Sosyal güvenlikte yeni dönem sancılı olacak

Yoğun şekilde tartışılan ve 1 Ocak'ta yürürlüğe girecek olan Sosyal Sigortalar Yasası, emeklilik aylığı bağlama oranlarını düşürecek, emeklilik yaşını artıracak, emekli olanların çalışmasını zorlaştıracak

Gülçin Üstün - Ankara

SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı çalışanlarını tek çatı altında toplayan, sağlık, çalışma ve emeklilik sistemini yeniden yapılandıran Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası'nın yürürlüğe girmesine sayılı günler kala, çalışanları kazanılmış haklarını kaybetme korkusu sardı.
Emeklilik yaşı ile prim ödeme gün sayısının kademeli olarak artırılmasını, aylık bağlama oranlarının düşürülmesini ve ikinci bir işte çalışan emeklilerden kesilecek sosyal güvenlik destek priminin yükseltilmesini öngören maddeleri başta olmak üzere sivil toplum örgütleri ile muhalefetin tepkisini çeken yasa, 1 Ocak 2007'de yürürlüğe girecek. Yasada yer alan önemli düzenlemeler şöyle:

Yaş ve prim kademeli artacak
İş hayatına yasa yürürlüğe girdikten sonra başlayanlar için emeklilik yaşı 2036'ya kadar değişmeyecek. 2036'dan sonra kademeli olarak yükselecek emeklilik yaşı 2075'ten itibaren kadın ve erkekte 68 olacak.
Mevcut sigortalılardan Emekli Sandığı ve Bağ-Kurlular eskiden olduğu gibi 9 bin gün, SSK'lılar da 7 bin gün prim ödeme koşulu yerine getirildiğinde emekli olmaya hak kazanacaklar. Ancak emekliliğe esas prim gün sayısı 1 Ocak 2007'den itibaren kademeli olarak yükselecek. Prim ödeme gün sayısı 2007'de işe girecekler için 7 bin yerine 7 bin 100 gün olacak ve 2008'den itibaren her yıla 100 gün daha eklenecek.

Destek primi alınacak
Yasanın en çok tartışılan maddelerinden biri olan ve hükümetin tepkiler üzerine değiştirmeyi gündemine aldığı sosyal güvenlik destek primine ilişkin düzenleme, emeklilikten sonra çalışanları etkileyecek.
1 Ocak'tan itibaren söz konusu çalışanlardan kesilecek sosyal güvenlik destek primlerinde de artış olacak. Emekli olduktan sonra yeniden sigortalı olarak çalışan SSK'lıdan yüzde 30, Bağ- Kurludan yüzde 10 oranında kesilen destek primi yüzde 33.5'e çıkarılacak. Şirket ortağı olan emeklilerden kesilen yüzde 10'luk pay da yüzde 30'a çıkacak. Destek primleri çalışanların kazançları üzerinden kesilecek.

Malulen emeklilik zorlaşacak
Mevcut mevzuata göre çalışma gücünün üçte ikisini veya iş kazası, meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün yüzde 66'sını kaybedenler malullük sigortasından yararlanıyor. Yasayla bu oran yüzde 60'a indirilirken, malul aylığı almaya hak kazanmak için gerekli olan çalışma süresi artacak.
Aylık almak için çalışanın en az 10 yıl sigortalı olması, 1800 gün prim ödemesi gerekecek.
Mevcut düzenlemeye göre, malul aylığı bağlanabilmesi için Emekli Sandığı'nda tam 10 yıl, Bağ-Kur'da tam 5 yıl, SSK'da en az 5 yıl sigortalı olma ve her yıl için en az 180 gün prim ödemiş olma veya toplam en az 1800 gün prim ödemiş olma şartı aranıyor.

İş göremezlik aylığı
Mevcut kanuna göre, iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda sürekli tam iş göremez duruma düşen SSK'lıya yüzde 70 oranında iş göremezlik geliri bağlanıyor. Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaçsa bağlanan gelir yüzde 50 artırılıyor.
Yasa ile tam iş göremez duruma düşene bağlanan gelir değişmiyor. Ancak sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda ise gelir bağlama oranının en fazla yüzde 100 olarak uygulanması öngörülüyor. Örneğin gelir bağlamaya esas kazancı 1000 YTL olan, başka birinin sürekli bakımına muhtaç şekilde tam iş göremez duruma giren sigortalıya, mevcut düzenlemeye göre 1500 YTL, yeni düzenlemeye göre gelir bağlama oranı yüzde 100 olarak uygulanacağından 1000 YTL verilecek.

Emekli aylıkları düşecekEmekli aylıkları; Emekli Sandığı'nda yüzde 3, SSK ve Bağ-Kur'da yüzde 2.6 olan yıllık emekli aylığı bağlama oranıyla belirleniyor. Bağ-Kur ve SSK'lılar çalıştığı her yıl için emekli aylığının yüzde 2.6'sını, Emekli Sandığı iştirakçisi yüzde 3'ünü kazanıyor. Yasa ile bu oranların 2016'ya kadar her 360 gün için yüzde 2.5, 2016'dan sonra ise yüzde 2 olarak uygulanması öngörülüyor. Böylece kanun yürürlüğe girdikten sonra emekli olan Bağ-Kur ve SSK'lının daha önce 9 bin prim ödeme gün sayısı için yüzde 65, Emekli Sandığı iştirakçisinin yüzde 75 olan aylık bağlama oranı, 2016'da sırasıyla yüzde 65.90, 64.70 ve 70.50'ye düşecek. Aylık bağlama oranları 2041'de her üç sosyal güvenlik kurumunun iştirakçisi için yüzde 50'de eşitlenecek. Mevcut sigortalıların emekli aylıkları hesaplanırken eski ve yeni sistemde geçirdikleri süre dikkate alınacak. Yasa yürürlüğe girmeden önceki sigortalılık dönemi uzun olan ve geç emekliye ayrılan çalışanların aylıkları, bu düşüşten daha az etkilenecek.

Sağlık sistemi değişecekYasa ile işçi, memur ve esnaf, sağlık hizmetlerinden eşit koşullarda yararlanacak. Türkiye'de ikamet eden herkes zorunlu olarak Genel Sağlık Sigortalı (GSS) olacak. Mevcut sigortalılar 1 Ocak'tan sonra hiçbir ek işlem yapmaksızın GSS sistemine aktarılacak. Hastane işlemlerinde sağlık karnesinin yanı sıra nüfus cüzdanı ve ehliyet gibi kimlik belgeleri de kullanılabilecek. Ödeme gücü olmayanların, sigortalı olarak çalışmayanların ve aylık geliri asgari ücretin üçte birinden az olanların primleri devlet tarafından ödenecek. Ancak primlerini kendileri ödeyenler prim borçları varsa, bir işverene bağlı olarak çalışanlar ise son bir yıl içinde 30 gün prim ödemedikleri takdirde sağlık hizmeti alamayacaklar. Düzenlemeye göre hasta, ilaçlar, ortez, protez, iyileştirme araç ve gereçleri için yüzde 10-20 oranında, hekim ve diş hekimi muayenesi için 2 YTL katılım payı ödeyecek. 2007 bütçe tasarısı görüşmelerinde söz konusu katılım payını üniversite hastanelerinde artırabilmek için Sosyal Güvenlik Kurumu'na yetki verildi.
http://www.milliyet.com.tr/2006/12/1...omi/eko01.html