Avrupa Cezaevi Kuralları (2006)2

AVRUPA KONSEYİ BAKANLAR KOMİTESİ

Bakanlar Komitesi’nin üye devletlere Avrupa Cezaevi Kuralları hakkında (2006)2 nolu Tavsiye Kararı

(Bakanlar Komitesi tarafından Delegeler Komitesi’nin 11 Ocak 2006 tarihli 952. toplantısında kabul edilmiştir).

Bakanlar Komitesi, Avrupa Konseyi Tüzüğü’nün 15.b maddesi hükmüne uygun olarak,

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin içtihatlarını gözönüne alarak,

İşkencenin ve Gayriinsani ya da Küçültücü Ceza ve Muamelenin Önlenmesi İçin Avrupa Komitesi tarafından gerçekleştirilen çalışmaları ve özellikle komitenin genel raporlarında ortaya koyduğu standartları gözönünde bulundurarak,

Hiç kimsenin son çare olarak başvurulan ve kanunla belirlenen usule uygun olan haller dışında özgürlüğünden yoksun bırakılamayacağını yineleyerek,

Güvenlik tedbirlerinin uygulanması ve mahpusların tretmanı sürecinin asayiş, güvenlik ve disiplinin gerekleri dikkate alınırken cezaevi koşullarının insan onuruna aykırı olmadığından ve içerdekilere anlamlı mesleki faaliyetler ve eğitim programları sunarak onları topluma yeniden uyum sağlamaya hazırladığından emin olunmasını gerektirdiğini vurgulayarak,

Avrupa Konseyi üyesi devletlerin cezaevi politikalarıyla ilgili ortak ilkeler gözetmeye ve bu ilkeleri güncelleştirmeye devam etmelerinin önemli olduğunu dikkate alarak,

Ayrıca böylesi genel ilkelerin gözetilmesinin bu alandaki uluslararası işbirliğini arttıracağını dikkate alarak,

Son yirmi yıllık süreçte Avrupa’da ceza alanında önemli gelişmelere neden olan kaydadeğer sosyal değişimleri not ederek,

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin tavsiye kararlarında yeralan ve ceza politikası ve ceza uygulamasının belli boyutlarıyla ilgili olan standartları ve özellikle cezaevinde eğitim üzerine R (89) 12 nolu, cezaevi ve AİDS dahil bulaşıcı hastalıkların kontrol altına alınmasının kriminolojik boyutları ve cezaevinde bununla bağlantılı sağlık sorunları hakkındaki R (93) 6 nolu, yaptırım ve önlemlerin uygulanmasından sorumlu personel hakkındaki R (97) 12 nolu, cezaevinde sağlık hizmetlerinin etik ve kurumsal boyutları hakkındaki R (98) 7 nolu, cezaevinin aşırı kalabalıklaşması ve cezaevinde nüfus artışına ilişkin R (99) 22 nolu, şartlı salıverme üzerine Rec(2003)22 nolu ve ömür boyu ve diğer uzun süreli hapis cezalarına mahkum olmuş hükümlülere cezaevi idareleri tarafından uygulanacak yaklaşımlar hakkındaki Rec(2003)23 nolu kararları bir kez daha onaylayarak,

BM Mahpuslara Uygulanması Gerekli Asgari Standart Kurallar’ı akılda tutarak,

Bakanlar Komitesinin Avrupa Cezaevi Kuralları üzerine R (87) 3 nolu tavsiye kararının ceza politikası, ceza uygulaması ve bütün yönleriyle Avrupa’da cezaevlerinin yönetimi alanında ortaya çıkan gelişmeleri yansıtması amacıyla sürekli olarak gözden geçirilmesi ve güncellenmesi gerektiğini dikkate alarak,

Üye devletlerin hükümetlerine,

- yasama çalışmalarında, politika ve uygulamalarında Bakanlar Komitesinin Avrupa Cezaevi Kuralları üzerine R (87) 3 nolu tavsiye kararının yerini alan bu kararın ekinde yeralan kuralları izlemelerini,

- bu kararın ve yorumlarının tercüme edilmesini ve olabildiğince geniş bir çerçevede, özellikle yargı mercileri, cezaevi personeli ve mahpuslara duyurulmasını temin etmelerini

tavsiye eder.

Rec(2006)2 nolu Tavsiye Kararına Ek

Bölüm 1

Temel İlkeker

1 - Özgürlüğünden yoksun bırakılmış herkese insan haklarına saygı çerçevesinde davranılmalıdır.

2 - Özgürlüğünden yoksun bırakılmış olan herkes cezalandırılmalarına veya tutuklanmalarına hükmedilen kararla yasal olarak ellerinden alınmayan tüm haklara sahip olmaya devam eder.

3 - Özgürlüğünden yoksun bırakılmış olan kişilere uygulanan kısıtlamalar haklarında uygulanan yaptırımın yasal amacıyla orantılı ve bunun gerektirdiği asgari düzeyde olmalıdır.

4 - Mahpusların haklarını ihlal eden cezaevi koşulları kaynak yokluğu gerekçe gösterilerek savunulamaz.

5 - Cezaevindeki yaşam kamusal hayatın olumlu yanlarına olabildiğince yaklaşacak biçimde düzenlenmelidir.

6 - Alıkonma sürecinin tümü özgürlüğünden yoksun bırakılan kişilerin özgür toplumla yeniden bütünleşmelerini kolaylaştıracak şekilde yönetilmelidir.

7 - Cezaevi dışındaki sosyal hizmetlerle işbirliği ve mümkün mertebe sivil toplumun cezaevi yaşamına katılımı teşvik edilmelidir.

8 - Cezaevi personeli önemli bir kamu hizmeti görmektedir ve personelin seçimi, eğitimi ve iş koşulları mahpusların gözetiminde yüksek standartları idame ettirmelerine olanak sağlamalıdır.

9 - Bütün cezaevleri düzenli idari denetime ve bağımsız izlemeye tabi olmalıdır.

Kapsam ve Uygulama

10.1 Avrupa Cezaevi Kuralları bir yargı mercii kararıyla gözaltına alınan veya mahkumiyeti takiben özgürlüğünden yoksun bırakılan kişilere uygulanır.

10.2 Bir yargı mercii kararıyla gözaltına alınan veya mahkumiyeti takiben özgürlüğünden yoksun bırakılan kişiler ilke olarak yalnızca bu iki kategorideki insanların tutulmalarına özgülenmiş yerler olan cezaevlerinde alıkonulmalıdırlar.

10.3 Kurallar aynı zamanda

a. herhangi bir nedenle cezaevinde alıkonulan kişiler veya

b. bir yargı mercii kararıyla gözaltına alınan ve mahkumiyeti takiben özgürlüğünden yoksun bırakılan ve herhangi bir nedenle cezaevinden başka bir yerde alıkonulan

kişilere de uygulanır.

10.4 Cezaevinde ya da paragraf 10.3.b’de sözü edilen şekilde alıkonulan herkes bu kurallar bağlamında mahpus olarak kabul edilir.

11.1 18 yaşından küçük çocuklar cezaevlerinde değil bu amaçla kurulmuş olan kurumlarda alıkonmalıdırlar.

11.2 Bununla beraber çocukların istisnai olarak cezaevinde tutulmaları halinde onların ihtiyaçlarını ve statülerini dikkate alan özel düzenlemeler yapılmalıdır.

12.1 Akıl hastası olan ya da akıl sağlığı cezaevinde kalmaya uygun olmayan kişiler bu amaçla düzenlenmiş özel kurumlarda tutulmalıdırlar.

12.2 Bununla beraber böylesi kişilerin istisnai olarak cezaevinde tutulmaları halinde onların ihtiyaçlarını ve statülerini dikkate alan özel düzenlemeler yapılmalıdır.

13. Bu kurallar, cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasi ya da diğer görüş, ulusal ya da toplumsal köken, bir ulusal azınlıkla ilişki, mülkiyet, doğum yeri veya benzeri temellerde ayrımcılık yapılmaksızın tarafsızlık içinde uygulanmalıdır.

Bölüm II

Hapsedilme Koşulları

Cezaevine Kabul

14. Hiç kimse ulusal hukuka uygun geçerli bir mahkeme kararı olmaksızın mahpus olarak cezaevine konulamaz veya kabul edilemez.

15.1 Cezaevine kabul sırasında her mahpusla ilgili olarak aşağıdaki ayrıntılar derhal kayıt altına alınmalıdır:

a. mahpusun kimliğine ilişkin bilgiler;
b. kararın gerekçesi ve kararı veren merci;
c. cezaevine getirildiği tarih ve saat;
d. mahpusun Kural 31’e uygun olarak emanete alınacak kişisel eşyalarının listesi;
e. mahpusun vücudundaki gözle görülür bütün yaralar ve kötü muamele yapıldığına ilişkin şikayetler; ve
f. mahpusun ya da diğerlerinin fiziksel ve ruhsal sağlığına ilişkin tıbbi gizliliğin gereklerine uygun olarak kaydedilecek her türlü bilgi.

15.2 Cezaevine kabul sırasında bütün mahpuslar Kural 30’a uygun olarak bilgilendirilmelidir.

15.3 Cezaevine kabulden hemen sonra mahpusun cezaevine konulduğu bilgisi 24.9 nolu kurala uygun olarak verilmelidir.

16. Cezaevine kabulden sonra mümkün olan en kısa zamanda

a. mahpusun kabul anındaki sağlık durumu 42 nolu kurala uygun olarak yapılan muayeneyle tespit edilmeli,

b. 51 nolu kurala uygun olarak mahpusun durumuna uygun güvenlik düzeyi belirlenmeli,

c. 52 nolu kurala uygun olarak mahpusun asayiş açısından oluşturduğu tehdidin düzeyi saptanmalı,

d. acil kişisel ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla mahpusun toplumsal konumuna ilişkin eldeki tüm bilgiler değerlendirilmeli ve

e. hükümlüler açısından bu kuralların 8. bölümünde öngörülen programların hayata geçirilmesi için gerekli adımlar atılmalıdır.

