Bilgi Edinme Hakkı Karşılıklılık Tebliği

4982 SAYILI BİLGİ EDİNME HAKKI KANUNU VE BUNA BAĞLI YÖNETMELİK UYARINCA KARŞILIKLILIK İLKESİ KAPSAMINDA BULUNAN ÜLKELER HAKKINDA TEBLİĞ

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, Türkiye’de ikamet eden yabancılar ile Türkiye’de faaliyette bulunan yabancı tüzel kişilerin, 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ve buna bağlı Yönetmelik hükümlerinden yararlanarak gerçekleştirecekleri bilgi edinme başvurularında, karşılıklılık ilkesi kapsamında bulunan ülkelerin belirlenmesidir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, Türkiye’de ikamet eden yabancılar ile Türkiye’de faaliyette bulunan yabancı tüzel kişilerin Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ve ilgili mevzuat uyarınca gerçekleştirdikleri bilgi edinme başvurularında uygulanır.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 9/10/2003 tarihli ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ve 19/4/2004 tarihli ve 2004/7189 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Bilgi Edinme Hakkı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.

MADDE 4 – (1) Karşılıklılık ilkesi kapsamında bulunan ülkeler aşağıda belirtilmektedir.

- Amerika Birleşik devletleri Kazakistan
- Almanya Federal Cumhuriyeti KKTC
-Arnavutluk Kosta Rika
-Avustralya Liechtenstein

- Avusturya Litvanya

- Azerbaycan Lüksemburg

- Arjantin Macaristan

- Bulgaristan Makedonya

- Çek Cumhuriyeti Meksika

- Çin Halk Cumhuriyeti Mali

- Danimarka Malta

- Endonezya Norveç

- Finlandiya Pakistan

- Güney Kore (Kore Cumhuriyeti) Paraguay

- Gürcistan Portekiz

- Hırvatistan Peru

- Hollanda Polonya

- İngiltere Rusya Federasyonu

- İrlanda Romanya

- İsveç Senegal

- İsviçre Sırbistan

- İspanya Slovakya

- İsrail Slovenya

- İtalya Tacikistan

- Japonya Uruguay

- Karadağ Ukrayna

- Kanada Yunanistan

MADDE 5 – (1) Karşılıklılık ilkesi kapsamındaki ülkelere ait ayrıntılı liste aşağıda belirtilmektedir.

ÜLKE

BİLGİ EDİNME HAKKI KANUNU VEYA BENZERİ BİR MEVZUAT BULUNMAKTA MI?


YABANCILAR (TÜRKLER) YARARLANABİLİYOR MU?


ÖZEL HÜKÜMLER

ABD
Bulunmakta. “Freedom of Information” ve “Federal Privacy Act”
Evet. İkamet eden gerçek ve tüzel kişiler yararlanıyor.
-

Almanya
Bulunmakta.

a) Federal Bilgi Edinme Hakkı Kanunu

b)Tüketici Bilgi Yasası ve Çevre Bilgi Yasası (hem Federal, hem eyalet makamlarını bağlar)

c) İdari Usul Kanunu (hem Federal, hem eyalet makamlarını bağlar-işlem dosyasını görme hakkıdır)

d)16 Eyaletten 8’inde Bilgi Edinme Yasaları mevcut, diğer 7 eyalette bulunmamaktadır.


Evet.

a) Federal yasalar çerçevesinde yerli ve yabancı özel ve tüzel kişiler (herkes), ancak 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunumuza kıyasla daha dar. Eyalet makamlarını bağlamamaktadır.

d) Baden-Württemberg, Hessen, Bavyera, Aşağı saksonya, Rheinland-Pfalz, Sachsen, Sahsen-Anhalt veThüringen eyaletlerinde Bilgi Edinme Yasaları bulunmadığından yabancılar, bilgi edinme haklarını kullanamamaktadır.



-münferit olay bazında araştırılmasında fayda olduğu değerlendirilmekte.
-

Afganistan
Bulunmamakta
Hayır
-

Avustralya
Bulunmakta. Bilgi Özgürlüğü Yasası (1982)
Evet Yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlanmakta.
-

Avusturya
Bulunmakta. Bilgi Verme Yükümlülüğüne ilişkin Kanun (1998) (Federal)
Evet.Yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlanıyor
En geç 8 hafta içinde yanıt verme yükümlülüğü var.

Arnavutluk
Bulunmakta. “Yabancıların Bilgi Edinme Hakkı ile İlgili Avrupa Sözleşmesi’ne 2000 yılında taraf olmuştur. Resmi Belgeler ile İlgili Bilgi Edinme Hakkı Kanunu (1999)
Evet. Yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlanıyor
-

Azerbaycan
Bulunmakta.

