Döviz ile yapılan satımlarda fatura bedelinin geçerliliği nedir?

Müvekkil ile karşı tarafın yapmış olduğu alım satım sözleşmesinde satılan malın değeri, 200.000 USD dir. Müvekkil sözleşme kurulduğu esnada 20.000 USD karşılığı YTL yi peşinat olarak veriyor geriye kalan ise makinanın tesliminden 30 gün sonra ödenecek diye anlaşıyorlar ve geriye kalan 180.000 USD için banka teminat mektubu veriyor. yaklaşık 15 gün sonra satım konusu makine faturası ile birlikte geliyor. Faturada 200.000 USD karşılığı ...... YTL yazıyor. Ödeme günü geldiğinde ise müvekkil faturadaki bedeli peşinat olarak ödediği 20.000 USD karşılığı YTL yi düşerek satıcının banka hesabına YTL cinsinden yolluyor. ancak satıcı bu yapılan ödemeyi kabul etmiyor ve teminat mektubunu nakte çeviriyor. Zira ödeme yapılacağı tarihten yaklaşık 1 hafta önce Amerikan Doları rekor seviyede artıyor ve satıcı ödemenin ödeme günkü kurdan yapılması gerektiğini iddia ediyor. Ancak müvekkil ise fatura bedelini ödemek zorunda olduğunu daha fazla miktar ödemesine gerek olmadığını zira ne sözleşmede nede faturada ödeme tarihindeki döviz kuru esas alınır diye bir hükmün olmadığını iddia ediyor. iki tarafında iddialarını savunmak mümkün her iki tarafında haklı hukuki gerekçeleri var bu durumda sayın meslektaşlarımın konuya yapacakları katkıyı sabırsızlıkla bekliyorum. şimdiden herkese teşekkürler.

"Yerleşmiş Yargıtay uygulamaları ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 3.7.2002 gün ve 2002/10-779 sayılı kararında da belirtildiği üzere, iptal edilen borçlanma gün karşılığı olan 610 USD'nin fiili ödeme günündeki Türk Lirası karşılığının davalıdan tahsiline ve kurum'un temerrüde düştüğü tarihten itibaren 3095 sayılı Yasa'nın 4/a maddesi gereğince faize hükmedilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir." (Yargıtay HGK E. 2005/21-33 K. 2005/68 T. 16.2.2005)

"Bu durumda davacı, ABD dolarının aynen ödenmesini istemekle, fiili ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödenmesini istemiş demektir. Davalı, 1000 ABD doları aynen veya fiili ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödemek suretiyle borcundan kurtulabilir. Burada davacının gerçek isteği alacağına yabancı para olarak kavuşmaktır." (Yargıtay HGK E. 2002/10-779 K. 2002/779 T. 9.10.2002)

"BK. nun 83. maddesine 3678 Sayılı Kanunla eklenen son fıkraya göre "Yabancı Para borcunun vadesinde ödenmemesi halinde alacaklı bu borcun vade veya fiili ödeme günündeki rayice göre Türk Parası ile ödenmesini isteyebilir", " (Yargıtay HGK, E. 2004/19899 , K.2004/24145, T. 23.11.2004)


Yargıtay kararlarında Borçlar Kanunu madde 83 hükmüne atıfla yabancı para borçlarının ifası konusunda bir çözüme varılmış. Buna göre yabancı para ile ödenmesi öngörülen borcun, vade ya da fiili ödeme günündeki rayiç üzerinden ödenmesi istenebilir. Olayda, sözleşme kurulmuş, kısmi ödeme yapılmış, fatura düzenlenmiş(fatura tarihindeki kur üzerinden TL miktarı belirtilmiş)ve faturdaki TL miktarı üzerinden vadesinde ödeme yapılmış.
Olaydaki temel sorun fatura tarihindeki kurun mu yoksa vade tarihindeki kurun mu dikkate alınacağı noktasında toplanıyor.