Dağıtım Ve Yerleştirme

17.1 Mahpuslar mümkün olduğunca evlerine veya sosyal rehabilitasyon yerlerine yakın cezaevlerine nakledilmelidirler.

17.2 Dağıtım devam eden cezai soruşturmaların, asayiş ve güvenliğin gerekleri ve tüm mahpuslar için uygun rejim sağlanması ihtiyacı da dikkate alınarak yapılmalıdır.

17.3 İlk dağıtımlar ve sonraki nakiller konusunda mümkün olduğunca mahpusların görüşleri alınmalıdır.

18.1 Mahpuslara sağlanan barınma ve özellikle uyku koşulları insan onuruyla ve mümkün olduğunca özel hayatın gizliliğiyle bağdaşmalı, iklim koşulları ve özellikle metrekaresi, havanın küp hacmi, aydınlatma, ısıtma ve havalandırma açısından sağlık ve hijyenin gereklerine uygun olmalıdır.

18.2 Mahpusların yaşadıkları, çalıştıkları veya birarada bulundukları bütün binalarda

a. pencereler mahkumların normal koşullarda doğal ışıkta okuyabilecekleri ya da çalışabilecekleri büyüklükte olmalı ve yeterli bir havalandırma sisteminin olmadığı yerlerde temiz havanın girişine elverişli olmalıdır.

b. yapay ışık bilinen teknik standartlarda olmalıdır ve

c. mahpusların personelle diledikleri zaman ilişkiye geçmelerini sağlayan bir alarm sistemi bulunmalıdır.

18.3 1 ve 2 nolu paragraflarda sözü edilen konularla ilgili olarak belirli asgari standartlar ulusal hukukta düzenlenmelidir.

18.4 Ulusal hukuk bu asgari standartların cezaevlerinin aşırı kalabalıklaşması nedeniyle ihlal edilmelerini önleyecek mekanizmalar sağlamalıdır.

18.5 Kendilerinin bir başkasıyla kalmayı tercih ettikleri haller dışında mahpusların geceleri kural olarak ayrı hücrelerde kalabilmeleri sağlanmalıdır.

18.6 Mahpuslar ancak bu amaca uygun olması halinde bir başkasıyla birlikte kalabilmeli ve ancak birlikte kalmaya uygun kişiler birarada tutulmalıdır.

18.7 Bir başkasıyla kalmalarının gerekli olduğu hallerde mümkünse mahkumlara seçme hakkı tanınmalıdır.

18.8 Mahpusların belli başlı cezaevlerine veya bir cezaevinin belli başlı bölümlerine yerleştirilmelerine karar verilirken

a. tutuklu ve hükümlü mahpusların,

b. erkek ve kadın mahpusların,

c. genç yetişkin ve yaşlı mahpusların

birbirlerinden ayrı yerlerde tutulmalarına dikkat edilmelidir.

18.9 Mahpusların organize edilen etkinliklere birlikte katılımının sağlanması amacıyla 8. paragrafın öngördüğü şekilde ayrı ayrı yerleştirme konusunda istisnalar getirilebilir; ancak bu gruplar onayları olmadıkça ve cezaevi yetkilileri bunun sözkonusu tüm mahkumların çıkarına olduğuna karar vermedikçe geceleri her zaman ayrı tutulmalıdır.
18.10 Mahkumlar yerleştirilirken kendilerine ya da başkalarına zarar vermelerini veya kaçmalarını önleyecek asgari sınırlayıcı düzenlemeler dikkate alınmalıdır.
Hijyen
19.1 Cezaevinin bütün bölümleri devamlı olarak bakımdan geçirilmeli ve temizlenmelidir.
19.2 Mahpuslar cezaevine kabul edildiklerinde yerleştirilecekleri hücreler ya da diğer yerler temiz olmalıdır.
19.3 Mahpuslar temiz ve özel hayatın gizliliğine uygun olarak düzenlenmiş sağlık tesislerine diledikleri zaman erişebilmelidirler.
19.4 Her mahpusun genel hijyen ihtiyacı doğrultusunda mümkünse her gün, en az haftada iki gün (ya da ihtiyaca göre daha sık) iklim şartlarına uygun sıcaklıktaki suyla banyo yapabilmesi veya duş alabilmesi için gerekli koşullar sağlanmalıdır.

19.5 Mahpuslar bedenlerini, kıyafetlerini ve yattıkları yerleri temiz ve düzenli tutmalıdırlar.

19.6 Cezaevi yetkilileri bu amaçla mahpuslara tuvalet ve genel temizlik malzemeleri de dahil olmak üzere gerekli araçları sağlamalıdır.

19.7 Kadınların sıhhi ihtiyaçları için özel düzenlemeler yapılmalıdır.

Kıyafetler ve yataklar

20.1 Uygun kıyafeti olmayan mahpuslara iklime uygun kıyafet verilmelidir.

20.2 Bu kıyafetler küçültücü ya da aşağılayıcı olmamalıdır.

20.3 Tüm kıyafetler uygun koşullarda saklanmalı ve ihtiyaç olduğunda değiştirilmelidir.

20.4 Cezaevi dışına çıkma izni olan mahpuslara mahpus olduklarını belli edecek kıyafet giyme zorunluluğu getirilmemelidir.

21. Her mahpusa ayrı bir yatak ve uygun yatak takımı sağlanmalı ve bunlar temiz kalmaları için düzen içinde bulundurularak yeterli sıklıkla değiştirilmelidir.

Beslenme

22.1 Mahpuslara yaşlarına, sağlık durumlarına, fiziksel koşullarına, dinlerine, kültürlerine ve çalıştıkları işe uygun olarak sağlıklı beslenme imkanı sağlanmalıdır.

22.2 Sağlıklı beslenmenin gereklilikleri, içereceği enerji ve protein dahil ulusal hukukta belirlenmelidir.

22.3 Yemek hijyen kurallarına uygun olarak hazırlanmalı ve dağıtılmalıdır.

22.4 Makul ara öğünlerle birlikte günde üç öğün yemek dağıtılmalıdır.

22.5 Mahpuslara her zaman temiz içme suyu sağlanmalıdır.

22.6 Tıbbi olarak ihtiyaç duyulduğu hallerde belli bir mahkumun beslenme düzeni doktor ya da uzman bir hemşire tarafından değiştirilmelidir.

Avukatla görüşme

23.1 Bütün mahpuslar avukatlarıyla görüşme hakkına sahiptir ve cezaevi yetkilileri mahpuslara avukatlarıyla görüşmeleri için uygun olanakları sağlamalıdırlar.

23.2 Mahpuslar her türlü hukuki konuyla ilgili olarak kendi seçtikleri ve masraflarını karşıladıkları bir avukatla görüşebilirler.

23.3 Resmi olarak tanınmış ücretsiz adli yardım programının bulunduğu yerlerde cezaevi yetkilileri bunu tüm mahkumlara duyurmalıdırlar.

23.4 Mahpuslarla avukatları arasında yapılan her türlü görüşme ve mektuplaşma da dahil her türlü iletişim gizli olmalıdır.

23.5 Bir yargı mercii tarafından istisnai koşullarda, cezaevinde asayişin ve güvenliğin bozulmasını veya ağır suç işlenmesini önlemek amacıyla bu gizlilik sınırlandırılabilir.

23.6 Mahpuslar devam eden davalarıyla ilgili belgelere ulaşabilmeli veya bu belgeleri yanlarında bulundurabilmelidirler.

Dış dünyayla ilişki

24.1 Mahpusların, aileleriyle, diğer kişilerle veya dışarıdaki örgütlerin temsilcileriyle mektup, telefon veya diğer iletişim araçlarıyla olabildiğince sık iletişim kurmalarına ve bu insanlar tarafından ziyaret edilmelerine izin verilmelidir.

24.2 İletişim ve ziyaretler devam eden cezai soruşturmaların, düzen, asayiş ve güvenliğin sağlanmasının gerektirdiği ölçüde sınırlandırılabilir ve izlenebilir, fakat yargı mercileri tarafından getirilen özel sınırlamalar da dahil bu sınırlamalar her halde makul bir asgari düzeydeki ilişkiye izin vermelidir.

24.3 Mahpusların ilişki kurmasının yasaklanamayacağı ulusal ve uluslararası kurum ve kişiler ulusal hukuk tarafından belirlenmelidir.

24.4 Ziyaretler mahpusların aile ilişkilerini olabildiğince normal bir şekilde sürdürmelerine ve geliştirmelerine izin verecek şekilde düzenlenmelidir.

24.5 Cezaevi yetkilileri, mahpusların dış dünyayla yeterli ilişki kurmalarını desteklemeli, bu amaçla onlara uygun bir maddi yardım sağlamalıdır.

24.6 Herhangi bir yakın akrabasının ölümü ya da ağır hastalığı derhal mahpusa bildirilmelidir.

24.7 Mahpusun, koşullar elverdiğince, hasta bir akrabasını ziyaret etmek, cenazeye katılmak veya diğer insani nedenlerle, görevliler eşliğinde ya da yalnız başına cezaevinden ayrılmasına izin verilmelidir.

24.8 Mahpusların tutuklandıklarını veya bir başka kuruma nakledildiklerini ve başlarına gelecek her türlü ağır hastalık veya yaralanmayı ailelerine bildirmelerine izin verilmelidir.

24.9 Bir mahpusun cezaevine kabulü, ölümü veya ağır hastalığı ya da yaralanması veya hastaneye kaldırılması üzerine cezaevi yetkilileri tarafından, mahpusun talebi aranmaksızın, mahpusun eşine ya da birlikte yaşadığı kişiye, mahpus bekarsa en yakın akrabasına ve mahpus tarafından daha önce bildirilen kişilere bilgi verilmelidir.

