ikamet eden bu yas gurubundaki cocuklar icin ne gibi kararlar verilmektedir?

4) Yetkili makam cocugun yasadigi yere tabi ise bu makam Amerikan mahkemeleri degilmidir? Turk mahkemelerinin velayet yada sahsi munasebet konularinda Amerikada dogup yasayan cocuk icin yetkisi varmidir?

Cevaplariniz icin simdiden cok tesekkur ediyor iyi calismalar diliyorum..

Soru Av.Yasemin Kutluğ tarafından yanıtlanmış olup izni ile alana taşınmıştır.

Alıntı: Sayın Katılımcı, -ABD’deki boşanma kararının Türkiye’de geçerli olabilmesi için tanıma/tenfiz davası açmanız gerekmektedir. Boşanma kararı sadece boşanmaya ilişkin ise tanıma davası; boşanma dışında velayet, nafaka, tazminat, mal paylaşımı vs gibi icrai nitelikli bir yan hüküm de varsa tenfiz davası açmalısınız. Velayetten bahsettiğinize göre büyük olasılıkla tenfiz davası açmanız gerekecektir. Aksi halde Türkiye’deki kayıtlarda evli kalmaya devam edersiniz. -Ancak tanıma/tenfiz davası açılabilmesi için mütekabiliyet öncelikli şarttır. Yani Türkiye ile Abd arasında mütekabiliyet (karşılıklılık) anlaşması var mı ya da Abd bu tip bir uluslararası anlaşmaya taraf mı öncelikle bu hususun netleştirilmesi gerekir. Ben internette yaptığım ön incelemede net bir bilgi bulamadım. Adalet Bakanlığı’nı aradım, eyaletinizi bilemediğimden net cevap alamadım. Siz dilerseniz oradaki konsolosluk/büyükelçilikten öğrenebilirsiniz. Ya da Türkiye’de Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü’nün (uhdigm@adalet.gov.tr) 0 312218 78 33 nolu telefonundan öğrenilebilirsiniz. Fakat bu telefonu arandığınızda size eyaleti sorup ona göre ellerinde emsal karar varsa hemen bir cevap verecekler, yoksa Adalet Bakanlığı kanalıyla Dış İşleri Bakanlığı’na sorup daha sonra bir cevap verebilecekler. -Mütekabiliyet varsa: Karar kamu düzenine ve kanunlar ihtilafına uygun ise Türkiye’de basit bir yargılama faaliyeti ile hükmün geçerliliğine karar verilecek yani hüküm tenfiz edilecektir. Kamu düzenine uygunluk; mesela eski eşinize davanın tebliğ edilip edilmediği, savunma imkanının sağlanıp sağlanmadığı, karara itira hakkının olup olmadığı gibi temel hususlara ilişkindir. Eski eşinize tebligat yapılması yani savunma imkanı tanınmış olması, onun kendi isteği ile duruşmaya katılmamış ve itiraz etmemiş olması karşısında kamu düzenine uygunluk olduğunu düşünebiliriz. Kanunlar ihtilafı da Abd'deki mahkemenin bu davada Türk Hukuku'nu uygulaması gerekliliğidir. -Eşinizin Türkiye’de dava açması herhalükarda çocuğun velayetini alabileceği anlamına asla gelmez. Sorularınıza cevaplarım ise: 1)Eşiniz Türkiye’de size karşı –mütekabileyet varsa- dilerse tanıma/tenfiz dilerse boşanma davası açabilir. Seçim hakkı var. Boşanma davası açılırsa boşanma ve sair durumlara ilişkin olarak davanız Türkiye'de sıfırdan görülür. Buradaki davada da cevap verme, tanık, delil gösterme ve haklarınızı savunma imkanınız var. Ayrıca Abd’deki boşanma kararı da buradaki davada kuvvetli bir delil fonksiyonu görecektir. Yani Abd kararı ile Türkiye’de açılacak boşanma davasını tümden ve hiç görülmeden reddettiremezsiniz fakat o karara delil olarak dayanır ve yakın ya da benzer bir hüküm elde edebilirsiniz. 