İmam Nikahlı Evliliğin Bitmesi Sonucu Çeyiz Eşyalarının İadesi

İyi günler değerli meslektaşlarım.
İmam nikahı ile kurulmuş ve kısa süre içinde bitmiş bir evlilik var. Kadın evde kalan çeyiz eşyalarını (ağırlıklı olarak beyaz eşyaları) geri almak için dava açmayı düşünüyor. Resmi nikah olmaması sebebiyle boşanmaya dayalı kişisel eşyaların iadesi davası açılamıyor. Bu durumda taşınır eşyalarını geri almak için hangi yolu izlemeliyiz? Taşınır davası (TMK 989), mülkiyete dayalı istihkak talebi (TMK 683) ve ya sebepsiz zenginleşmeye(TBK 77) dayalı olarak dava açılabilir mi ve bu davaların hepsi asliye hukuk mahkemelerinde mi görülür? Ya da daha uygun bir yol var mıdır?
Yetki olarak eşyaların bulunduğu yer mahkemesi mi seçilmelidir?

Aşağıdaki kararda bu gibi davaların TBK.nun haksız fiil hükümlerine göre Asliye Hukuk Mahkemesinde açılacağı öngörülmüştür. Yetkili mahkeme ise HMK.m. 16'ya göre, haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana geldiği yada zarar görenin yerleşim yeri mahkemesidir.

3. Hukuk Dairesi 2017/1159 E. , 2018/11427 K.

"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasında görülen eşya alacağı ve tazminat davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın kısmen kabulüne yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde taraflarca temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 03.06.2009 tarih, 2009/3-174 E., 2009/235 K. sayılı ilamında; "…davacı ile davalı nişanlandıktan sonra düğün yaparak gayri resmi şekilde bir araya gelmişler ve uzun süre birlikte yaşamışlardır. Bu durumda nişandan ve yasal olarak korunması gereken bir birliktelikten söz edilmesi mümkün değildir. Taraflar arasındaki uyuşmazlık haksız fiil olarak nitelendirip buna göre çözümlenmesi gerekir. Bu durumda davanın dayanağı haksız fiil olup, haksız fiilden kaynaklanan uyuşmazlıklara genel mahkemede bakılması gerektiğine göre; Yerel Mahkemece, görevsizlik kararı verilmesi gerekirken, yerinde olmayan gerekçelerle önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır." şeklindeki karar ile bu husus açıklanmıştır...

Somut olayda; Davacı dava dilekçesinde taraflar arasında nişan ve imam nikahı yapıldığını, resmi nikah olmaksızın yapılan düğün sonrası davalı ve ailesi ile beraber yaşadıklarını, davacının resmi nikah teklifine rağmen davalının resmi nikah yapmadığını, belirterek düğünde takılan ziynet eşyalarını, mehir senedinde yazılan eşyaların iadesini, çeyiz eşyalarının bedelini ve maddi tazminat ile manevi tazminata hükmedilmesini talep etmiştir. Bu doğrultuda davalı tarafın savunmalarında da bu husus doğrulanmakla tarafların nişandan sonra düğün yaparak gayri resmi şekilde uzun süre bir arada yaşadıkları anlaşılmıştır.

Yukarıda yapılan açıklamalar da dikkate alındığında somut durumda nişanlılığa dair aile hukuku kapsamında korunacak bir birliktelik söz konusu olmayıp, taraflar arasındaki uyuşmazlık da haksız fiil olarak nitelendirileceğinden, taraflar arasındaki ilişkinin aile hukuku prensiplerine göre değil, borçlar hukuku kurallarına ve özellikle de haksız fiile ilişkin hükümlere göre değerlendirilmesi gerekmektedir.

O halde; temyizen incelenmesi talep edilen eldeki davada talep, nişana dayalı tazminat talebi olmayıp, uyuşmazlık çözümünün haksız fiile ilişkin olduğu gözetilerek, bu çerçevede değerlendirme yapılması ve davaya Asliye Hukuk Mahkemesi olarak bakılması gerekmektedir....

SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz olduğundan hükmün HUMK'nun 428. maddesi gereğince re'sen BOZULMASINA, ...
6100 sayılı HMK'nun Geçici Madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK'nun 440. maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 13.11.2018 gününde oy birliğiyle karar verildi.

Eşyaların iadesi hangi kapsamda ele alınır?
Sanırım karar tazminat talebine ilişkin.

Ozellikle manevi tazminat haksız fiile dayaniyor. Eşya iadesi ise mülkiyet hükümlerine göre çözümlenmesi gerekir.

"4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usullerine Dair Kanun’un 4/1. maddesi; 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun Üçüncü Kısım hariç olmak üzere İkinci Kitabı'ndan (TMK.md.118-395, 5133 sayılı Kanun md.2-3) kaynaklanan bütün davaların Aile Mahkemesi’nde bakılacağını hükme bağlamıştır.

Taraflar arasında, TMK m.134 ve devamında öngörülen yöntem ve koşullara uygun olarak kurulmuş bir evlilik ilişkisi söz konusu değildir. Bu nedenle, uyuşmazlığın evliliğin hukuki niteliğine ve sonuçlarına ilişkin TMK’nun İkinci Kitabı hükümleri çerçevesinde ve aile mahkemesi tarafından çözümlenmesi mümkün değildir.

Davacının; maddi tazminat ile ilgili talebi mülkiyet hakkına, manevi tazminat istemi ise haksız eyleme ilişkin kurallara dayanmaktadır. Açıklanan nedenler karşısında, davanın Asliye Hukuk Mahkemesi sıfatıyla ve genel hükümlere göre çözümlenmesi gerekir. Karar, bu bakımdan yerinde görülmemiş ve bozmayı gerektirmiştir."
4. HUKUK DAİRESİ

Esas Numarası: 2014/3204

Karar Numarası: 2015/4635

İstihkak yolu dusunulebilir.

Alıntı: Yazan Kübra Elif AYDIN Eşyaların iadesi hangi kapsamda ele alınır? Sanırım karar tazminat talebine ilişkin.

Kararın başında dava "eşya alacağı ve tazminat" olarak özetlenmiş ise de, içeriğinde "düğünde takılan ziynet eşyalarını, mehir senedinde yazılan eşyaların iadesi" talebini de taşıdığı görülmektedir.
Yargıtay internet sh/karar arama bl.den ( resmi nikah, eşya,alacak haksız fiil) gibi kelimelerle arama yaparsanız 3 ve 4.dairelerin pek çok benzer kararına rastlayabilirsiniz.
Esasen bu gibi davalar genelde "aynen iade olmadığı takdirde parasal karşılığının tahsili" şeklinde açılmakta, haksız fiilde ise parasal tazmin seçeneğinin yanısıra "aynen tazmin" seçeneği de bulunmaktadır.
Kişisel olarak; resmi evlilik olmaksızın birlikte yaşamdan kaynaklanan aynen iade talepli eşya davalarında da haksız fiil kurallarının uygulanacağını düşünüyorum.

Çok teşekkür ederim yol gösterdiğiniz için