24.10 Bir yargı mercii tarafından belirli bir davada belirli bir dönem için alınmış bir kısıtlama kararı olmadıkça, mahpusların gazetelere, süreli ve süresiz yayınlara abone olmak ve bunları okumak ve radyoları ve televizyon yayınlarını takip etmek yoluyla toplumsal hayattan haberdar olmalarına izin verilmelidir.

24.11 Cezaevi yetkilileri, bu hakları ulusal hukuk tarafından kısıtlanmadıkça, mahpuslara seçimlere, referandumlara veya sosyal hayatın diğer boyutlarına katılma olanaklarını sağlamalıdır.

24.12 Asayiş ve güvenliğin sağlanması, kamu yararı, mağdurların, diğer mahpusların ya da görevlilerin can güvenliklerinin korunması için kısıtlamanın zorunlu olduğu haller dışında mahpusların basınla iletişim kurmalarına izin verilmelidir.

Cezaevi rejimi

25.1 Tüm mahpuslar için öngörülen cezaevi rejimi çeşitli etkinliklerden oluşan dengeli bir programa dayanmalıdır.

25.2 Bu rejim mahpusların gün içinde yeterli bir insani ve sosyal ilişki içinde olmalarına yetecek süre boyunca hücrelerinin dışında vakit geçirmelerine imkan vermelidir.

25.3 Bu rejim aynı zamanda mahpusların sosyal ihtiyaçlarını da karşılamalıdır.

25.4 Fiziksel, ruhsal ya da cinsel açıdan kötü muameleye maruz kalmış mahpusların ihtiyaçlarına özel ilgi gösterilmelidir.

Çalışma

26.1 Cezaevinde çalışma olgusuna cezaevi rejiminin olumlu bir unsuru olarak yaklaşılmalı ve çalışma asla bir cezalandırma aracı olarak kullanılmamalıdır.

26.2 Cezaevi yetkilileri uygun ve özünde faydalı işler sağlamak için çaba göstermelidir.

26.3 Verilen işler mümkün olduğunca mahpusun salıverilme sonrasında yaşamını sürdürebilmesini sağlayacak veya bu konudaki yeteneğini artıracak nitelikte olmalıdır.

26.4 Kural 13’e uygun olarak öngörülen çalışma biçimleri açısından cinsiyet temelli bir ayrım yapılmamalıdır.

26.5 Yararlanma imkanı bulunan ve özellikle genç yaştaki mahpuslara mesleki eğitimi de içeren işler sağlanmalıdır.

26.6 Mahpuslar mevcut işler, uygun mesleki seçim ve düzen ve disiplin kuralları sınırları dahilinde kalmak kaydıyla katılacakları işi seçebilirler.

26.7 Mahpusların olağan mesleki yaşamın koşullarına hazırlanmalarını sağlamak amacıyla kurumlardaki işin organizasyonu ve çalışma yöntemleri toplumsal hayattaki benzer işlere olabildiğince yakın bir şekilde düzenlenmelidir.
26.8 Kurumlarda yapılan işlerden ekonomik gelir sağlanması standartların yükseltilmesi ve eğitimin kalite ve işlevselliğinin artırılması açısından değerlendirilebilirse de mahpusların çıkarları bu amaca feda edilmemelidir.
26.9 Mahpusların yapacağı işler cezaevi içinde ya da dışında, kendi imkanlarıyla ya da sözleşme yapacakları kişilerle işbirliği içerisinde cezaevi yetkilileri tarafından sağlanmalıdır.

26.10 Her durumda mahpuslara yaptıkları iş karşılığı uygun bir ücret ödenmelidir.

26.11 Mahpuslara kazandıkları paranın en azından bir kısmını cezaevi idaresince izin verilen kişisel eşyaları satın almak için kullanmak ve ailelerine göndermek imkanı tanınmalıdır.

26.12 Mahpuslar kazandıkları paranın bir kısmını salıverilmelerinde kendilerine verilmek veya uygun bulacakları bir amaç doğrultusunda kullanılmak üzere biriktirmeleri yönünde teşvik edilmelidir.

26.13 Mahpuslar için alınacak sağlık ve güvenlik önlemleri onları korumaya yeterli düzeyde ve en az dışarıdaki işçilere uygulanan önlemler kadar sıkı olmalıdır.

26.14 Mahpusların iş kazalarına ve meslek hastalıklarına karşı en az mevzuatın dışarıdaki işçilere sağladığı imkanlar düzeyinde sigortalanmalarının sağlanması için gerekli önlemler alınmalıdır.

26.15 Mahpusların günlük ve haftalık azami çalışma saatleri yerel kurallara veya dışarıdaki işçilerin çalışma saatlerini düzenleyen adetlere uygun olarak ayarlanmalıdır.

26.16 Mahpuslara haftada en az bir gün tatil yapma imkanı ve eğitim ve diğer faaliyetlere katılmak için yeterli zaman verilmelidir.

26.17 Çalışan mahpuslar mümkün olduğunca ulusal sosyal güvenlik sistemine dahil edilmelidirler.

Spor ve eğlence

27.1 Her mahpusa günde en az bir saat hava şartları elverdiği müddetçe açık havada spor yapma imkanı sağlanmalıdır.

27.2 Hava şartlarının elverişli olmadığı hallerde mahpusların spor yapabilmelerinin sağlanması için gerekli alternatif düzenlemeler yapılmalıdır.

27.3 Fiziksel zindeliği teşvik etmek ve uygun sporların yapılmasını sağlamak amacı doğrultusunda düzenlenecek etkinlikler ve eğlence dinlence imkanları cezaevi rejimlerinin ayrılmaz bir parçası olmalıdır.

27.4 Cezaevi yetkilileri yeterli donanım ve araç gereç sağlayarak böylesi etkinliklerin düzenlenmesine yardımcı olmalıdır.

27.5 Cezaevi yetkilileri ihtiyaç duyan mahpuslar için özel etkinlikler organize etmek amacıyla gerekli düzenlemeleri yapmalıdırlar.

27.6 Spor, oyun, kültürel etkinlikler, hobiler ve diğer boş zaman faaliyetlerini de içeren eğlence dinlence imkanları sağlanmalı ve bunların mümkün olduğunca mahkumlar tarafından organize edilmesine izin verilmelidir.

27.7 Mahpusların spor sırasında ve eğlence dinlence faaliyetlerine katılmak amacıyla birbirleriyle ilişki kurmalarına izin verilmelidir.

Eğitim

28.1 Her cezaevi mahpuslara olabildiğince kapsamlı ve onların isteklerini de dikkate alarak bireysel ihtiyaçlarını karşılayan bir eğitim alma imkanını sunmak için çaba göstermelidir.

28.2 Okuma-yazma ve temel matematik bilmeyen ve temel veya mesleki eğitimden yoksun olan mahpuslara öncelik tanınmalıdır.

28.3 Genç ve özel ihtiyaçları olan mahpuslara özel ilgi gösterilmelidir.

28.4 Cezaevi rejimi içerisinde eğitim çalışmayla aynı statüde değerlendirilmeli ve eğitim faaliyetlerine katılan mahpuslara mali ya da diğer konularda zorluk çıkarılmamalıdır

28.5 Her kurumda tüm mahpusların kullanımına açık, içerisinde eğlence ve eğitim alanında çok çeşitli kaynaklar, kitaplar ve diğer iletişim araçlarının yeterli derecede yeraldığı bir kütüphane bulunmalıdır.

28.6 İmkan bulunan yerlerde cezaevi kütüphanesi toplumsal kütüphane hizmetleriyle işbirliği içerisinde organize edilmelidir.

28.7 Uygulama imkanı var ise, mahpusların eğitimi

a. salıverilmelerinden sonra normal ve mesleki eğitimlerine devam edebilmeleri için ülkenin normal ve mesleki eğitim sistemiyle entegre edilmelidir ve

b. dışardaki eğitim kurumlarının gözetiminde olmalıdır.

Düşünce, din ve vicdan özgürlüğü

29.1 Mahpusların düşünce, din ve vicdan özgürlüklerine saygı duyulmalıdır.

29.2 Cezaevi rejimi mümkün olduğunca mahpusların dinlerinin gereklerini yerine getirmelerine ve inançlarını yaşamalarına, bu din ya da inançların resmi temsilcilerince verilen hizmetlerden yararlanmalarına ya da bu temsilcilerce düzenlenen toplantılara katılmalarına, din veya inançlarının temsilcileriyle özel görüşmeler yapmalarına ve din ya da inançlarıyla ilgili kitapları ya da basılı eserleri bulundurmalarına olanak verecek şekilde düzenlenmelidir.

29.3 Mahpuslar, bir din ya da inancın gereklerini yerine getirmeye, dini hizmetlere ya da toplantılara katılmaya, dini etkinliklerde yeralmaya ya da herhangi bir dinin ya da inancın temsilcileriyle görüşmeye zorlanamazlar.

Bilgilendirme

30.1 Mahpuslar cezaevine kabulde ve sonrasında gerekli sıklıklarla cezaevinde disiplini sağlayan kurallar ve cezaevindeki hak ve görevleri hakkında yazılı ve anladıkları bir dilde sözlü olarak bilgilendirilmelidirler.

30.2 Mahpusların sözkonusu bilgilerin yazılı halini yanlarında bulundurmalarına izin verilmelidir.

30.3 Mahpuslar devam eden davalarıyla ilgili olarak ve ceza almaları halinde kaç yıl yatmaları gerektiği ve şartlı salıverilme olasılıkları hakkında bilgilendirilmelidirler.