2)Türkiye’de açılacak boşanma davasında çocuğun velayetine çocuğun yüksek yararı esas alınarak karar verilir. Yani siz veya eşinizin ne istediğinden çok, çocuk için en yararlı olanın hangisi olduğu önceliklidir. Bu yaştaki bir çocuğun anne sevgi ve bakımına ihtiyacı olduğu ilkesinden hareketle velayet çok istisnai bir durum (misal annenin yanında kalmanın açıkca çocuğun zararına olması gibi) olmadıkça zaten anneye verilecektir. Türkiye’den çıkış yasağı çocuğun zararına bir hal gibi istisnai bir durum yoksa verilmez kanaatindeyim. Evvelce bu tip haberlere basından rastlamış iseniz de çoğunlukla taraflardan sadece birinin Türk olduğu, yabancı uyruklu kişinin çocuğu kaçırdığı davalarla ilgili haberlerdir. Bazen de siyasi nedenlerle alınabilen kararlar olsa da sizin durumunuz bunların dışında görülüyor. 3)Elinizdeki Abd kararına göre çocuğu görmesi için Türkiye’ye getirmek durumunda değilsiniz. Türk Hukuku da size böyle bir yüküm yüklemez. İnsani duygularla hareket ediyor iseniz, önceliği en azından Türkiye'de açılacak davada çocuğun velayeti ile ilgili durum netleşene kadar sizin ve çocuğunuzun güven ve esenliğine vererek korunabilirsiniz. Eşiniz sizin çıkışınıza engel olamaz. Çocuk içinse boşanma davası açıp elinizdeki Abd kararını oraya hiç sunmadan bir takim belki de gerçekdışı iddialarda bulunarak bu yönde geçici bir tedbir alabilir. Fakat siz kararı ve diğer delilleri sunarak bunu kaldırabilirsiniz de bu hem demoralizasyon ve hem de vakit kaybı olarak sizi zorlayabilecektir. İhtiyaten yurtdışına çıkış yasağına ilişkin tedbir daha çok çocuk kaçırma durumlarında verilmektedir. 3)İstisnai bir durum yoksa ve çocuğun yüksek yararı aksini gerektirmiyorsa 2 yaşındaki bir çocuğun velayeti anneye verilir. Babaya 15 günde ya da ayda 1 kez hafta sonu görüşme günü sağlanır. Genelde yılda bir kez de 15 gün veya 1 ay babada kalmasına karar veriliyor. Çocuk süt emziriliyor ise buna uygun daha farklı bir düzenleme de getirilebilir. Fakat bu kararın uygulanmasında babanın harekete geçmesi ve gelip çocuğu anneden alması gerekiyor. Farklı ülkedesiniz diye sizin çocuğu getirmeniz gerekmez. 4)Taraflar ve çocuk Türk vatandaşı olduğundan dava Türkiye’de görülebilir. Müşterek hukuk uygulanır (1) Boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümleri, eşlerin müşterek milli hukukuna tabidir. Tarafların ayrı vatandaşlıkta olmaları halinde müşterek mutad mesken hukuku, bulunmadığı takdirde Türk hukuku uygulanır. (2) Boşanmış eşler arasındaki nafaka talepleri hakkında birinci fıkra hükmü uygulanır. Bu hüküm ayrılık ve evlenmenin butlanı halinde de geçerlidir. (3) Boşanmada velayet ve velayete ilişkin sorunlar da birinci fıkra hükmüne tabidir. (4) Geçici tedbir taleplerine Türk hukuku uygulanır. Kolaylıklar dilerim. Av.Yasemin Kutluğ