Bilgi Edinme Hakkına İlişkin Kanun (2005)
Evet. Gerçek ve tüzel kişiler. Yabancılarla ilgili bir istisna getirilmemiştir.
-

Arjantin
Bulunmakta
Evet. Gerçek ve tüzel kişiler
Kendileri ve faaliyet alanlarıyla ilgili ve mütekabiliyet ilkesi çerçevesinde

Bangladeş
Bulunmamakta
Hayır
-

Bahreyn
Bulunmamakta
Hayır
-

Belarus
Bulunmamakta
Hayır
-

Birleşik Arap Emirlikleri
Bulunmamakta
Hayır. Olay bazında değerlendirilmekte.
-

Bolivya
Bulunmakta.31.01 2004 tarihli kararname
Evet. Gerçek ve tüzel kişiler
-

Bosna-Hersek
Bulunmakta
Hayır. Sadece Bosna-Hersek vatandaşı gerçek ve tüzel kişiler yararlanıyor.
Yabancı gerçek ve tüzel kişiler taleplerini diplomatik misyonlar aracılığıyla yapıyor.

Bulgaristan
Bulunmaktadır. “Law for Access to Public Information” (Md.4)
Evet. Yabancılar ve vatansızlar da yararlanıyor. Tüzel kişiler de yararlanıyor.
-

Çek Cumhuriyeti
Bulunmakta. “Law on Free Access to Information” (1999)
Evet. Yerleşik yerli/ yabancı gerçek/ tüzel kişiler yararlanıyor
Başvuruların, Çekçe, İngilizce veya Almanca gibi ülkede yaygın dillerde yapılması gerekiyor.

Çin
Bulunmakta
Evet. Yabancı gerçek/tüzel kişilerin talepleri uluslararası hukuk ve mütekabiliyet ilkesi çerçevesinde değerlendiriliyor.
Bilgi taleplerine 15 gün içinde cevap verilmesi gerekiyor.(Devlet sırları, ticari sırlar ve kişiler bilgiler hariç)

Danimarka
Bulunmakta. “Danish Access to Public Administration Files Act” 1985
Evet
-

El Salvador
Bulunmamakta. Ancak Anayasanın 18. maddesi bu hakkı tanımakta
Hayır
-

Endonezya
Bulunmakta

Bilgi Edinme Hakkı Kanunu(2008)
Evet.
Yabancılar, Büyükelçilikleri vasıtasıyla bilgi talebinde bulunabilmekte.

Etyopya
Bulunmamakta (yazılı bir mevzuat bulunmamakta)
Hayır. Ancak uygulamada gerçek ve tüzel kişiler, kendilerini ilgilendiren konularda bilgi talep edebiliyor.
-

Fas
Bulunmamakta
Hayır
-

Finlandiya
Bulunmakta

a)Anayasa’nın 112. maddesi

b)Hükümet Çalışmalarının Açıklığı
Evet. Gerçek ve tüzel kişiler
Sağlık, vergi, idari düzenlemeler gibi hususlarda sınırlandırmalar olabilmekte.

Filipinler
Bulunmakta. Anayasa’nın 3. maddesinin 7. bölümü.( sadece Filipinler vatandaşlarına-bu hak da kanunla sınırlandırılabilir)
Hayır
-

Güney Kore
Bulunmakta. “Act on Disclosure of Information by Public Agencies” (1998)
Evet. İkamet izni hamili olan veya akademik amaçla geçici olarak ülkede bulunan yabancılar ile ülkede ofisi bulunan yabancı tüzel kişiler yararlanıyor.
Devlet sırları, ticari sırlar, kişisel bilgiler hariç, Güney Kore Kamu İdaresi ve Güvenlik Bakanlığı isim, kimlik numarası adres ve iletişim bilgileri ile yazılı/sözlü başvuruları yanıtlıyor.

Gürcistan
Bulunmakta. Genel İdare Kanunu
Evet. Yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlanıyor
Gizlilik derecesi olan bilgiler hariç

Hırvatistan
Bulunmakta. Bilgi edinme Hakkı Kanunu (2003)
Evet.Yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlanıyor.
-

Hindistan
Bulunmakta. “Freedom of Information Act” (2002) ve “Right of Information Act” (2005) Bu hak sadece Hint vatandaşlarına tanınmış.
Hayır.Yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlanamıyor. Yasalarda yabancılar için bir düzenleme öngörülmemiş.
En geç 30 gün içinde yanıtlama yükümlülüğü var.

Hollanda
Bulunmakta. Government Information Public Information Act” 1991
Evet. Yabancı ve yerli gerçek ve tüzel kişiler yararlanabiliyor.
-

Irak
Bulunmamakta
Hayır (Uygulamada bilgi talepleri sınırlı ölçüde karşılanmaya çalışılmakta)
1990 yılında onaylanan “Irak Cum. İle Türkiye Cum. Arasında Adli ve Hukuki İşbirliği Anlaşması’nın 1. maddesi” Türklere kendilerini ve faaliyetlerini ilgilendiren konularda bilgi talep etme hakkı tanımaktadır.