Mahpuslara ait eşyalar

31.1 Cezaevinde uygulanan kurallar gereği mahpusların yanlarında bulundurmalarına izin verilmeyen eşyaları cezaevine kabul sırasında emanete alınmalıdır.

31.2 Eşyaları emanete alınan mahpusa eşyaların bir listesi imzalatılmalıdır.

31.3 Bu tür eşyaların uygun koşullarda saklanması için gerekli önlemler alınmalıdır.

31.4 Bu tür eşyaların imha edilmesi gerekiyorsa, bu durum tutanağa geçirilmeli ve mahpus haberdar edilmelidir.

31.5 Mahpuslar hijyen, cezaevi düzeni ve güvenliğin gereklerine uygun olmak kaydıyla kişisel kullanımları için yiyecek ve içeceği de kapsayan malları fahiş olmayan fiyatlarla satın alabilmeli ya da başka şekillerde edinebilmelidirler.

31.6 Mahpusların dışarıdan ilaç getirmeleri halinde bu ilaçların nasıl kullanılacağına doktor karar verir.

31.7 Mahpusların eşyalarını yanlarında bulundurmalarına izin verilen yerlerde cezaevi yetkilileri bu eşyaların korunmasına yardımcı olmalıdırlar.

Mahpusların nakli

32.1 Mahpuslar cezaevleri veya cezaeviyle mahkeme ya da hastane gibi diğer yerler arasında taşınırken dışardaki insanlara olabildiğince az gösterilmeli, kimliklerinin gizli tutulmasını sağlamak için uygun sayıda muhafız kullanılmalıdır.

32.2 Mahpusların havalandırma ya da ışık açısından yetersiz veya onları herhangi bir şekilde gereksiz fiziksel zorluğa maruz bırakacak ya da küçük düşürecek araçlarla nakledilmesi yasaktır.

32.3 Mahpusların nakli kamu otoritelerinin yönetiminde ve masrafları kamu otoritelerine ait olmak üzere gerçekleştirilmelidir.

Mahpusların Salıverilmesi

33.1 Bütün mahpuslar cezaevinde kalmaları gereken süre dolduğunda ya da mahkeme veya başka bir yetkili salıverilmelerine karar verdiğinde, geciktirilmeksizin salıverilmelidir.

33.2 Salıverme tarihi ve saati kaydedilmelidir.

33.3 Bütün mahpuslar salıverildikten sonra topluma geri dönmelerine yardımcı olmak için yapılmış olan düzenlemelerden yararlanırlar.

33.4 Mahpusların salıverilmesinde, mahpusun izniyle çekilmemiş veya mahpusun izniyle kurum dışına gönderilmemiş ya da hijyenik sebeplerle imha edilmemiş ise emanete alınan mahkuma ait tüm eşyalar ve para iade edilmelidir.

33.5 Mahpusa eşyalarını geri aldığına ilişkin bir makbuz imzalatılmalıdır.

33.6 Salıverme hazırlıklarına başlamadan önce, mahpuslara salıverme tarihine mümkün olduğunca yakın bir tarihte, kural 42’ye uygun bir tıbbi muayene önerilmelidir.

33.7 Salıverilen mahpuslara, gerekli olması halinde uygun dökümanlar ve kimlik belgelerinin verilmesini sağlamak için önlemler alınmalı ve kalacak uygun yer ve iş bulmalarına yardımcı olunmalıdır.

33.8 Salıverilen mahpuslara ayrıca, gideceği yere ulaşmaya yetecek kadar ve ilk anda geçinmek için ihtiyacı olan para, hava şartlarına ve mevsime uygun ve düzgün giysi saglanmalıdır.

Kadınlar

34.1 Kadın mahpuslara ilişkin bu kurallarda yeralan özel hükümlere ek olarak, yetkililer, alıkonmanın herhangi bir yönünü etkileyecek bir karar verirken kadınların fiziksel, mesleki, sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını gözönünde bulundurmalıdırlar.

34.2 Kural 25.4 te sözü edilen şekilde ihtiyaçları olan kadın mahpusların özel hizmetlerden yararlanabilmeleri için ayrıca çaba sarfedilmelidir.

34.3 Mahpusların hapishane dışında doğum yapmalarına izin verilmelidir fakat çocuğun cezaevinde doğduğu hallerde yetkililer gerekli tüm desteği ve olanakları sağlamalıdır.

Alıkonulan Çocuklar

35.1 18 yaşından küçük çocukların yetişkinlere ayrılan cezaevlerinde tutulduğu istisnai durumlarda çocuk mahpuslar bütün mahpuslar için sağlanan hizmetlere ek olarak, sosyal ve psikolojik hizmetlere, eğitim hizmetlerine, dini eğitim ve eğlence programlarına veya özgür toplumdaki çocukların erişebildiklerine eşdeğer programlara da ulaşabilmelidirler.

35.2 Çocuk ve zorunlu eğitime tabi her mahpus bu eğitime erişebilmelidir.

35.3 Cezaevinden salıverilen cocuklar için ek yardımlar sağlanmalıdır.

35.4 Cezaevinde tutulan çocuklar, çocuğun üstün yararına aykırı olmadıkça, cezaevinin yetişkinler tarafından kullanılan bölümünden ayrı bir bölümde tutulurlar.


Bebekler
36.1 Bebekler ancak kendileri için en iyisinin bu olması halinde ebeveynlerinden biriyle birlikte hapishanede kalabilirler. Onlara mahkum gibi davranılamaz.
36.2 Cezaevinde anne veya babasıyla kalmasına izin verilen bebeklerin ebeveyninin çocuğun katılamayacağı bir etkinlikte bulunduğu süre zarfında uzman personele sahip bir kreşte kalabilmeleri için özel bir düzenleme yapılmalıdır.

36.3 Bu tür yeni doğanların rahatını korumak için kalabilecekleri özel bir yer ayrılmalıdır.

Yabancı Uyruklular

37.1 Yabancı uyruklu mahpuslara, iletişim kurma hakkına sahip oldukları gecikmeksizin bildirilmeli ve uyruğunda bulundukları devletin diplomatik temsilcileri veya konsolosluklarıyla iletişime geçebilmeleri için uygun olanaklar sağlanmalıdır.

37.2 Ülkede diplomatik temsilcisi veya konsolosluğu bulunmayan bir ülkenin vatandaşı olan mahpuslara ve mülteciler veya vatansızlara, onların sorumluluklarını üstlenen devletin diplomatik temsilcisi ile veya bu tür kişilerin çıkarlarını gözetmek için kurulan ulusal veya uluslararası organlarla iletişim kurmaları için benzer olanaklar sağlanmalıdır.

37.3 Cezaevi yetkilileri cezaevindeki özel ihtiyaçları olabilecek olan yabancı uyrukluların çıkarlarını korumak için mahpusları temsil eden diplomatik temsilciliklerle ya da konsolosluklarla tam bir işbirliği içerisinde olmalıdırlar.

37.4 Yabancı uyruklu mahpuslar hukuki yardım konusunda detaylı olarak bilgilendirilmelidir.

37.5 Yabancı uyruklu mahpuslar, cezalarının infazının başka bir ülkede gerçekleştirilmesinin talep edilmesi olasılığı hakkında bilgilendirilmelidir.

Etnik veya dilsel azınlıklar


38.1 Etnik veya dilsel azınlıklara mensup mahpusların ihtiyaçlarının karşılanması için özel düzenlemeler yapılmalıdır.

38.2 Farklı grupların kültürel etkinliklerinin cezaevinde de devam ettirilmesine mümkün olduğunca izin verilmelidir.

38.3 Dilsel ihtiyaçlar uygun özelliklerdeki tercümanlar kullanılarak ve belli bir cezaevinde kullanılan tüm dillerde yazılı materyal bulundurularak karşılanmalıdır.

Bölüm III

Sağlık

Sağlık sistemi

39. Cezaevi yetkilileri sorumlulukları altında bulunan mahpusların sağlıklarını korumakla yükümlüdürler.

Cezaevi sağlık sisteminin organizasyonu

40.1 Cezaevindeki sağlık hizmetleri genel toplumsal sağlık sistemiyle yakın ilişki içinde örgütlenmelidir.

40.2 Cezaevlerindeki sağlık sistemi ulusal sağlık sistemiyle entegre edilmeli ve uyum içinde olmalıdır.

40.3 Mahpuslar yasal durumları nedeniyle ayrımcılığa tabi tutulmaksızın ülkedeki sağlık hizmetlerinden yararlanma imkanına sahip olmalıdır.

40.4 Cezaevindeki sağlık hizmetleri mahpusların karşılaşabilecekleri fiziksel ya da ruhsal hastalıkların teşhis ve tedavisine yeterli düzeyde olmalıdır.

40.5 Bu amaçla genel sağlık sisteminde mevcut olan gerekli tüm tıbbi, cerrahi ve psikiyatrik olanaklara ulaşma imkanı mahpuslara sağlanmalıdır.

Tıbbi ve sağlık hizmetleri personeli

41.1 Her cezaevinde en az bir uzman doktorun bulunduğu bir revir bulunmalıdır.

41.2 Düzenlemeler acil durumlarda uzman bir doktorun gecikmeksizin müdahalesine olanak tanıyacak şekilde yapılmalıdır.

41.3 Tam gün çalışan bir doktorun bulunmadığı yerlerde yarım zamanlı çalışan bir doktor mahpusları düzenli olarak ziyaret etmelidir.

41.4 Her cezaevinde tıbbi müdahale konusunda eğitilmiş personel bulunmalıdır.

41.5 Her mahpusa uzman diş hekimlerinin ve göz doktorlarının sağlayacağı hizmetlerden yararlanma olanağı tanınmalıdır.

Doktorun görevleri

42.1 Doktor veya bu durumdaki bir doktora rapor veren hemşire cezaevine kabulden hemen sonra her mahpusla mutlaka görüşmeli ve gereksizliği açıkça belli olan durumlar dışında onları muayene etmelidir.