Sayin Yasemin Hanim,
Oncelikle bu kadar detayli ve degerli bilgiler iceren bir yanit verdiginiz icin size cok tesekkur ederim. Habibe Hanim, size de Yasemin Hanimin cevabini soruma tasimanizdan oturu mutesekkirim.
Sizin icin sakincasi yoksa vermis oldugunuz bilgilere dayanarak bir takim sorularim daha olacak.

Oncelikle Turkiye nazarinda evlilik birligimiz devam etmekte ve yeni bir dava acilmadigi surece ABD (Illinois) eyaletinden almis oldugum kararin Turkiye nazarinda bir gecerliligi yok. Bosanmanin taninmasinda mutekabiliyet aranmadigindan bu konuda da sorun yok, ancak belirttiginiz uzere icrasi gereken durumlarda tenfiz davasi acilmali ki velayet konusu bu davaya tabi.
Yaptigim arastirmalarda boyle bir karsiliklilik anlasmasi bulamadim, cesitli yargitay kararlari inceledim ancak degisik eyaletlerde edinilen bosanma kararlari kismen taninip genellikle velayetin ana-babaya birlikte birakilmasina dayandirilarak kararin bu kismi tanima disi birakilan ornekler gordum. Benim durumumda bu soz konusu degil ancak vermis oldugunuz numaralara mesai saatleri icinde ulasarak karsiliklilik anlasmasinin olup olmadigina dair kesin bilgi edinmeye calisacagim. Bu anlasmanin olmasi durumunda ikinci olarak bahsettiginiz "Turk hukukunun uygulanmis olmasi" kriteri nedir?
ABD ve Turkiye arasinda karsiliklilik anlasmasi yok ise, tenfiz davasi acilamaz ve bu durumda:
- Bosanma kararinin taninmasi davasi acilir ve ayrica velayet davasi acilir
- Yeni bir bosanma davasi acilir ve velayet hususu bu dava icinde cozumlenir
Anladigim dogru mudur?

Burda kafama takilan bir diger soru ise, karsiliklilik anlasmasinin olmamasi durumunda ben mevcut karari Turkiye'de icra edemiyorum, peki Turkiye'de alinan karar ABD'de nasil taninip icra edilecek? Bundan soyle bir sonuc dogacak kanaatine variyorum: Turkiye sinirlari icerisinde Turkiyeden edinilen karar gecerli olup ABD sinirlari icerisinde buranin hukmu gecerli olacak. Dogru mudur?

Buradaki aile hukukuna gore de velayet konusunda,cocugun ustun yarari gozetilerek karar veriliyor, eski esimin katilimci olmadigi davada (bolge serifi tarafindan bizzat tebligat eline gecmistir)velayet tarafima birakilmis,sahsi munasebet iliskileri duzenlenmemis "babanin gorus hakki saklidir" seklinde kararsiz birakilmistir. Kendisinin bu konudaki haklari ihlal edilmemistir. Daha sonradan sahsinin bana burada acmis oldugu ikinci bir dava ile sahsi munasebet (anlasmamiz uzere) "Babanin Amerikaya geldigi zamanlarda, anne gozetiminde taraflarin anlastigi zaman dilimlerinde gerceklesecektir" diye duzenlenmistir. Kararda babanin musterek cocugu asla ABD disina cikaramayacagi ve resit olmayan cocugun pasaportunun annenin himayesinde olacagi da belirtilmistir. Yani bahsini ettiginiz cocuk kacirma durumuna karsilik bu onlemi Amerika mahkemesi benim ve cocugun vatandas olmamizdan,eski esimin ise kanuni statusunu yitirip Turkiye'ye donus yapmasindan dolayi almis bulunmaktadir. Buna dayanarak, Turkiye mahkemelerinin duzenleyecegi sahsi munasebet uygulamasinda, cocugu Turkiye'ye gondermem ne kadar dogru olacak? Ayrica cocuguyla hic basbasa kalmamis ve vakit gecirmemis oldugundan, cocuk babasina tamamen yabanci, bu hususlar goz onunde bulundurulur mu?

Ben ve musterek cocugumuz ABD yasamaktayiz ve Turkiye'de bir ikametimiz bulunmamakta, bana acilacak her cesit (tanima yahut bosanma) davada yurt disi adresime tebligat yapilmasi gerekir oyle degil mi? (Turkiye'de beni temsil edecek hali hazirda bir avukatim yok ise)