Bu sorunu çözmek için faturadaki TL kaydının hukuki değeri üzerinde tartışmak gerekir. Yargıtay kararlarında alacaklının, ödemenin hangi tarihteki kur üzerinden yapılacağına ilişkin seçimlik yetkisi bulunduğu belirtilmiş. Yasa koyucu alacaklıyı kur artışları nedeniyle hak kaybına uğratmamak için seçimlik yetki tanımış. Somut olayda satıcı, fatura tarihindeki kur üzerinden hesaplama yaparak seçimini bu yönde kullanmıştır denebilir. Ancak burada da şöyle bir sorun ortaya çıkıyor. Satıcı vade tarihindeki kuru bilemeyeceği için fatura tarihindeki kuru esas almıştır denebilir. Ancak bence vade tarihindeki kurdan kaynaklanan artışların saklı tutulmaması halinde satıcı tarafından faturada esas alınan kur üzerinden ödeme yapılabilir. Buna gerekçe olarak satıcının seçimini o yönde kullanması ve bununla bağlı olması ileri sürülebilir.

Sanırım yabancı para ile yapılan satışlara ilişkin faturalarda ödeme gününde doğabilecek kur farkı saklı tutuluyor. Bundan çok emin değilim. Ama eğer böyleyse ticari adetin bu yönde olduğu, kur farkını saklı tutmayan satıcının artık kur farkı talep edemeyeceği de ek olarak söylenebilir.

Bunun yanında ülkedeki döviz artışlarının bilinir bir durum olduğu ve kur farkının saklı tutulmamasının basiretli bir hareket olmadığı da ileri sürülebilir.

Ancak alacak vade tarihinde muaccel olacağı için,yabancı para yerine TL bazında yapılacak ödemenin henüz belirgin hale gelmediği, kur farkının saklı tutulmaksızın dahi talep edilebileceği, aksi halde hakkın özünün zedeleneceği kabul edilse bile, 20.000-USD karşılığı ödeme yapıldığı için alıcı 200.000-USDnin değil 180.000-USD nin ödeme günündeki kur farkından sorumlu tutulmalıdır.

Belirtildiği gibi her iki taraf içinde birçok savunma argümanı geliştirilebilir.

sayın ilksan,

taraflar arasında ödemenin ödeme günündeki kur üzerinden yapılacağına dair bir anlaşma olmadığı gibi aksine de bir anlaşma mevcut değil. Bu durumda ödeme günündeki kur üzerinden yapılması gerekmektedir.yani müvekkilinizin savuması yersiz kalmaktadır.

saygılar

Teşekkürler sayın simali2 ve sayın Engin Özoğul.
Yanlız cevabını alamadığım bir soru var hala kafamda ; sizin dediğiniz gibi ödemenin hangi kur üzerinde yapılacağı taraflar arasında kararlaştırılmamış ancak kesilen bir fatura söz konusu . Bu faturaya ve o faturadaki döviz kuruna hiç itibar etmeyecekmiyiz? Bu kur taraflar arasında zımni bir anlaşma şeklinde yorumlanamaz mı ? Eğer fatura kesilmemiş olsa idi size %100 katılırdım ama ödemeden önce kesilen bir fatura ve döviz kuru söz konusu. Ödeme tarihindeki kur faturadaki kurdan dah düşük olsa idi bu sefer karşı taraf fatura bedelini istemeyecek miydi??? Son olarak ödeme tarihindeki kuru esas alırsanız faturadaki miktardan yüksek olduğu için ( somut olayda 40.000 YTL civarı) fatura kesilmeksizin para tahsil edilmiş olunmuyor mu ve buda VUK 'a göre suç teşkil etmiyor mu? Kanımca bir başka kanunun suç kabul ettiği bir durumu bir diğer kanunda desteklememeli bu nedenle çok net olarak müvekkilin talebinin dayanaksız olduğunu iddia etemenin aceleci bir karar olduğunu düşünüyorum. saygılarımla.
Not: aklıma takılan bir soru var dedim ama epeyce soru varmış meğer aklımda )

Faturadaki kura seçimlik yetkinin bu yönde kullanıldığı gerekçesiyle itibar edilebilir. Nasıl ki taraflar vade günündeki kurdan değil de iki ay önceki kur üzerinden anlaşma yapabilirlerse bu olayda bu yönde bir anlaşma olduğu söylenebilir.

Faturadaki kur yüksek olsaydı satıcı bu kur üzerinden öde diyecekti. Ancak henüz vade gelmediği için talebi yersiz kalabilirdi. Bu tarz durumlarda sanırım faturanın temerrüde düşürmek için yeterli olup olmadığına bakılıyor.

Kur farkı için ayrı bir fatura düzenleyip göndermeleri uygun olur. Ancak bunu yapmamaları hukuki ilişkiye etki etmez.