42.2 Doktor veya bu durumdaki bir doktora rapor veren hemşire salıverilecek olan mahpusu talep etmesi halinde, diğer mahpusları ihtiyaç duyulan hallerde muayene etmelidir.

42.3 Doktor ya da doktora rapor veren uzman hemşire mahpusu muayene ederken

a. tıbbi gizliliğin temel kurallarına riayet edilip edilmediğine,

b. fiziksel ya da ruhsal hastalıkları teşhis etmeye ve bunların tedavisi ve mevcut tedavinin devam edebilmesi için gerekli önlemleri almaya,

c. mahpusa karşı fiziksel şiddet kullanıldığına işaret edebilecek her türlü iz ya da göstergenin kayıt altına alınmasına ve ilgili mercilere rapor edilmesine,

d. uyuşturucu, ilaç ya da alkol kullanamamaktan kaynaklı belirtilerle ilgilenmeye,

e. özgürlükten yoksun bırakılmanın neden olduğu psikolojik veya diğer bozuklukların tanımlanmasına,

f. mikrobik ya da bulaşıcı hastalık taşıdığından şüphelenilen mahpusların yalıtılmasına ve yalıtıldıkları dönemde uygun tedavinin uygulanmasına,

g. HIV taşıyan mahpusların salt bu nedenle yalıtılmadıklarından emin olmaya,

h. salıverilme sonrasında adaptasyonu engelleyecek fiziksel ya da ruhsal rahatsızlıkları kayıt altına almaya,

i. her bir mahpusun sağlığının spor yapmaya ve çalışmaya uygun olup olmadığını belirlemeye

ve

j. mahpusların onay vermeleri halinde, salıverilmeden sonra da ihtiyaç duyulabilecek tıbbi ya da psikiyatrik tedavinin devamının sağlanması için sosyal kuruluşlarla birlikte düzenlemeler yapmaya

özel olarak dikkat etmelidir.

43.1 Doktor mahpusun fiziksel ve ruhsal sağlığını korumalı ve tüm hasta mahpuslarla, hastalandığını veya yaralandığını rapor edenlerle ve özellikle dikkatle izlenen mahpuslarla toplumdaki sağlık hizmeti standartlarına uygun bir sıklık ve bu standartlara benzer koşullarda görüşmelidir.

43.2 Doktor veya bu durumdaki bir doktora rapor veren hemşire özellikle hücre hapsi koşullarında tutulan mahpusu dikkatle izlemeli, bu tür mahpusları günlük olarak ziyaret etmeli ve bu mahpusların veya cezaevi görevlilerinin talep etmesi halinde acilen tıbbi destek ve tedavi sağlamalıdır.

43.3 Doktor bir mahpusun fiziksel ya da ruhsal sağlığının hapis halinin devamı veya hücre hapsi de dahil hapsedilme koşulları nedeniyle ciddi risk altına girmesi halinde durumu cezaevi müdürüne bildirmelidir.

44. Doktor veya benzeri yetkililer aşağıdaki hususları düzenli olarak denetlemeli ve uygun araçlarla bu hususlar hakkında bilgi toplayarak müdüre tavsiyelerde bulunmalıdır:

a. dağıtılan yemeğin miktarı, kalitesi ve nasıl hazırlandığı, kullanılan suyun miktarı ve kalitesi,

b. kurumun ve mahpusların temizliği ve hijyen koşulları,

c. kurumun sağlık koşullarına uygunluğu, ısıtması, ışıklandırılması ve havalandırması

ve

d. mahpusların kıyafetleri ve yataklarının uygunluğu ve temizliği.

45.2 Müdür doktor veya benzeri yetkililer tarafından 43. ve 44. kurallara uygun olarak verilen raporları değerlendirmeli ve yapılan önerileri uygun bulması halinde bunların uygulanması için gerekli adımları derhal atmalıdır.

45.2 Doktorun önerileri müdürün yetkisi dahilinde değilse veya müdür bu önerileri uygun bulmazsa doktorun önerilerini kendi raporuyla birlikte derhal bir üst makama sunmalıdır.

Sağlık Hizmeti Tesisleri

46.1 Özel tedaviye ihtiyacı olan hasta mahpuslar cezaevinde bu tedavinin gerçekleştirilemediği hallerde bu amaca özgülenmiş kurumlara ya da sivil hastanelere nakledilmelidir.

46.2 Cezaevinin kendi sağlık tesislerinin bulunduğu hallerde bu tesisler tedavi için gelen mahpuslara uygun bakım ve hizmeti sunmaya yeterli personel ve ekipmanla donatılmış olmalıdır.

Ruh sağlığı

47.1 Ruhsal bozukluktan veya anormallikten muzdarip olmakla birlikte kural olarak 12. madde kapsamına girmeyen mahpusların gözetimi ve tedavisi için tıbbi kontrol altındaki özel cezaevleri veya cezaevlerinde özel bölümler bulunmalıdır.

47.2 Cezaevi sağlık servisi ihtiyaç duyan tüm mahpuslara psikiyatrik tedavi sağlamalı ve intiharın önlenmesine özel olarak önem vermelidir.

Diğer hususlar

48.1 Mahpuslar onayları olmadan hiçbir deneye tabi tutulamazlar.

48.2 Mahpusların dahil olduğu ve onların yaralanmalarına, ruhsal bozukluklara veya diğer sağlık sorunlarına yolaçacak deneylerin yapılması yasaklanmalıdır.

4. Bölüm

Düzen

Düzen olgusuna genel yaklaşım

49. Cezaevinde düzen asayiş, güvenlik ve disiplinin gerekleri gözönüne alınırken aynı zamanda mahpuslara insan onuruna saygılı yaşam koşulları sağlanarak ve onlara Kural 25’e uygun tam bir etkinlik programı sunarak korunmalıdır.

50. Cezaevinde düzen, asayiş ve güvenliğin gerekleriyle bağlı olarak, mahpusların genel tutukluluk koşullarıyla ilgili konuları tartışmalarına izin verilmeli ve mahpuslar bu konular hakkında cezaevi idaresiyle iletişime geçmek hususunda teşvik edilmelidir.

Güvenlik

51.1 Her bir mahpusa uygulanacak güvenlik önlemleri onların güvenli bir şekilde hapiste tutulmalarını sağlayacak asgari seviyede olmalıdır.

51.2 Fiziksel engeller ve diğer teknik araçlarla sağlanan güvenlik, kontrolleri altındaki mahpusları tanıyan bir acil durum ekibince sağlanacak hareketli güvenlik ile tamamlanmalıdır.

51.3 Cezaevine kabulden sonra mümkün olan en kısa sürede mahpuslar aşağıdaki hususlar açısından değerlendirmeye tabi tutulmalıdır:

a. kaçmaları halinde toplum açısından yaratacakları risk,

b. kendi olanaklarıyla ya da dışarıdan alacakları destekle kaçmayı deneme riski.

51.4 Sonrasında her mahpus bu risk düzeylerine uygun güvenlik koşullarında tutulmalıdır.

51.5 Gerekli güvenlik düzeyi bir kişinin cezaevinde tutulduğu süre boyunca düzenli aralıklarla gözden geçirilmelidir.

Asayiş

52.1 Cezaevine kabulden sonra mümkün olan en kısa sürede mahpuslar diğer mahpuslar, cezaevi personeli, cezaevinde çalışan ya da cezaevini ziyaret eden diğer kişiler için güvenlik riski oluşturup oluşturmadıkları veya kendilerine zarar verme eğiliminde olup olmadıkları açısından değerlendirmeye tabi tutulmalıdır.

52.2 Mahpusların, cezaevi personelinin ve ziyaretçilerin güvenliğini garanti altına almak ve şiddet ve güvenliği tehdit edecek diğer olayların ortaya çıkma riskini en aza indirecek kurallar bulunmalıdır.

52.3 Her mahpusun günlük etkinliklere güven içinde katılabilmesini sağlamak için mümkün olan her türlü gayret gösterilmelidir.

52.4 Mahpusların personelle iletişim kurmaları geceleri de dahil günün her saatinde mümkün olmalıdır.

52.5 Ulusal sağlık ve güvenlik yasaları cezaevlerinde uygulanmalıdır.

Özel yüksek güvenlik veya asayiş tedbirleri

53.1 Özel yüksek güvenlik veya asayiş tedbirleri ancak istisnai durumlarda uygulanmalıdır.

53.2 Bu tür önlemlerin herhangi bir mahpusa uygulanması sürecinde izlenecek açık prosedürler bulunmalıdır.

53.3 Böylesi önlemlerin içeriği, ne kadar süreyle ve hangi koşullarda uygulanacağı ulusal hukuk tarafından belirlenmelidir.

53.4 Önlemlerin uygulanması her bir durumda, yetkili merci tarafından belirli bir süre için onaylanmalıdır.

53.5 Onaylanan süreyi uzatmak için alınacak tüm kararlar yetkili merciinin onayına tabi olmalıdır.

53.6 Bu tür önlemler mahpus gruplarına değil tek tek mahpuslara uygulanmalıdır.

53.7 Bu tür önlemlerin uygulandığı her mahpus Kural 70. te öngörülen çerçevede şikayet hakkına sahip olmalıdır.

Arama ve kontroller

54.1 Aşağıdakileri ararken personelin uymak zorunda olduğu ayrıntılı kurallar bulunmalıdır:

a. mahpusların yaşadıkları, çalıştıkları ve birarada bulundukları mekanlar

b. mahpuslar

c.ziyaretçiler ve eşyaları ve

d. personel.