Su an Turkiye'ye tatile gelme durumunda-Turkiye kanunlari nazarinda evlilik birligi devam ettiginden- velayet anne ve baba tarafindan esit kullaniliyor. Eski esimin cocugumuzu gormesi ve diyelimki alip goturmesi durumunda, kanun nazarinda esit haklara sahip oldugumuzdan bir suc islemis olmuyor. Ancak Lahey sozlesmesine gore de mevcut karar taninmis olmasa dahi, cocugun mutad meskeni ABD oldugu icin iade edilmesi gerekiyor. Yani kisacasi burda da yine bir celiski yasiyorum.
Tatile gelmem durumunda eski esim (Turkiye'de halen evli olmamizdan yararlanarak) cocugumuzu alikoyabilir mi? ya da ABD'ye donusumuze engel olabilir mi? Mevcut haklar ve edinilen karara dayali haklar cok celisiyor.
Bosanmanin anne-baba vazifelerine etki etmesine karsiyim, ayrica cocugumuz yararina babasi ile iliski kurmasindan yanayim, ancak mevcut durumun karisikligi ve aramizdaki iliskinin dinamigi degistikce guven unsuru azaliyor ve bu durumda cekingen ve savunmaci davranmak zorunda kaliyorum.
Belki de sorularimin kesin bir yaniti olmayabilir, ancak elinizden geldigince yanitlarsaniz cok mutlu olurum.
Degerli vaktiniz icin simdiden tesekkurler, iyi calismalar.

Alıntı: Sayın Katılımcı, Yardımcı olabildiysek Kahdem olarak seviniriz. Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü ile yaptığım görüşmede şifahen ve ön bilgi olarak böyle bir anlaşmanın olmadığı ifade edilmiştir. Şu listede de (http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/ikili.html) karşılıklığa ilişkin bir sözleşme yoktur. Fakat kesin bilgi ile devam etmek istiyorsanız bu linkteki bilgi edinme başvurusu veya iletişimdeki mail adresine yazabilirsiniz. Sonuca göre hareket edersiniz. Şu anki bilgilere göre Türkiye ile Abd arasında mütekabiliyet olmadığını sanıyorum. Tenfiz davası açamayacağınıza göre Abd’de verilen kararda Türk Hukuku’nun uygulanması kriteri de önemsizleştiğinden, bu yöndeki sorularla devam etmeye gerek yok. Anladığınız doğru. Siz veya eşiniz boşanmanın tanınması ve ayrıca velayet için iki ayrı dava açabileceğiniz gibi sadece boşanma davası da açabilirsiniz. Boşanma konusunda eğer eşinizin daha ağır kusurlu olduğunu ve evlilik birliğinin temelinden sarsıldığını ya da Medeni Kanun’da sayılı diğer boşanma sebeplerinden en az birini ispat edebilir durumda iseniz; tanıma (+velayet) davaları ile ayrı ayrı uğraşacağınıza boşanma davası açmanızı salık veririm. Türkiye’de alınan karar Abd’de icra edilemeyecek. Egemenlik ilkesi gereğince karşılıklı veya uluslararası anlaşmalar hariç her ülkenin yargısal kararları sadece kendi sınırları içinde uygulanabilir. Siz Türkiye’de Türk Mahkemeleri’nin verdiği kararı ve Abd’de ora mahkemelerinin verdiği kararın uygulanmasını isteyeceksiniz. Türk Mahkemeleri’nin velayet hakkında bir karar vermesi başka şeydir, bunun icra edilmesi başka şey. Kaldı ki her kararın icrai kabiliyeti olmayabilir. Yine adli istinabe (yardımlaşmaya) ilişkin ikili bir anlaşma yoksa ya da çok taraflı bir anlaşmaya taraf değilse (-ki yok sanıyorum) Türkiye’de verilen bir karar sadece Türkiye’de uygulanacak demektir. Yani Türkiye bu kararı uygulanmasını Abd’den ya da Abd’de bulunan sizden talep edemez. Türkiye gelmediğiniz müddetçe sorun yok. Evet size yapılacak tebligatların yurtdışı tebligat yoluyla size (Abd’de yaşadığınız yer konsolosluğu aracılığıyla) tebligat yapılır. Burada bir avukatınız olsa bile dava dilekçesi önce size tebliğ edilecek sonra avukatınız davaya vekalet sunar ise sonraki tebligatlar ona yapılacaktır. Lahey Sözleşmesi ile ilgili bilgim yoktur. Diğer meslektaşlarım yardımcı olacaktır. Tatile geldiğinizde halen velayet ortak olduğundan çocuğu alabilir, velayet hakkında geçici bir karar alarak çıkışı en azından geçici bir süre de olsa engelleyebilir diye düşünüyorum. Sonrasında siz karşı iddiaları, boşanma kararını, velayetle ilgili kararı sunduğunuzda bu belgeler üzerinden mahkeme her an yeni bir karar verebilecektir. Öncelikle şunu anlamalısınız; edindiğiniz karar Abd’nin kararı sadece Abd’yi bağlar. Her ülke egemenlik ilkesinden hareketle kendi sınırları içinde kendi hukukunu uygular. Dolayısıyla siz Abd'de boşanmış ve velayet hakkı edinmiş iken Türkiye'de eşinizle evli ve müşterek çocuk sahibisiniz. Bu bakımdan çelişen bir şey yok. İlle de tatile gelecek iseniz yanınızda Abd boşanma, velayet vs kararları, bunların apostilli yeminli tercümeleri, kesinleşme şerhlerini bulundurmanız da fayda var. Saygılarımla Av.Yasemin KUTLUĞ

