Çevre Hakkı Anayasada düzenlenmeli mi? Öznesi kim bu hakkın?

Anayasa Madde: 56: ' Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir.
Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir. '

Bu hüküm, Çevre Hukukunun anayasal temelini oluşturmaktadır. Temel haklarla ilgisi, bir boyutuyla zorunlu olarak insan hakları ile ilgisine dayanır.
Çevre hakkı, öyle bir haktır ki özelliği gereği bilgilendirme ve katılım aşamaları olmadan kullanılamayacak bir haktır.
Bu özelliklerinden dolayı, Çevre Hakkı Anayasa'da düzenlenmesin diyenler var. ( Ancak bunlar bu hakka inanan ve bu nedenle endişe eden kimseler ) Bu iddialarının sebeplerini ise şöyle ifade etmektedirler:

1) Diğer insan hakları ile alışılmış klasik yaklaşımlar, bu hakka da uygulanmak istenir. Oysa çevre hakkı, birçok yönü ile diğer haklardan farklıdır. Bu farklı niteliğini gözden kaçırmamak ve alışılmış uygulamalara gitmemek için bu hak, Anayasada yer almasın.

2) Anayasada yer aldığı zaman diğer haklarla ve onların menfaat alanıyla çatışma içine girecektir. Diğer hakların menfaat alanının çatışması, faaliyet alanını daraltacaktır. Örneğin; 'yerleşme özgürlüğü' ile 'mülkiyet' çatışacaktır, bu çok açık.

Çevre Hakkı çoğu anayasada yer almaz. En tipik örnekleri: İspanyol ve Portekiz Anayasaları'dır.

56. maddenin çevre hakkını düzenlediğini söylüyoruz; ancak biraz ihtiyatlı olmakta fayda var;çünkü böyle bir haktan söz edilmiyor.
56. maddenin çevre hakkından değil, çevre ile ilgili bir yaşama hakkından bahsettiğini söyleyebilir miyiz?
Bu durumda çevre hakkını yaşam hakkından bağımsız mütalaa edemeyecek miyiz?


Diğer bir soru da şu:
Çevre hakkının öznesi kim?
Bu hakkın sahibi, kullanıcısı mı?
Toplum mu?
Bütün canlılar mı?
Kullanabilecek olanlar mı?
Cansız varlıklar da bunlara dahil mi?
Dahil ise bu haklarını nasıl dile getirecekler?
Diyelim Hayvan Hakları Kanunu çıktı, bu hayvanların haklarını kim dile getirecek?
Gelecek kuşaklar, bu hakkın öznelerinden biri sayılabilir mi?

öznesi kim bu hakkın?
Anayasa, ' herkes' diyor,
Çevre Kanunu, ' vatandaş' diyor.

Çevre hakkının öznesi çevrenin ta kendisi, nesneside insanlar olduğu kanatindeyim. Özne ortadan kalkarsa, nesnede haliyle diskalifiye olur. Anayasada da buna yönelik doğru bir düzenleme yapılmıştır. İnsanların temiz bir çevrede, insanca yaşaması devletin vatandaşına sağlaması gereken sosyal haklardandır ve vatandaşında çevreyi koruması devlete/topluma karşı bir ödevidir.

Başka ülkelerin anayasalarını, kendimizinkine kıyaslamak ne derece doğru bilmiyorum. Bizim vatandaşlarımızın ve yöneticilerimizin, çevre konusunda diğer batı ülkelerine kıyasen daha bilinçli ve dikkatli olduğunu zannetmiyorum. Bu yüzden uygulanması için anayasada düzenlemeye gerek görmeyebilirler ama bizim gibi çevrenin hiçe sayıldığı bir ülkede çevrenin korunması ile ilgili düzenlemenin en üst norm olan anayasada düzenlenmesini doğru buluyorum.
Anyı şekilde 169. madde de ormanların korunmasını düzenlemekte. Bu gibi hükümlerin anayasada yer alması belki,(1) değiştirilmesi zor norm olması, (2)siyasi iktidarın kararnamelerine bağlı olarak işine geldiği gibi çıkar amaçlı düzenleyemeyeceği nedeni ile birilerini rahatsız etmektedir.

Havadaki yüksek kükürt gazı nedeniyle ölen kişilerin yaşam hakkı ihlal edilmiyor mu?Peki Devlet bireylerin yaşam hakkını korumak zorunda mı? Bu hak hukuk devletinde anayasal hak değil mi?....

saygılarımla...