54.2 Bu tür aramalara hangi durumlarda başvurulacağı ve bu tür aramaların nasıl yapılacağı ulusal hukuk tarafından belirlenmelidir.

54.3 Personel bu aramaları kaçma ya da kaçak eşyanın saklanması girişimlerini tespit eder ve önlerken aynı zamanda arananların onuruna ve kişisel eşyalarına saygı gösterecek biçimde yapması amacıyla eğitilmelidir.

54.4 Üst aramasına tabi tutulan kişiler arama esnasında küçük düşürücü davranışlara maruz bırakılmamalıdır.

54.5 Kişiler yalnızca cezaevi görevlileri ya da aynı statüdeki görevliler tarafından aranmalıdır.

54.6 Personel tarafından mahpusların iç organlarına dönük arama yapılmamalıdır.

54.7 Bir arama kapsamında kişinin mahrem yerleri ancak doktor tarafından aranabilir.

54.8 Araştırma teknikleri ve personele yönelik olası tehditler engel olmadığı sürece mahpuslar kişisel eşyaları aranırken hazır bulunmalıdırlar.

54.9 Asayiş ve güvenliğin korunması yükümlülüğü ziyaretçilerin mahremiyeti ile dengelenmelidir.

54.10 Avukatlar, sosyal çalışmacılar ve doktorlar gibi mesleki amaçlarla ziyarette bulunanların kontrolüne ilişkin kurallar asayiş ve güvenlik ile mesleki pratiğin mahremiyeti arasında denge sağlanabilmesi için mesleki kuruluşlarla istişare edilmelidir.

Cezayı gerektiren fiiller

55. Cezaevinde işlendiği iddia edilen cezayı gerektiren bir fiil cezaevi dışında uygulandığı şekilde soruşturulmalı ve gereği ulusal hukuka uygun şekilde yapımalıdır.

Disiplin ve cezalandırma

56.1 Disiplin tedbirleri son çare olarak başvurulması gereken araçlar olmalıdır.

56.2 Cezaevi yetkilileri, idare ile mahpuslar arasında ya da mahpusların kendi aralarında çıkan uyuşmazlıkların çözümü için mümkün olduğunca yapıcı ve uzlaşmacı araçlar kullanmalıdır.

57.1 Yalnızca cezaevindeki düzene, asayiş ya da güvenliğe tehdit oluşturabilecek bir davranış disiplin tedbirini gerektiren bir suç olarak tanımlanabilir.

57.2 Aşağıdaki hususlar ulusal hukuk tarafından belirlenmelidir:

a. mahkumların hangi hareketlerinin ya da ihmallerinin disiplin tedbirini gerektiren suçlar olduğu;

b. disiplin soruşturmalarında izlenmesi gereken usuller;

c. uygulanabilecek cezanın türü ve süresi;

d. bu cezaları vermeye yetkili merciin hangisi olduğu; ve

e. itiraz yolları ve itiraz edilecek merci.

58. Disiplin kurallarının mahpuslar tarafından ihlal edildiğine ilişkin tüm iddialar derhal bu iddiaları gecikmeksizin soruşturacak olan yetkili mercie rapor edilmelidir.

59. Disiplin tedbirini gerektiren suç işlediği iddia edilen mahpuslar

a. haklarındaki suçlamanın ne olduğu konusunda derhal anladıkları bir dilde ve ayrıntılı olarak bilgilendirilmeli;

b. savunmalarını hazırlamaları için yeterli zaman ve malzemeye;

c. kendilerini kişisel olarak ya da hakkaniyetin gerektirdiği durumlarda avukat yardımıyla savunma hakkına;

d. tanık çağırma ve çağırılan tanıkları sorgulama veya kendileri adına sorgulanmalarını talep etme hakkına; ve

e. duruşmada kullanılan dili anlamamaları ya da konuşamamaları halipde ücretsiz olarak tercüman yardımı alma hakkına sahip olmalıdırlar.

60.1 Disiplin tedbiri gerektiren bir suç nedeniyle verilen karar sonrası uygulanacak cezalar ulusal hukuka uygun olmalıdır.

60.2 Cezanın ağırlığı işlenen suçla orantılı olmalıdır.

60.3 Toplu ve cismani ceza, karanlık bir hücreye kapatarak cezalandırma ve diğer tüm insanlık dışı veya küçültücü ceza türleri yasaktır.

60.4 Ceza aileyle ilişkinin tamamen kesilmesini içermemelidir.

60.5 Hücre cezası bir ceza olarak ancak istisnai durumlarda ve olabildiğince kısa sürecek bir zaman için uygulanmalıdır.

60.6 Kısıtlama araçları asla bir ceza olarak uygulanmamalıdır.

61. Disiplin cezası gerektiren bir fiil nedeniyle suçlu bulunan bir mahpus yetkili ve bağımsız daha yüksek bir mercie itiraz edebilmelidir.

62. Hiçbir mahpus hiçbir disiplin tedbirinin uygulanması sürecinde çalıştırılamaz veya yetkilendirilemez.

Aynı fiil nedeniyle iki kez yargılanmama ilkesi

63. Bir mahpus asla aynı fiil ya da davranış nedeniyle iki kez cezalandırılmamalıdır.

Güç kullanımı

64.1 Cezaevi personeli meşru savunma veya kaçma girişimi veya kanuna uygun bir emre aktif veya pasif fiziksel direniş karşısında son çare olarak başvurulacak haller dışında mahpuslara karşı güç kullanmamalıdır.

64.2 Kullanılacak gücün miktarı gerekli olan asgari düzeyde olmalı ve güç ihtiyaç duyulan en kısa süre için uygulanmalıdır.

65. Güç kullanımı konusunda aşağıdaki hususlar hakkındaki şartları da içeren ayrıntılı kurallar bulunmalıdır:

a. kullanılabilecek gücün değişik biçimleri,

b. her bir güç biçiminin kullanılabileceği koşullar,

c. farklı güç biçimlerini kullanmaya yetkili personelin kimlerden oluştuğu,

d. herhangi bir biçimin kullanılması için gerekli olan yetki düzeyinin ne olduğu ve

e. güç kullanıldıktan sonra doldurulması gereken raporlar.

66. Cezaevi personeli saldırgan mahpusların direnmesi halinde gücün asgari düzeyde kullanılmasını sağlayan teknikler konusunda eğitilmelidir.

67. 1 Kolluk kuvvetlerinin mensupları ancak istisnai durumlarda cezaevi içindeki mahpuslara müdahil olmalıdırlar.

67.2 Ulusal mevzuatta herhangi bir düzenleme bulunmadığı hallerde cezaevi idaresi ve kolluk kuvvetleri arasında resmi bir protokol yapılmalıdır.

67.3 Bu protokol şu hususlarda kurallar getirmelidir:

a. diğer kolluk kuvvetlerinin bir çatışmanın çözümü için hangi koşullarda cezaevine girebileceği,

b. kolluk kuvvetlerinin cezaevi içerisindeyken sahip olacakları yetkinin sınırları ve bunların cezaevi müdürüyle ilişkileri

c. kolluk kuvveti mensuplarının kullanabilecekleri güç biçimleri,

d. her bir güç biçiminin hangi koşullarda kullanılabileceği,

e. herhangi bir güç biçiminin kullanılması için gerekli olan yetki düzeyi ve

f. güç kullanıldıktan sonra doldurulması gereken raporlar.

Kısıtlama araçları

68.1 Zincir ve demirlerin kullanımı yasaktır.

68.2 Kelepçeler, kısıtlama gömlekleri ve diğer bedeni kısıtlayıcı araçlar aşağıdaki haller dışında kullanılmamalıdır:

a. ancak gerekli olduğu hallerde, bir nakil sırasında kaçma girişimlerine karşı önlem olarak ve idari ya da adli bir makamın karşısında bu makamlar aksi yönde karar vermedikçe çıkarılmak üzere.

b. diğer kontrol tedbirlerinin başarısız olması halinde ve mahpusun kendisini veya diğer mahpusları yaralamasını veya eşyaya ciddi zarar vermesini önlemek amacıyla ve derhal doktorun bilgilendirilmesi ve daha yüksek bir cezaevi yetkilisine durumun rapor edilmesi şartıyla müdür tarafından verilecek emir üzerine.

68.3 Kısıtlama araçları kesinlikle ihtiyaç duyulduklarından daha uzun süre kullanılmamalıdır.

68.4 Kısıtlama araçlarının kullanım şekilleri yasayla belirlenmelidir.

Silahlar

69.1 Acil operasyonel durumlar dışında cezaevi personeli cezaevi sınırları içerisinde ateşli silah taşımamalıdır.

69.2 Belirli bir olayın çözümünde asayiş ve güvenlik için ihtiyaç duyulmadıkça coplar da dahil diğer silahların mahpuslarla ilişki içinde olan kişiler tarafından cezaevi sınırları içerisinde açıkta taşınması yasaktır.

69.3 Personele kullanımı konusunda eğitim verilmeden silah verilmemelidir.

Talep ve şikayetler

70.1 Mahpuslar tek tek ya da toplu olarak cezaevi müdürüne veya benzer mercilere taleplerini iletmek ya da şikayetlerini bildirmek konusunda geniş bir imkana sahip olmalıdırlar.

70.2 Uygun görünmesi halinde önce uzlaşma denenmelidir.

70.3 Bir talep ya da şikayetin reddedilmesi halinde bunun gerekçeleri mahpusa bildirilmeli ve mahpus bağımsız bir mercie itiraz hakkına sahip olmalıdır.

70.4 Mahpuslar bir talep ileri sürdükleri ya da şikayette bulundukları için cezalandırılmamalıdırlar.

70.5 Yetkili merci mahpusun haklarının ihlal edildiğine inanmaya yetecek nedenleri bulunan akrabalarınca yapılacak yazılı şikayetleri dikkate almalıdır.

