şirketin işçi aleyhine menfi tespit davası açması

Sayın meslektaşlarım,
Benim sizlere danışmak istediğim konu ile ilgili bugüne değin hiçbir karar yahut benzeri bir olay görmedim ve yaptığım araştırmalarda da benzer bir vakıa ile karşılaşmadım. Bu sebeple de yorumlarınızın benim için ne derece önemli olduğunu anlatmam mümkün değildir.

Müvekkil şirkette çalışan işçi 2005 yılında emekliliği sebebiyle işten ayrılıyor ve şirketle anlaşma yaparak (yazılı değil) emeklilikte aldığı kıdem tazminatını çek ve senetler vasıtasıyla alıyor. İş bu husus ödenen çeklerin bankadan kimin hangi tarihle aldığı ya da ticari defterler vasıtasıyla kanıtlanabilir.

Aradan 7 ay gibi bir süre sonunda işçi işverene yeniden işe alınması için başvuruda bulunuyor ve işveren de bunu kabul edip yeniden iş akdi imzalanıyor. 2006 yılında 2. dönem çalışma başlıyor ve 2009 yılında işçi iş akdinde esaslı değişiklik yapıldığından bahisle haklı sebeple fesih yoluna giderek iş mahkemesinde dava açıyor. Yapılan b.kişi incelemesinde işçinin ilk ve 2. dönem çalışmaları tek dönem olarak kabul edilip toplamda 25 yıllık kıdem tazminatı hesaplanıyor. Ancak tarafımızca bu hususa itiraz ediliyor ve ilk dönem çalışma neticesinde ödenen bedellerden bahsediliyor. Ancak alınan ek raporda ödemelerin banka havalesi yoluyla yapılmamış olması sebebiyle kabul edilemeyeceği belirtiliyor. Defter incelemesi ve söz konusu çek bedellerinin kim tarafından tahsil edildiği ile ilgili olarak taleplerimiz mahkemece reddedildi. Ancak mahkemece davacı tarafa ödenen bedellerin hangi sebeple ödendiği hususunda soru soruldu. davacı senet bedellerinden bahsetmeyerek salt çek bedelleri ile ilgili olan kısım için şirketle aramızdaki alacak-borç ilişkisinden kaynaklıdır şeklinde beyanda bulundu.

Şimdi buradaki sorunum şirket işçi aleyhine menfi tespit davası açmam için tarafıma talimat göndermiştir. Ancak yaptığım araştırmalarda geçmişteki alacak-borç ilişkisine yönelik olarak açılmış bir dava bulamadım.

Bu hususta nasıl bir yol izlemem gerektiğini kestirememiş bulunmakla birlikte yardımlarınızı ve görüşlerinizi beklemekteyim.

Şimdiden teşekkür ediyorum.

Ödenmiş çeklerle ilgili menfi tespit davası değil istirdat davası açılabilir. Yani "ödediğim parayı yersiz olarak ödedim geri ver" diyorsunuz. Ancak takdir edersiniz ki zor bir dava. Yapılan ödemelerin ödenmemesi gerektiğini ispat yükü sizde.
Öte yandan buradaki sorun, önceki kıdem tazminatının banka havalesi ile yapılmamış olması değil bu ödemelere ilişkin bir ibra yada yazılı sözleşme olmamasıdır. Çünkü kıymetli evrak sebepten mücerrettir. Aksi ispatlanmadıkça havale niteliği taşır. Bu çek ve senetlerin kıdem tazminatına mahsuben ödendiğini ispat yükü sizde olduğundan ve bunu kanıtlayamadığınızdan bu dava kötü gidiyor. Maalesef istirdat davası da aynı nedenle kötü gidecek.

Evran bey,
öncelikle cevabının için teşekkür ederim. Ancak olayımızda yersiz yapılan bir ödeme durumu söz konusu değildir. İşçinin hakkı olan kıdem tazminatı ödenmiş bulunmaktadır. Kaldı ki iş mahkemesi de henüz sonuçlanmış değildir. Ancak yine de bu hususta aleyhimize karar verme olasılığı sizin de söylediğiniz şekilde kuvvetle muhtemeldir. Bu sebeple de istirdat davası açılmasında en azından şimdilik hukuki bir fayda olacağını düşünmemekteyim. Bu husus ancak iş mahkemesi ödenen kıdem tazminatının yeniden ödenmesi yönünde karar verirse uygulanabilir diye düşünüyorum.
Asıl aklımı kurcalayan mesele o döneme ait işçilik alacağı dışında (ki bu da ödenmiştir.) şirketin işçiye işçinin iddia ettiği üzere herhangi bir harici borcunun olmadığının tespitini isteyebilir miyim?
Bu hususla ilgili olarak hiçbir karar yahut benzer vakıa göremedim ve danıştığım hiçbir meslektaş da bununla ilgili bir çalışma yapmamış bu güne değin.
Tespit davalarında genelde olası bir icra takibi açılma riski vardır yahut açılmış bir icra takibi vardır. Ancak bunun dışında bir tespit davası açılması mümkün müdür?
Hukuken baktığınızda iddiaların doğruluğunu varsayarsak alacak-borç ilişkisi hali hazırda devam etmekte değil. İşçi geçmişte böyle bir durum olduğunu ancak hali hazırda bu durumun devam ettiğini beyan etmiyor.
Bu husustaki düşüncelerinizi de paylaşırsanız sanırım biraz daha konuyu aydınlatmış oluruz diye düşünmekteyim.
İyi çalışmalar ve iyi günler dilerim.

Alıntı: Asıl aklımı kurcalayan mesele o döneme ait işçilik alacağı dışında (ki bu da ödenmiştir.) şirketin işçiye işçinin iddia ettiği üzere herhangi bir harici borcunun olmadığının tespitini isteyebilir miyim?

Aslında olmayan bir borcun ödenmiş olduğunu ispat etmek istiyorsanız bu davanın adı istirdat davasıdır. Bu dava geri alma istemini de içerir. Eğer geri alma istemiyorsanız ödenmiş bir borç için borçlu olmadığınızın tespitini isteyemezsiniz. Menfi tespit davası devam ederken dahi ödeme yapılırsa dava kendiliğinden istirdat davasına dönüşür.
Başka türlü bir tespit davası hukuki yarar yokluğundan reddedilir.

Ben olsam müvekkil şirketin beyanını aldıktan sonra mevcut davada işçilye yemin teklif ederdim. İşçi "Daha önce çekle ve senetle yapılan ödemelerin kıdem tazminatına mahsuben almadığıma namusum vicdanım ve kutsal bildiğim bütün inanç ve değerler üzerine yemin ederim" derse bir kez daha ödeme yapıp başka dava da açmazdım. Boşuna masraf ve emek ziyanına gerek yok.