Komplikasyon ve Malpraktis Kavramları

HASDEM forum alanında tartışılması gereken en önemli konulardan biri tıbbi müdahalerde meydana gelen KOMPLİKASYON ve MALPRAKTİS kavramlarının ne olduğudur. Bu iki kavram ile ilgili forum alanında bir konu mevcut ancak fazla rağbet görmediği için konunun tekrar açılması gerektiği kanaatindeyim. Bu iki kavram bu forum alanının bence temel kavramları olması gerekir. Komplikasyon = malpraktis midir? Sorusunun cevabını bulmamız gerekir. Açılan tıbbi davalarda bu iki ayrım yapılmaz ise davalarda harcanan emek boşa gidecektir.
Öncelikle komplikasyon nedir sorusuna başlar isek; her türlü tıbbi müdalelerde tıp kitaplarında ayrıları ve olma ihtimalleri yüzdesi ile anlatılan olması muhtemel istenmeyen sonuçlar olarak kısaca açıklanabilir. Yapılacak müdahale ve ameliyatlarda gelişebilecek komplikasyonların neler olduğu önceden bilinir ve bu koplikasyonların en aza indirilmesi için önceden yapılması gerekenlerde doktorlar tarafından bilinir ve bunlar uygulanmak zorundadır. Mesela kalp hastası olduğu bilinen bir hasta ameliyat edilecekse önceden kalp doktoru tarafından hasta muayene ve tetkik edilir ve ameliyat riskinin ne derecede olduğu ameliyatı yapan ekibe belirtilir ve alınması gereken önlem ve tedaviler önceden yapılır. Buna rağmen hastada ameliyat sırasında hastada kalp ile ilgili komplikasyonlar gelişebilir, bunu sıfıra indirgemek mümkün değildir. Veya ameliyat sonrası ameliyat edilen bölgede, yara yerinde veya vücudun başka bir yerinde enfeksiyon gelişip gelişmeyceği ameliyatın tipine göre önceden bellidir ve buna göre gerekli antibiyotik tedavisi başlanır. Sonuçta bu tedavi enfeksiyon riskini sıfıra indirgemez, birçok sebep bunu etkiler.
Malpraktis ise yapılacak müdahale ve ameliyatlarda önceden olması muhtemel olmayan tamamen doktorun standart güncel uygulamaları eksik, hatalı yapması, bilgi ve beceri eksikliği veya yapılması gereken tedaviyi uygulamaması sonucu ortaya çıkan durumlardır. Adı üstünde MAL= yanlış + pratik=uygulama. Yukarıda verdiğim örnekte kalp hastası olan hastanın ameliyat öncesi kalp doktoru tarafından değelendirilmeden ameliyata alınması sonucunda ameliyatta ortaya çıkan kalp ile ilgili problemler malpraktis olarak değerlendirilir. Veya diğer örnekte olduğu gibi doktorun enfeksiyon gelişme ihtimali olan ameliyatta hastaya uygun olan antibiyotiği vermemesi sonucu gelişen her türlü enfeksiyonlar yine malpraktis olarak kabul edilir. Yatan hastayı yeterince takip etmeyen hekim hastada gelişecek problemleri zamanında fark edemeyeceği ve zamanında müdahale edemeyceği için yine malpraktis kavramı kullanılabilir. Veya ayaktan tedavi verilen hastada gelişebilecek problemler varsa hastaneye yatırılmama da malpraktis olarak kabul edilebilir. Hekimin branşı dışında olan bir müdahaleyi yapması mesela ortopedi doktorunun yaralanma sonucu oluşan sinir kesilerini gördüğünde plastik cerrahı ile konsülte etmeden kendisinin tamir etmesi de malpraktis olarak kabul edilebilir.
Aslında komplikasyon ile malpraktis kavramları yaşanan ve birbirine çok benzeyen vakalarda farklılık gösterebilir. Bir vakadaolay malpraktis olarak görünse bile diğerinde malpraktis olmayabilir. Kafasına basit bir travma nedeniyle acile gelen genç bir hastayı değelendiren hekim muayenede herhangi bir anormallik saptamaz ise düz grafi bile istemeden hastayı taburcu edebilir. Ancak bu hastanın önceden bilinmeyen basit travmalarda dahi kırıklara sebebiyet veren bir kemik rahtsızlığı olmuş olsa ve sonradan kafa kemiklerinde kırık olduğu tesbir edilse bu bu hekim malpraktis yapmış kabul etmek zordur. Ancak aynı hastanın yaşı 60 üzeri olsaydı, bu yaş grubunda kemik erimesinin çok sık olduğunu her doktorun bilmesi gerektiği kabul edilerek muayene normal bile olsaröntgen çekilmeden eve gönderildiğinde ortay çıkan problemlerde hekim mapraktis yaptı diye kabul edilebilir.
Konu ile ilgili okunacak kitaplardan biri internette http://www.ctf.edu.tr/stek/bb48.htm adresinden pdf formatında indirilebilir.
Konu çok geniş ve teknik olduğu için sadece bir açılış yaptım. Eminim konuya ilgi duyan siz hukukçuların aklına takılan birçok soru vardır. Diğer meslektaşlarımın da tartışmaya katılmasını umut ediyorum.

Sayin hukuksever-dr,

cok degerli görüsleriniz ve katkilariniz icin tesekkür ederim. Gercekten de tip hukukunun, oldukca belirleyici, ama bir o kadar da kolay icice gecerek degerlendirilebilen bir hususu, bu yan etkiler tibbi sanat hatalari kavrami. Ben de konunun hukuki kismina kisaca deginmek isterim.

Özünde hukuken yan etkiler, izin verilen risk kavramina dahil edilen bir olgudur. Aslinda yan etkiler, hukuk alemince kabul edilen bir riski, cok dogal bir sekilde yapilacak tibbi müdahaleyle birlikte yapilarinda bulundurduklarindan, bunlar izin verilen risk kavrami kapsaminda degerlendirilirler. Sizin de verdiginiz bir örnekte mesela, kalp ameliyeti zaten yapisal olarak icinde, bazi yan etkileri barindirir, ama bu ameliyatla ulasmak istenen amac, verilecek zarardan ya da olasi zararlardan daha yüksek oldugundan, hukuk bu müdahaleye izin verir ve riskleri bu sebeple, izin verilen risk kavramina sokar. Ama bu izin verilme hali, hekime elbette ki gerekli bir özen yükümlülügü yükler. Önceden dogru tani, tedavi uygulama, dogru yöntemleri secme, tibbi sanat kurallarina uyma, hastayi yeterli sekilde bilgilendirme vs... Hekimin bu konulardaki dikkatsizligi, ihmalkarligi, özensizligi, kendisine tibbi sanat hatasi, aydinlatma hatasi yani genel anlamda malpraktis olarak geri dönecektir, ki sizin vermis oldugunuz örneklerde konuyu cok iyi aydinlatmaktadir.


Saygilarimla
G.A. Aygörmez