70.6 Mahpusun onayı olmadıkça yasal temsilcisi ya da mahpusların haklarıyla ilgili örgütler tarafından onun adına şikayette bulunulamaz.

70.7 Mahpuslar şikayet ve başvuru prosedürü konusunda adli danışma ve hakkaniyetin gerektirdiği hallerde bir avukattan yardım alma hakkına sahiptirler.


Bölüm 5

Yönetim ve personel

Kamu hizmeti olarak cezaevi görevi

71. Cezaevleri asker, polis veya cezai soruşturma servislerinden ayrı kamu otoritelerinin sorumluluğunda olmalıdır.

72.1 Cezaevleri mahkumlara insanca ve insan onurunun gerektirdiği saygınlıkla davranmayı yükümlülük olarak gören bir etik yaklaşım dahilinde yönetilmelidir.

72.2 Personel cezaevi sisteminin amacı konusunda net bir anlayışı yansıtmalıdır. Yönetim bu amaca en iyi ne şekilde ulaşılacağı konusunda yol gösterici olmalıdır.

72.3 Personelin görevleri yalnızca koruma amacının gerektirdikleriyle sınırlı olmamalı, mahpusların pozitif bir ilgi ve destek programından geçerek cezalarını tamamladıktan sonra topluma yeniden kazandırılmalarının kolaylaştırılması ihtiyacı da göz önünde bulundurulmalıdır.

72.4 Personel yüksek mesleki ve kişisel standartlara uygun olarak görev yapmalıdır.

73. Cezaevi yetkilileri personele ilişkin kurallara uyulmasına öncelikle özen göstermelidirler.

74. Mahpuslarla direk temas halinde olan personelle mahpuslar arasındaki ilişkinin düzenlenmesine özel bir dikkat gösterilmelidir.

75. Personel davranışlarıyla ve görevini yaparken her zaman mahpuslara iyi örnek olmak ve onların saygısını kazanmak zorundadır.

Cezaevi personelinin seçimi

76. Personel dikkatle seçilmeli, başlangıçta ve görev içerisinde tam anlamıyla eğitilmeli, profesyonel işçiler gibi ücretlendirilmeli ve toplumun saygı duyabileceği bir statüye sahip olmalıdır.

77. Yeni personel seçerken cezaevi yetkilileri yapılması istenen çokyönlü işin gerektirdiği bütünlük, insancıllık, mesleki kapasite ve kişisel liyakat üzerinde önemle durmalıdırlar.

78. Profesyonel cezaevi personeli normal olarak kalıcı bir temelde atanmalı ve iş güvenliğini de kapsayan kamu görevlisi statüsüne, iyi ahlak, liyakat, fiziksel ve ruhsal sağlık ve yeterli eğitim düzeyine sahip olmalıdır.

79.1 Ücretler uygun personelin ilgisini çekecek ve onları muhafaza edecek düzeyde olmalıdır.

79.2 Çalışma koşulları ve personele sağlanacak avantajlar kanunların uygulanması faaliyetinin bir parçası olarak işin emek ve çaba gerektiren doğasını yansıtmalıdır.

80. Yarım zamanlı personel istihdamına ihtiyaç duyulması halinde bu kriterler uygun düştüğü oranda onlara da uygulanmalıdır.

Cezaevi personelinin eğitimi

81.1 Göreve başlamadan önce personele genel ve özel görevleri konusunda eğitim verilmeli ve teorik ve pratik sınavlardan geçmeleri şart koşulmalıdır.

81.2 İdare personelin tamamının mesleğe devam ettiği süre boyunca uygun aralıklarla düzenlenecek hizmet içi eğitim ve geliştirme kurslarına katılarak birikimlerini ve mesleki kapasitelerini muhafaza etmelerini ve geliştirmelerini sağlamalıdır.

81.3 Yabancı uyruklular, kadınlar, çocuklar veya ruh sağlığı bozuk olanlar gibi özel mahpus gruplarıyla çalışan personele uzmanlaşma isteyen işleriyle ilgili olarak özel eğitim verilmelidir.

81.4 Personelin eğitimi Avrupa Cezaevi Kurallarının uygulanması kadar uluslararası ve bölgesel insan hakları aygıtları ve standartları, özellikle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İşkence ve Diğer Zalimane, Gayriinsani Veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme hakkında bilgi aktarımını da içermelidir.

Cezaevi yönetimi

82. Personel, cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasi ya da diğer fikirler, ulusal veya sosyal köken, bir ulusal azınlıkla ilgili, mülkiyet, doğum yeri veya diğer durumlarla ilgili herhangi bir ayrım yapılmaksızın, eşit bir temelde seçilmeli ve atanmalıdır.

83. Cezaevi yetkililerinin uyguladıkları örgütlenme sistemleri ve idare anlayışı

a. cezaevlerinin sürekli olarak uluslararası ve bölgesel insan hakları araçlarıyla denk yüksek standartlarda yönetilmesini sağlamalı ve

b. cezaevleri ve aynı cezaevinde farklı kategorilerdeki personel arasında iyi bir iletişimin ve mahpuslara özellikle onların ihtiyaçları ve topluma yeniden uyum sağlamaları konusunda hizmet veren cezaevi içi ve cezaevi dışı bölümler arasında yeterli düzeyde işbirliğinin sağlanmasına yardımcı olmalıdır.

84.1 Her cezaevinin karakter, yönetim becerisi, yeterli mesleki eğitim ve deneyim açısından bu görev için uygun niteliklere sahip bir müdürü olmalıdır.

84.2 Müdürler tam zamanlı olarak atanmalı ve tüm zamanlarını resmi görevlerine adamalıdırlar.

84.3 Cezaevi yetkilileri cezaevlerinin her zaman müdürün, müdür yardımcısının ve diğer yetkili memurların sorumluluğunda olmalarını sağlamalıdır.

84.4 Bir müdürün birden fazla cezaevinden sorumlu olduğu durumlarda her zaman müdüre ek olarak her birinden sorumlu memurlar bulunmalıdır.

85. Cezaevi personeli içerisinde kadınlar ve erkekler dengeli bir şekilde temsil edilmelidir.

86. İdarenin personelle genel hususlarda ve özellikle çalışma koşullarıyla ilgili konularda toplu olarak görüş alışverişinde bulunmasını sağlayacak düzenlemeler bulunmalıdır.

87.1 Cezaevi idaresi, diğer personel, dış kuruluşlar ve mahpuslar arasında olası en iyi iletişimin sağlanmasını teşvik edecek düzenlemeler bulunmalıdır.

87.2 Müdür, cezaevi idaresi ve cezaevi personelinin çoğunluğu en çok sayıda mahpus tarafından konuşulan veya mahpusların çoğunluğunun anladığı dili konuşabilmelidir.

88. Özel sektör tarafından yönetilen cezaevlerinin bulunması halinde Avrupa Cezaevi Kuralları buralarda da uygulanmalıdır.

Uzman Personel

89.1 Personel içinde psikiyatristler, psikologlar, sosyal çalışmacılar, öğretmenler ve mesleki, fiziksel eğitmenler ve spor eğitmenleri gibi mümkün mertebe yeterli sayıda uzman bulunmalıdır.

89.2 Mümkün olan yerlerde uygun yarım zamanlı ve gönüllü işçiler mahpuslarla yapılacak etkinliklere katılmak konusunda teşvik edilmelidir.

Toplumun bilgilendirilmesi

90.1 Cezaevi yetkilileri cezaevlerinin toplumsal rolü hakkında daha iyi bir toplumsal anlayış ortaya konulmasının desteklenmesi amacıyla cezaevi sisteminin amacı ve cezaevi personelinin yürüttüğü çalışmalar konusunda sürekli olarak toplumu bilgilendirmelidir.

90.2 Cezaevi yetkilileri toplumun üyelerini uygun olan yerlerde cezaevinde hizmet vermek konusunda gönüllülüğe teşvik etmelidir.

Araştırma ve değerlendirme

91. Cezaevi yetkilileri cezaevinin amacı, onun demokratik bir toplumdaki rolü ve amacını ne derece gerçekleştirebildiği konusunda bir araştırma ve değerlendirme programını sürdürmelidir.

Denetim ve izleme

İdari denetim

92. Cezaevleri ulusal ve uluslararası hukuk düzenlemelerine ve Avrupa Cezaevi Kuralları hükümlerine uygun olarak yönetilip yönetilmediklerinin belirlenmesi amacıyla düzenli olarak idari bir organ tarafından denetlenmelidir.

Bağımsız izleme

93.1 Alıkonma koşulları ve mahpuslara yapılan muamele bulguları kamuoyuna açıklanacak olan bağımsız bir ya da birden fazla örgüt tarafından izlenmelidir.

93.2 Bu tür bağımsız izleme örgütünün ya da örgütlerinin yasal olarak cezaevlerini ziyaret etme hakkı bulunan uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapmaları teşvik edilmelidir.

Bölüm VII

Tutuklular

Tutuklu mahpusların statüsü

94.1 Bu kuralların amaçları açısından tutuklu mahpuslar bir yargı mercii tarafından yargılama, hüküm ya da mahkumiyet öncesinde tutuklanmış olan mahpuslardır.

94.2 Bir devlet haklarında hüküm verilen ve mahkum edilen mahpusları haklarındaki hüküm kesinleşinceye kadar tutuklu olarak tanımlamayı tercih edebilir.

Tutuklu mahpuslara yaklaşım

95.1 Tutuklu mahpuslar için öngörülen rejim gelecekte bir suç nedeniyle mahkum olabilme ihtimallerinden etkilenmemelidir.

95.2 Bu böümdeki kurallar tutuklu mahpuslar için ek güvenceler sağlar.

95.3 Tutuklu mahpuslara dönük yaklaşımlarında cezaevi yetkilileri tüm mahpuslara uygulanan kuralları takip etmeli ve tutuklu mahpusların bu kuralların öngördüğü çeşitli etkinliklere katılmalarına izin vermelidir.

