İşçinin İşverenden Olan Alacağı (İşçilik Alacakları Haricinde)

Merhaba Meslektaşlarım;

Müvekkilin iş akdi feshedilmiştir. İşçilik alacakları için dava açacağım. Ancak müvekkilin işverenden ‘makina için parça alımı, araç kira bedeli, yemek, uçak biletleri, malzeme alımı, yakıt alacağı vs.’ gibi alacakları mevcuttur. Normal şartlarda işveren bu alımların bedellerini düzenli olarak elden ödüyor idi, ancak işten çıkarınca müvekkil tarafından yapılan bu harcamaların bedellerini de ödemedi.

Şu an bu alacak bedellerini, açacağımız işçilik alacaklarına ilişkin iş davasında isteyebilir miyiz ? Evet ise hangi ad altında ? Evet ise kısmi talep edebilir miyiz ?

Paylaşımlarınız için şimdiden teşekkür eder, iyi çalışmalar dilerim.

Sayın Av. Ömer.
T.C Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Esas No:2010/18948 E. Karar No: 2012/23874 K. Tarih: 20.06.2012
Özet: Kendi aracıyla çalışan işçiye ödenen yakıt gideri ücret sayılmaz Davacının davalı yanında kan toplama işinde kendi aracı ile çalışırken davalı tarafça aracın yakıt giderinin karşılanması işçiye yapılan bir sosyal yardım olmadığından kıdem ve ihbar tazminatına esas brüt ücrete dahil edilmesi hatalıdır.

Yemek ücreti hariç diğer alacaklar nitelikleri gereği işçilik alacaklarına girmediğinden iş mahkemesinde görülemez kanımca.....
Bu kalemler yönünden tefrik ile görevsizlik kararı verilebilir.

Yine bu kalemler için kısmi dava açılabilirse de belirsiz alacak davası açılamaz kanaatindeyim. Tüm bu işlemleri yapan bizzat müvekkiliniz ise dava açmadan önce net bir rakam belirlenememesinin nedeni ne olabilir ki.
Belki şöyle bir gerekçeyle belirsiz alacak davası açılabilir. Müvekkiliniz aldığı mal ve ve yaptığı harcamaları ve bunlara ilişkin tüm bilgi ve belgeleri bir bütün olarak karşı yana teslim etmiştir. Zaten öteden beri bu yönde oturmuş bir uygulama da vardır ve bu nedenle davada da karşı yanın ticari kayıtlarına dayanılmaktadır ... gibi.

Suat Bey vaktinizi ayırdığınız için teşekkür ederim.

Ancak bu bahse konu diğer alacaklar olarak tabir ettiğimiz alacaklar müvekkil işçi ile işveren arasındaki iş ilişkisinden kaynaklanmakta yani iş ilişkisi temelinde oluşturulmuş bir çalışma sisteminden doğan alacaklardır.

Bu yönü ile düşündüğümde Asliye Hukuk Mahkemesi alacağın kaynağını değerlendirirken; genel alacak mı (hayır), borç verme mi (hayır), mala/eşyaya verilen zarardan doğan alacak mı (hayır), tazminat mı (hayır) işçinin işvereninden olan alacağı mı (evet) diyerek görevsizlik kararı verir mi?

Paylaşmış olduğunuz kararda; yemek parası haricindeki alacak kalemlerini 'aylık ücret' ten saymamakta ve dolaylı olarak kıdem tazminatı hesabına dahil etmemekte, ama bu alacakların kendisi dava konusu olmadığından kararda bu konuda değerlendirme yapılmamıştır.

İncelediğim nice kararlarda hep işveren işçiden alacaklı, benim olayıma örnek bir karar olmadığı gibi hiç tartışılmamışta.

Araştırmaya ve paylaşıma devam, tekrar teşekkür ederim.

Yargıtay YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ E: 2011/25078 K: 2013/21609 T: 09.09.2013
İş sözleşmesini belirleyen ölçüt hukuki-kişisel bağımlılıktır. Gerçek anlamda hukuki bağımlılık işçinin işin yürütümüne ve işyerindeki talimatlara uyma yükümlülüğünü içerir. İşçi edimini işverenin karar ve talimatları çerçevesinde yerine getirir. İşçinin işverene karşı kişisel bağımlılığı ön plana çıkmaktadır. İş sözleşmesinde bağımlılık unsurunun içeriğini, işçinin işverenin talimatlarına göre hareket etmesi ve iş sürecinin ve sonuçlarının işveren tarafından denetlenmesi oluşturmaktadır. İşin işverene ait işyerinde görülmesi, malzemenin işveren tarafından sağlanması, iş görenin işin görülme tarzı bakımından iş sahibinden talimat alması, işin iş sahibi veya bir yardımcısı tarafından control edilmesi, işçinin bir sermaye koymadan ve kendine ait bir organizasyonu olmadan faaliyet göstermesi, ücretin ödenme şekli, kişisel bağımlılığın tespitinde dikkate alınacak yardımcı olgulardır. Bu belirtilerin hiçbiri tek başına kesin ölçüt teşkil etmez. İşçinin işverenin belirlediği koşullarda çalışırken kendi yaratıcı gücünü kullanması ve işverenin isteği doğrultusunda işin yapılması için serbest hareket etmesi bağımlılık ilişkisini ortadan kaldırmaz. Çalışanın işyerinde kullanılan üretim araçlarına sahip olup olmaması, kar ve zarara katılıp kalıtlaması, karar verme özgürlüğüne sahip bulunup bulunmaması bağımlılık unsuru açısından önemlidir.

işçiye sağlanan bu ücretler sürekli olarak ödeniyorsa artık işyeri uygulaması haline gelmiş demektir. bu konu biraz irdelenmeli sanırım

İş kanunundaki hizmet sözleşmesinin tanımında işçinin bedensel veya fikri işgücünü işeverenin hizmetine sunması sözkonusu
Ama burada bunlardan ayrı olarak işçinin nakdi sermayesi de işin içine girmiş durumda
bu nedenle bu alacaklar yönünden aradaki ilişki hizmet sözleşmesi tanımına uymuyor
Ayrıca işçi aldığı bu malların üzerine kar payı koyuyor mu
İşçinin bu işten çıkarı nedir ??
Dışarıdan bakıldığında taraflar işçi ve işveren ama bu uyuşmazlık veya alacak hizmet sözleşmesinden doğan bir alacak tanımına uymuyor.