Çocukların Temel Hak ve Hürriyet'lerinin Sınırları

Çocuk hakları milletlerarası hukukta önemli bir yer tutuyor. Çocuklar yetişkinlerin yardımına muhtaç oldukları, olası tehlikeler karşısında kendi kendilerini koruyacak yapıda olmadıkları için özel yasalar çıkartılmış ve milletlerarası sözleşmeler imzalanmış çocukları korumak için.

Türkiye’nin de imzaladığı Birleşmiş Milletler’in Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’si bunlardan bir tanesi.

Burada tartışmaya açmak istediğim konu:

• Bu sözleşme ve bu sözleşmeye dayanarak yasalarımıza alınan çocuk hakları ne ölçüde uygulanma alanı buluyor Türkiye’de
• Çocuklara tanınan temel haklarla yetişkinlere tanınan temel haklar arasında ne gibi bir ilişki vardır?
• Velilere, çocukları yetiştirme, onların öğrenim ve eğitimlerini sağlama hakkı veren ‘Velayet Hakkı’ çocukların milletlerası sözleşmelerce ve yasalarca tanınan temel haklarını ikinci plana iten bir hak mı?
• Çocuk yavalarının, okulların eğitim verme hak ve yükümlülüğü ile çocukların temel hakları arasındaki bağlantı nedir?
• Çocuklarını bir okula gönderen ana babalar, velayet haklarının bir kısmını kullanma selahiyetini okula vermiş mi oluyorlar?

Saygılarımla

Çocukların haklarının ne olduğu sözleşmede belirtildiği halde içeriği belirlilik kazanamayan bu hakların sınırını tartışmak bana çok anlamlı gelmiyor. Amaç çocukların haklarının ne olduğunu tartışmak olmalı, dahası çocukların velilerinin veya vasilerinin çocuklar üzerindeki koruma yetkilerinin sınırını tartışmak olmalı. Sınırı aşan hiçbir zaman çocuklar olmadı, çocukları birey kabul etmeyen, çocuğa doğru yaklaşamayn yetişkinler oldu. Sınır kimi zaman ise çocuğun sağlığı, gelecekteki yararları ile çocuğun istekleri arasındaki çelişkide sıkışıyor. Çocuğun kendi yaşamı üzerinde söz sahibi olma hakkı ile çocuğun sağlığını bağdaştırmak öyle kolay olmuyor ve çocuğun yüksek yararı yetişkinlerin uygun gördüğü şey değil çocuğun haklarının çocuğun iyiliğine, sağlığına ve mutluluğuna uygun biçimde yaşama geçirilmesi olduğundan çocuğun yüksek yararında olmazsa olmaz şey çocuğun görüşleridir. Çocuk kendini sözel ifade edemese dahi her çocuk bir şekilde kaygılarını dışavurur, çocukları anlamak için daha çok uğraşmalı diye düşünüyorum.

Açıkçası söz konusu hakların toplumsal bilinç düzeyinin altında kaybolduğunu söyleyebiliriz.
Sizinde ifade ettiğiniz gibi çocuk birey olarak kabul edilmediğinden haklarının yasa veya uluslar arası anlaşmalarla güvence altına alınması yeterli olmuyor.
Bu anlamda sorun başlı başına çocuklara tanınan haklar veya bunların sınırları değildir.
Özellikle ataerkil aile yapısı, medyanın şiddet ve cinsel içerikli yayınları, aile bireyleri arasında iletişimsizlik,yoksulluk, nüfus yoğunluğu,... ve birçok sebep direkt veya dolaylı şekilde çocuğun bireysel gelişimini etkilemektedir.
Temel haklar bakımından çocukların yetişkinlere göre kendilerine özgü haklara sahip olmaları gerekmektedir.
Temel hakların sınırlanması bakımından çocukların üstün yararı gözetilmelidir. Yeterli olamamakla birlikte çocuklara yetişkinlerin tabi olduğu sınırlamalardan daha yumuşak sınırlama sebepleri öngörülmüştür diyebiliriz.