Haberde magazinleşme olgusu

Medyanın gelişmesi ve yaygınlaşması, dünyada da çok büyük değişimlere ve gelişimlere yol açması yadsınamaz bir gerçek. Bugüne dek yapılan araştırmalarda medyanın, toplumun perspektifini geliştirdiği ortaya çıkmıştır. Bu gelişmelerde yazılı basında olduğu kadar, görsel ve işitsel medyanın da rolü çok büyüktür elbette.
Televizyon, tüm dünyada izlenen bir eğlence halini almışken, Türkiye’nin bu eğlenceden yoksun kalması da çok gecikmedi. Tarihler, 31 Ocak 1968’i gösterdiğinde ilk devlet kanalı olan TRT, televizyon yayıncılığı için gerekli olan ilk adımı atmıştı. Ancak dönemin bürokratları, televizyonun karşısında durmuş; siyasi iktidar bu sanal eğlence dünyasına ilgisiz kalmıştı. Türk halkının, resimli radyo diye nitelendirdiği televizyon, başarısını göstermiş kendisini bürokrasiye de kabul ettirmişti. Ve tüm Türkiye televizyonu izlemeye başlamıştı. Ancak, teknoloji gelişmesini sürdürüyordu. Televizyonun da bu teknolojiye ayak uydurması gerekiyordu ki, bunu yaptı. 1984 yılında, TRT renkli yayına geçti. Artık, halk sinemaya gitmek yerine, evinde daha ucuz yollarla eğlenmeye başlamıştı. O dönemden sonra dünyaya bakıldığında, pek çok yerde özel kanallar yayın yapmaktaydı. Türkiye, bunu yapmakta da gecikmedi ve çocuk doğdu. Star-1 Tv ile özel kanallar hayatımıza girdi.
TRT’de olmayan, her şey özel kanallarda vardı. Şarkıcılar, danslar, dansözler neredeyse her gün ekrandaydı… Tıpkı, TRT’de olmayan haber bültenleri gibi... İlk başlarda, reklamsız, magazinsiz haberler izleyicilere verilirken; son 5 yıldır bol reklamlı, bol ideolojik, bol magazinli haberler verilmeye başlandı. Radyo Televizyon Üst Kurulu Uzmanı Nergis Akıncı’nın nitelendirdiği gibi, haber bültenleri artık gizli reklam cenneti haline gelmişti. Görüntülerin altında yatan, gözümüze çarpmaz gibi görünen ancak bilinçaltımızda yer edinen reklamlar, haber bültenlerinin ve kanalların ekmek parası oldu bir anlamda. Uzman Akıncı bu uygulamanın reklam verene markasını öne çıkartma olanağı verirken medya sahibine de mali bir katkı sağladığını, bunu da haber izleyicisinin ilgisini kullanarak başardığını söylemişti. Yani, izleyici hem haber alma hakkını kullanıyordu, hem de bir tüketici haline geliyordu yavaş yavaş.
80 sonrası, basında magazinleşmeye daha sık rastlar olduk. Çünkü Türkiye’yi içinde bulunduğu buhranlı durumdan ancak büyülü bir dünya kurtarabilirdi. Bu dönemde neler yapılmadı ki? Şarkıcıların oynadığı arabesk film furyaları, çeşitli yarışma programları, pembe diziler… Her şey halkın, bir takım şeyleri bir nebze de olsa unutmasını sağlamak içindi. Haber bültenleri ise halkın unutması konusunda en büyük rollerden birini almıştır.
Özellikle 80 sonrası dönemde magazin haberciliği işleri çığırından çıkarmış durumda. Özel hayatın dokunulmazlığına kadar giriyor magazin haberleri. Ve toplumca bu haberleri izleyip keyif alıyoruz. Özel hayata müdahalenin bu kadar kolay olmaması gerekirken, ne yazık ki pek çok bilinçsiz haberci bunu yapmaya devam ediyor. Sebepler ise aynı: “Raiting kaygısı” Dolayısıyla para kaygısı. Sanırım Yeni Türk Ceza Kanunu bu sorunlara haberin bu kadar yozlaşmasına engel olacaktır.

Kaynaklar:

• Bülent ÇAPLI, Medya ve Etik
• Dr. Emir TURAM, Türkiye’de Tv
• Oya TOKGÖZ, Temel Gazetecilik