-

Yasemin Hanim,
Sonsuz tesekkurler...Yanitlariniz aydinlatici ve arastirmalarim sonucu buldugum bilgileri onaylayan yonde oldu. Son bir soru sorarak, artik konuyu baglamam gerektigine kanaat getirdim ki, bilmem gereken hersey artik onumde..
Gecici velayet karari alinabilmesi icin, bosanma - yada velayeti talep eden velayet davasi acilmali yanilmiyorsam ve bunun icin yine bana tebligat ulasmali, oyle degil mi? Bu yontemler disinda gecici velayet alabilmesini saglayan baska bir yol var midir? Benim (tabiri caizse)ruhum duymadan boyle bir karar elde edilmesi mumkun mu? Adima acilmis bir dava oldugunu bile bilemeden ben, bu sekilde bir karar cikarilabilir mi?
Saygilarimla

Alıntı: Sayın Katılımcı, Velayet konusu boşanma davası içinde dava devam ederken geçici mahiyette ve nihayetinde kesin olarak düzenlenebileceği gibi boşanma kararı ile ilgili tanıma davası açılacak ise sadece velayet konusunda karar verilmesi için bir dava da açılabilir. Ya da boşanma davasında verilen karar ile velayet hususu düzenlendikten sonra yeni ortaya çıkan durumlar üzerine her an ve taraflardan her biri de velayetin değiştirilmesini, kaldırılmasını, yeniden tanzimini isteyebilir. Ezcümle velayete ilişkin olarak derdest davada mahkeme tarafından davanın herhangi bir aşamasında ara kararla düzenleme yapılabilir. Velayete ilişkin geçici karardan kastım budur. Mezkur davanın sonundaki hükümle velayete ilişkin kesin düzenleme yapılır. Bu hüküm yeni iddia ve taleplerle açılacak ikinci bir davaya kadar geçerlidir. Velayet hakkında verilecek herhangi bir kararda esas olan her iki tarafın da dinlendikten sonra karar verilmesidir. Normalde taraflara tebligat yapılır, cevap vermeleri beklenir, hatta polisin maddi-sosyal durum araştırması ve gerek varsa pedogogtan alınacak rapor üzere velayet hakkında bir karar verilir. Fakat istisnai ve hemen karar verilmesi gereken hallerde hakim bunları beklemeksizin de ivedilikle bir karar verebilir. Bu halde hakimin kararını gerekçelendirmesi beklenir. Herhalükarda kararın dayanacağı kriter çocuğun yüksek yararıdır. Sizin durumunuzda mahkemenin size tebligat yapıp, cevap dilekçenizi ibrazınız ve dahi mümkün olduğu ölçüde tarafların sosyo-ekononik durumunu tespit ettikten sonra bir karar vermesi beklenir. Saygılarımla. Av.yasemin KUTLUĞ İlgili Makale: http://www.turkhukuksitesi.com/makale_477.htm İlgili Kanun Maddeleri http://www.adalet-hukuk.com/velayet.htm

.