Barınma

96. Başka tutuklularla birlikte kalmaları kendilerinin çıkarına olmadıkça veya bir mahkeme tarafından belirli bir mahpusun hangi koşullarda kalması gerektiğine ilişkin özel bir emir verilmedikçe tutuklu mahpuslar mümkün olduğunca tek başlarına hücrede kalma imkanına sahip olmalıdırlar.

Kıyafet

97.1 Tutuklu mahpusların cezaevinde giyilmesi uygun olan kendilerine ait kıyafetleri giymelerine izin verilmelidir.

97.2 Kendilerine ait uygun kıyafeti olmayan tutuklu mahpuslara hükümlü mahpuslar tarafından giyilen üniformalardan farklı olan kıyafet sağlanmalıdır.

Avukatla görüşme

98.1 Tutuklu mahpuslar bir avukatla görüşmeye hakları olduğu konusunda açıkça bilgilendirilmelidirler.

98.2 Tutuklu mahpusların savunmalarını hazırlayabilmeleri ve avukatlarıyla görüşebilmeleri için gerekli bütün imkanlar sağlanmalıdır.

Dış dünyayla ilişki

99. Bir yargı mercii tarafından belirli bir davada belirli bir dönem için verilmiş belirli bir yasaklama kararı yok ise, tutuklu mahpuslar

a. hükümlü mahpuslarla aynı şekilde ziyaretçi kabul edebilmeli ve aileleriyle ve diğer kişilerle iletişim kurabilmeli;

b. ilave olarak ziyaret kabul edebilmeli ve diğer iletişim araçlarından ilave olarak yararlanabilmeli; ve

c. kitap, gazete ve diğer basın araçlarını edinebilmelidir.

Çalışma

100.1 Tutuklu mahpuslara çalışma imkanı verilmeli ancak kendilerinden çalışmaları istenmemelidir.

100.2 Tutuklu mahpusların çalışmayı tercih etmeleri halinde, Kural 26’nın ücretlendirmeyle ilgili olanlar da dahil tüm hükümleri onlara da uygulanmalıdır.

Hükümlülere uygulanan rejimin uygulanmasını isteme hakkı

101. Bir tutuklu mahpusun kendisine hükümlü mahpuslara uygulanan rejimin uygulanmasını talep etmesi halinde, cezaevi yetkilileri mümkün olduğunca bu talebi kabul etmelidir.

Bölüm VIII

Hükümlü mahpuslar

Hükümlü mahpuslar için öngörülen rejimin hedefi

102.1 Tüm mahpuslara uygulanan kurallara ek olarak, hükümlü mahpuslara uygulanan rejim onların sorumlu ve suçtan uzak bir yaşm sürmelerini sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır.

102.2 Hapsetme kişinin özgürlüğünden yoksun bırakılması yoluyla başlı başına bir cezadır ve bu nedenle hükümlü mahpuslar için öngörülen rejim hapsedilmenin doğasında bulunan acıyı ağırlaştırmamalıdır.

Hükümlü mahpuslar için öngörülen rejimin uygulanması

103.1 Hükümlü mahpuslar için öngörülen cezaevi rejimi, daha önce başlatılmamışsa, kişi hükümlü mahpus statüsüyle cezaevine kabul edilir edilmez başlatılmalıdır.

103.2 Kabulden sonra mümkün olan en kısa sürede hükümlü mahpusların kişisel durumları, herbiri için önerilen mahkumiyet planları ve salıverilmeye hazırlama stratejileri hakkında raporlar hazırlanmalıdır.

103.3 Hükümlü mahpuslar kendi kişisel mahkumiyet planlarının oluşturulmasına katılmaları yönünde teşvik edilmelidirler.

103.4 Bu tür planlar mümkün olduğunca aşağıdaki hususları içermelidir:

a. çalışma;

b. eğitim;

c. diğer etkinlikler; ve

d. salıverilmeye hazırlık.

103.5 Hükümlü mahpuslar için öngörülen rejimlere sosyal çalışma, tıbbi ve psikolojik yardım da dahil edilebilir.

103.6 Hükümlü mahpuslar için öngörülen ayrıntılı rejimin ayrılmaz bir parçası olarak bir izin sistemi bulunmalıdır.

103.7 İsteyen mahpuslar bir onarıcı adalet programına ve suçlarından zarar görenlerin zararlarının tazmini çalışmasına dahil edilebilirler.

103.8 Ömür boyu ve diğer uzun süreli hapis cezalarına çarptırılmış mahpuslar için uygun mahkumiyet planları ve rejimleri hazırlanmasına özel bir dikkat gösterilmelidir.

Hükümlü mahpusların hapsedilmesinin kurumsal boyutları

104.1 Mümkün olduğunca ve Kural 17’nin gerektirdiklerine bağlı olarak ayrı kategorilerdeki mahpuslar için ayrı rejimlerin uygulanmasına yardımcı olması amacıyla ayrı cezaevleri veya bir cezaevinin ayrı bölümleri kullanılmalıdır.

104.2 Usulüne uygun hazırlanmış raporlar değerlendirilerek, ilgili personelle ve mümkün olduğunca katılımının sağlanması gereken sözkonusu mahpusla ayrıntılı görüşmeler yapılarak mahpuslar için öngörülen kişisel mahkumiyet planlarının hazırlanması ve düzenli olarak gözden geçirilmesi için düzenlemeler bulunmalıdır.

104.3 Bu tür raporlar daima sözkonusu mahpusla direk ilişki içerisindeki personelin raporlarını da içermelidir.

Hükümlü mahpusların çalışması

105.1 Sistematik bir çalışma programı hükümlüler için öngörülen rejimin amacına ulaşmasına katkıda bulunmayı amaçlamalıdır.

105.2 Normal emeklilik yaşına ulaşmamış olan hükümlüler doktor tarafından onaylanacak fiziksel ve ruhsal sağlıklarının elvermesi halinde çalışmaları istenebilir.

105.3 Hükümlülerin çalıştırılmaları halinde sözkonusu işin şartları normalde dışarıda uygulanan standart ve düzenlemelere uygun olmalıdır.

105.4 Hükümlüler iş saatleri içerisinde kendileri için öngörülen rejimin bir parçası olarak eğitim veya başka programlara katıldıklarında bu süreler iş süresinden sayılmalı ve ücretleri ödenmelidir.

105.5 Hükümlüler açısından, ücretlerinin bir kısmı veya ücretlerinden kesilerek biriktirilen miktar mahkemece emredilmesi veya sözkonusu mahkumun kabul etmesi halinde tazminat olarak kullanılabilir.

Hükümlü mahpusların eğitimi

106.1 Mahpusun toplam eğitim düzeyinin yanında onun sorumlu ve suçtan uzak bir hayat sürme imkanının da geliştirilmesini hedefleyen ve yetenek geliştirme çalışmalarını da kapsayan sistematik bir eğitim programı hükümlü mahpuslar için öngörülen rejimin en önemli parçası olmalıdır.

106.2 Tüm hükümlü mahpuslar eğitim ve geliştirme programlarına katılmak konusunda teşvik edilmelidirler.

106.3 Hükümlü mahpuslar için öngörülen eğitim programları cezaevinde kalacakları süreye uygun uzunlukta olmalıdır.

Hükümlü mahpusların salıverilmesi

107.1 Hükümlü mahpuslara salıverilmelerinden önce yeterli bir süre boyunca cezaevindeki yaşamdan toplum içinde yasalara saygılı bir yaşama geçişi gerçekleştirebilmelerini sağlayan özel programlar ve düzenlemelerle destek olunmalıdır.

107.2 Daha uzun süreli hapis cezalarına çarptırılmış mahkumlar için özgür toplum içindeki hayata kademeli olarak dönüşlerini sağlayacak önlemler alınmalıdır.

107.3 Bu amaca cezaevinde salıverilme öncesi uygulanan bir programla veya etkili sosyal destekle birleştirilmiş gözetime dayalı kısmi ya da şartla salıvermeyle ulaşılabilir.

107.4 Cezaevi yetkilileri tüm hükümlü mahpusların toplum içinde özellikle aile hayatı ve iş imkanları açısından yeni bir yaşam kurmalarını sağlamak için salıverilen mahpusları gözeten ve destekleyen kurum ve kuruluşlarla yakın işbirliği içerisinde çalışmalıdırlar.

107.5 Bu tür sosyal kurum ve kuruluşların temsilcilerine salıverilmeye hazırlanma çalışmalarına yardımcı olabilmeleri ve salıverilme sonrası yardım programlarını hazırlayabilmeleri için cezaevine giriş ve mahpuslarla görüşme konusunda ihtiyaç duydukları tüm kolaylıklar sağlanmalıdır.

Bölüm IX

Kuralların güncellenmesi

108. Avrupa Cezaevi Kuralları düzenli olarak güncellenmelidir.

Not: Bu tavsiye kararı kabul edilirken ve Bakan Yardımcılarının Toplantı Usullerine İlişkin Kurallar’ın 10.2c maddesine uygun olarak, Danimarka temsilcisi, tek başına hücrede tutulan mahpusların her gün sağlık personeli tarafından ziyaret edilmesi gerektiğine ilişkin kuralın bu tür personelin mahpusların daha uzun süre tek başlarına tutulmaya elverişli olup olmadıklarını bildirmek konusundaki olası rolleriyle ilgili ciddi etik problemler doğuracağı düşüncesiyle hükümetinin tavsiye kararının ekindeki Kural 43’ün ikinci paragrafına uymak ya da uymamak hakkını saklı tutmuştur.

Çeviren: Emrah Dertli - Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi 4. Sınıf Öğrencisi