Boşanma Protokolü ile Tanınan Sükna Hakkının İptali

Sayın Meslektaşlarım,

Müvekkilim eşinden anlaşmalı boşanma protokolü ile boşanmış olup ortak çocuğun üzerine kayıtlı gayrimenkul üzerinde eşine bir daha evlenene kadar oturma hakkı vermiştir. Eski eş henüz evlenmemiş olmakla birlikte biriyle birlikte yaşamaya başlamış olup, bu durumdan rahatsız olan müvekkil kendisini evden çıkarmak istemektedir. Şimdi bu durumda:

1)Birlikte yaşamanın protokole konuluş amacıyla evlenme ile aynı sonuçları doğurduğundan ve ortak çocuğun psikolojisini bozduğundan bahisle protokole aykırılık nedeniyle sükna hakkının iptali için açılabilecek bir dava var mıdır? veya eski eşi evden çıkarmanın başka bir yolu var mıdır?
2) Ev çocuğun üzerine kayıtlı, bu durumda velayet davası açarak velayeti almak bir yol olabilir mi?

Teşekkür eder iyi çalışmalar dilerim.

Objektif (tarfsaız) düşünce ve gelinen değer yargıları bakımından: "Müvekkiliniz, anlaşmalı boşanma ile, kendisinden daha zayıf durumda bulunan kadını boşamış ve evlenene kadar, tapusunu çocuğun adına aldığım evde otur", demiş diye düşünüyorum.
Eş,evden çıkarılma korkusundan veya diğer sebeplerden evlenmemiş ve fakat birlikte yaşamaya başlamıştır. Boşananan bir kadının özel hayatına bu kadar müdahale, zannınca kadının kişilik haklarına el atma sayılmaktadır. Öte yandan, nisbi bir kavram olan birlikte yaşamak hadisesi, anılan evde kesintisiz mi gerçekleşmekte, çocuk da aynı evde anasıyla mı oturmaktadır? Bunlardan söz etmemişsiniz.Birlikte yaşamanın niteliğine göre, yanı sıra çocuğun yaşı ve anne bakım ve şefkati ve babanın da durumu gözetilerek velayet hususu düşünülebilir. Saygılarımla.

Yargıtay kararlarına göre boşandıktan sonra kadının belli bir kişi ile ilişki içinde olması velayetin değiştirilmesi sebebi değildir. Çocuk idrak çağında ise görüşü alınır...

Karar önceki TMK dönemine ait fakat mutlaka dava açılmak isteniyorsa yol gösterici olabilir. ..

T.C.YARGITAY1. HUKUK DAİRESİE. 1992/3800K. 1992/8631T. 29.6.1992

• AYNİ HAKKIN ORTADAN KALDIRILMASI ( Sükna Hak Sahibinin Taşınmazı Yasada Tanımı Yapılan Anlamda Kullanmamış Olmasının Ayni Hakkın Ortadan Kaldırılması Sonucunu Doğurmaması )
• KAYIT MALİKİNİN SORUMLULUĞU ( Kayıt Malikine Sükna Hak Sahibinin Taşınmazı Yasaya Uygun Kullanmasının Sağlanması Yolunda Dava ve Talep Hakkı Vermesi )

743/m.720,721,748,750

ÖZET : Sükna hak sahibinin taşınmazı yasada tanımı yapılan anlamda kullanmamış olması ayni hakkın ortadan kaldırılması sonucunu doğurmaz. Ancak, kayıt malikine, bu durumun düzeltilmesi ve yasaya uygun kullanmanın sağlanması yolunda dava ve talep hakkı verir
DAVA : Taraflar arasında görülen sükna hakkının iptal ve elatmanın önlenmesi davası sonunda, Yerel Mahkemece verilen karar davalı vekili tarafından yasa süre içerisinde temyiz edildiğinden; dosya incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü:
KARAR : Dava, sükna hakkının iptali ve elatmanın önlenmesi isteklerine ilişkindir. Davacı, kayden maliki bulunduğu 35 parsel sayılı taşınmazdaki 140/2136 arsa paylı 22 bağımsız bölümde davalı lehine sükna hakkı tesis edildiğini, davalının hakkın özüne aykırı olarak daireyi başkasına kiraya verdiğini ileri sürerek sükna hakkının iptali ile davalının taşınmaza elatmasının önlenmesini istemiştir. Davalı iddiayı vakıa olarak kabul etmiş, davanın reddini savunmuş, mahkemece de talep gibi hüküm kurulmuştur. MK.nun 748-750. maddeleri ile düzenlenen sükna hakkı, yasal tarifiyle bir evde oturmak yahut onun bir kısmını işgal etmek hakkıdır. Bir tür irtifak hakkı olan sükna hakkı irtifak haklarının, intifa hakkı kolunda yer alıp şahsi irtifak haklarındandır. Bu niteliği itibariyle sahibine sağladığı yetkiler, intifa hakkının sahibine sağladığı yetkilerden daha dar olup sükna hakkı başkasına devrolunamaz ve irs yoluyla mirasçılara geçmez. Belirtilen özellikleri bakımından, intifa hakkına dair hükümlerin, yasada aksi yazılı olmadıkça sükna hakkında da geçerli olacağı MK.nun 748/2. maddesi ile öngörülmüş bulunmaktadır. Sükna hakkını düzenleyen MK.nun 748-750. maddelerinde, bu hakkın sükut sebepleri belirtilmemiştir. O halde, intifa hakkının son bulma nedenlerini içeren MK.nun 720 ve 721. maddelerinin sükna hakkı yönünden de uygulanırlığı sözkonusudur. Anılan sükut sebepleri arasında hakkın özüne aykırı kullanmanın yer almadığı açıktır. Diğer bir deyişle, sükna hak sahibinin taşınmazı yasada tanımı yapılan anlamda kullanmamış olması ( örneğin, kiraya vermesi, başkalarını da yararlandırması ), değinilen ayni hakkın ortadan kaldırılması sonucunu doğurmaz. Ancak, kayıt malikine, bu durumun düzeltilmesi ve yasaya uygun kullanmanın sağlanması yolunda dava ve talep hakkı verir. Kuşkusuz bu dava ve talep hakkı çekişmeli taşınmazda kiracı sıfatıyla oturduğunu ileri süren kişiye karşı açılacak men’i müdahale niteliğinde de olabilir. Ne var ki, olayda taşınmazda kiracı sıfatıyla oturduğu bildirilen kişiye husumet yönetilmiş değildir.

SONUÇ : O halde sükna hak sahibi aleyhine açılan davada bu ayni hakkın ortadan kaldırılmasını ve onun ( sükna hak sahibinin ) taşınmazdan çıkarılması sonucunu doğurur şeklinde hüküm kurulması doğru değildir. Davalının temyiz itirazları yerindedir. Kabulüyle hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince ( BOZULMASINA ), peşin alınan harcın temyiz edene geri verilmesine, 29.6.1992 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Sayın meslektaşlarım,

Değerli yanıtlarınız için çok teşekkür eder, iyi çalışmalar dilerim.