Alıntı: Yazan anti-leviathan Anayasa Madde: 56: ' Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir. ' Bu hüküm, Çevre Hukukunun anayasal temelini oluşturmaktadır. Temel haklarla ilgisi, bir boyutuyla zorunlu olarak insan hakları ile ilgisine dayanır. Çevre hakkı, öyle bir haktır ki özelliği gereği bilgilendirme ve katılım aşamaları olmadan kullanılamayacak bir haktır. Bu özelliklerinden dolayı, Çevre Hakkı Anayasa'da düzenlenmesin diyenler var. ( Ancak bunlar bu hakka inanan ve bu nedenle endişe eden kimseler ) Bu iddialarının sebeplerini ise şöyle ifade etmektedirler: 1) Diğer insan hakları ile alışılmış klasik yaklaşımlar, bu hakka da uygulanmak istenir. Oysa çevre hakkı, birçok yönü ile diğer haklardan farklıdır. Bu farklı niteliğini gözden kaçırmamak ve alışılmış uygulamalara gitmemek için bu hak, Anayasada yer almasın. 2) Anayasada yer aldığı zaman diğer haklarla ve onların menfaat alanıyla çatışma içine girecektir. Diğer hakların menfaat alanının çatışması, faaliyet alanını daraltacaktır. Örneğin; 'yerleşme özgürlüğü' ile 'mülkiyet' çatışacaktır, bu çok açık. Çevre Hakkı çoğu anayasada yer almaz. En tipik örnekleri: İspanyol ve Portekiz Anayasaları'dır. 56. maddenin çevre hakkını düzenlediğini söylüyoruz; ancak biraz ihtiyatlı olmakta fayda var;çünkü böyle bir haktan söz edilmiyor. 56. maddenin çevre hakkından değil, çevre ile ilgili bir yaşama hakkından bahsettiğini söyleyebilir miyiz? Bu durumda çevre hakkını yaşam hakkından bağımsız mütalaa edemeyecek miyiz? Diğer bir soru da şu: Çevre hakkının öznesi kim? Bu hakkın sahibi, kullanıcısı mı? Toplum mu? Bütün canlılar mı? Kullanabilecek olanlar mı? Cansız varlıklar da bunlara dahil mi? Dahil ise bu haklarını nasıl dile getirecekler? Diyelim Hayvan Hakları Kanunu çıktı, bu hayvanların haklarını kim dile getirecek? Gelecek kuşaklar, bu hakkın öznelerinden biri sayılabilir mi? öznesi kim bu hakkın? Anayasa, ' herkes' diyor, Çevre Kanunu, ' vatandaş' diyor.

Onların sesi olarak insan olarak elbette biz. İmdat diyemediklerine göre; biz de en üstün canlılar olduğumuzu iddia eden insan türüne mensup olduğumuza ve hukukçu olduğumuza göre biz dile getireceğiz doğal olarak. Ama işin acı yanı kendi türümüze karşı " kediyi öldürmeyin, köpeğe tecavüz etmeyin, atları yakmayın, tavşanı yüzmeyin, ezmeyin vs..." demek biraz utanç verici oluyor. Hayvanlar konuşamıyor.. Oysa insanlar konuşuyor. Ve biz hep bunları konuşacağız. Hayvan Hakları Komisyonumuz çalışmalarına devam ediyor arkadaşlar. Yasal anlamda katkılarınıza ve önerilere açığız.

Alıntı: Yazan yargıç isa Çevre hakkının öznesi çevrenin ta kendisi, nesneside insanlar olduğu kanatindeyim. Özne ortadan kalkarsa, nesnede haliyle diskalifiye olur. Anayasada da buna yönelik doğru bir düzenleme yapılmıştır. İnsanların temiz bir çevrede, insanca yaşaması devletin vatandaşına sağlaması gereken sosyal haklardandır ve vatandaşında çevreyi koruması devlete/topluma karşı bir ödevidir. Başka ülkelerin anayasalarını, kendimizinkine kıyaslamak ne derece doğru bilmiyorum. Bizim vatandaşlarımızın ve yöneticilerimizin, çevre konusunda diğer batı ülkelerine kıyasen daha bilinçli ve dikkatli olduğunu zannetmiyorum. Bu yüzden uygulanması için anayasada düzenlemeye gerek görmeyebilirler ama bizim gibi çevrenin hiçe sayıldığı bir ülkede çevrenin korunması ile ilgili düzenlemenin en üst norm olan anayasada düzenlenmesini doğru buluyorum. Anyı şekilde 169. madde de ormanların korunmasını düzenlemekte. Bu gibi hükümlerin anayasada yer alması belki,(1) değiştirilmesi zor norm olması, (2)siyasi iktidarın kararnamelerine bağlı olarak işine geldiği gibi çıkar amaçlı düzenleyemeyeceği nedeni ile birilerini rahatsız etmektedir. Havadaki yüksek kükürt gazı nedeniyle ölen kişilerin yaşam hakkı ihlal edilmiyor mu?Peki Devlet bireylerin yaşam hakkını korumak zorunda mı? Bu hak hukuk devletinde anayasal hak değil mi?.... saygılarımla...

karşılaştırmalı hukuk bakımından ilginç bir uygulama var avrupa insan hakları mahkemesi'nde. avrupa insan hakları sözleşmesinde çevre hakkı düzenlenmediğinden bu koruma şikayetçinin evinin yakınında açılan ve çevreye zarar veren bir fabrikanın kapatılmasıyla ilgili davasında madde 8 in ihlali olarak değerlendirilerek korunmuştur.

bilindiği gibi 8. madde

Madde 8
Özel hayatın ve aile hayatının korunması

1. Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına sahiptir.
2. Bu hakkın kullanılmasına bir kamu otoritesinin müdahalesi, ancak ulusal güvenlik, kamu emniyeti, ülkenin ekonomik refahı, dirlik ve düzenin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması için, demokratik bir toplumda, zorunlu olan ölçüde ve yasayla öngörülmüş olmak koşuluyla söz konusu olabilir.

der.

avrupa insan hakları mahkemesi işletmenin meydana getirdiği rahatsızlığın özel hayatı, konut dokunulmazlığını ve aile hayatını sekteye uğratabileceği gerekçesiyle yapılan başvuru üzerine fabrikayı kapamayan devleti mahkum etmiştir.