İngiltere
Bulunmakta. Freedom of Information Act (2005)
Evet.
-

İsviçre
Bulunmakta

a)Bilgilerin Korunmasına dair Kanun

b) Bilgi Edinmeye dair Federal Kanun


Evet. Gerçek ve tüzel kişiler
-

İspanya
Açık bir kanun maddesi bulunmamakta.
Evet.Uygulamada yerli ve yabancılar bilgi talep edebilmektedir.
-

İran
Bulunmamakta
Evet. Uygulamada Türk tüzel kişiler, doğrudan veya Büyükelçiliğimiz aracılığıyla başvurmaları halinde yanıtlanıyor
-

İrlanda
Bulunmakta. Bilgi Edinme Hakkı Kanunu “Freedom of Information Act.”(1997)
Evet.Yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlanıyor
-

İsrail
Bulunmamakta. Bilgi Serbestliği Yasası (1998)
Evet. Yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlanıyor
-

İsveç
Bulunmakta. “Freedom of the Pres Act.”
Evet.Yabancı ve tüzel kişiler yararlanıyor.
-

İtalya
Bulunmakta
Evet. Yerli/yabancı özel/tüzel kişiler yararlanabiliyor
-

Japonya
Bulunmakta. “Law Concerning Access to Information Held by Administrative Organs” (1999)
Evet.Yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlanıyor
Gizlilik derecesi olan bilgilerde yanıt verilmeyebiliyor. Başvuruların Japonca yapılması tercih ediliyor.

Karadağ
Bulunmakta.

Bilgiye Erişim Kanunu (2005)
Evet. Yerli ve yabancı özel ve tüzel kişiler
-

Katar
Bulunmamaktadır.
Hayır
-

Kazakistan
Bulunmamakta. Ancak Anayasa’nın 12. ve 18. maddesi bu hakkı tanımaktadır.
Evet. Uygulamada gerçek ve tüzel kişiler yararlanabilmektedir.
- kendileri ve faaliyet alanlarıyla ilgili bilgileri talep edebilirler.

Kanada
Bulunmakta. “Access to Information Act.” (1985)
Evet. Sürekli mukim tüm gerçek ve tüzel kişiler yararlanıyor.
-

Kenya
Bulunmamakta
Hayır
Askeri ve güvenlik konuları hariç, “Citizens Advice Bureau” kısıtlama ve ayırım yapmaksızın sözkonusu talepleri karşılıyor.

KKTC
Bulunmakta
Evet. Gerçek ve tüzel kişiler kendileri ve faaliyet alanlarıyla ilgili bilgi talep edebilirler.
-

Kongo Dem.Cum.
Bulunmamakta
Hayır
-

Kuveyt
Bulunmamakta
Hayır
-

Küba
Bulunmamakta
Hayır
-

Kırgızistan
Bulunmamakta
Hayır
Anayasa’daki hüküm uyarınca, yerli/yabancı herkes başvurabilir. Uygulamada farklılıklar görülüyor.

Kosta Rika
Bulunmakta. Anayasa’nın 19. maddesi.
Evet. Yerli ve yabancılar aynı bireysel hak ve yükümlülüklere sahip.
Yabancılar başvurularını diplomatik kanallardan yapmaları gerekiyor.

Libya
Bulunmamakta. Uygulamada, başvuruda bulunulabiliyor.
Evet. Yabancı gerçek ve kişiler, prensipte yararlanabiliyor.
-

Litvanya
Bulunmakta. 5008 sayılı Litvanya Devlet Kurumlarından ve Belediyelerden Bilgi Edinme Hakkı Kanunu
Evet. Yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlanıyor.
-

Lübnan
Bulunmamakta
Hayır

(Fiili uygulama, kurumlar bazında ve bilgi talebinin içeriğine göre farklılık göstermekte)
-

Lüksemburg
Bulunmamakta. Bununla birlikte Meclis Dilekçe Komisyonu ve Ombudsman kurumları mevcuttur.
Yazılı mevzuat olmamasına rağmen, yerli ve yabancı şahıslar Ombudsman’a başvurabilmekte.
-

Liechtenstein
Bulunmakta

Bilgilerin Korunmasına dair Kanun
Evet. Gerçek ve tüzel kişiler
-

Mali
Bulunmakta
Evet
-

Macaristan
Bulunmakta

Kişisel Verilerin Korunması ve Kamuoyunu İlgilendiren Bilgilerine Açıklanmasına dair Kanun (1992)
Evet. Gerçek ve tüzel kişiler
Özel kişiyle bağlantılı bilgilerine ülke dışına çıkarılması yasak. Başvuru sahibinin Macaristan’da olması gerekir.

Makedonya
Bulunmakta. Kamusal Bilgiye Özgür Erişim Yasası (2006)
Evet. Yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlanabiliyor.
-

Malezya
Bulunmamakta
Hayır
-

Meksika
Bulunmakta
Evet
-

Mısır
Bulunmamakta. Bununla birlikte çeşitli kurumlarda farklı yöntemler mevcut.
Hayır
-




-

Maldivler
Bulunmamakta
Hayır
-

Malta
Bulunmakta
Evet. Yerli/yabancı özel/tüzel kişiler yararlanabiliyor
-

Mikronezya
Bulunmamakta
Hayır
-

Moğolistan
Bulunmamakta. Anayasa’da vatandaşlara dilekçe hakkı tanınmıştır.
Hayır. Ancak, uygulamada yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlandırılmaktadır.(Sadece yazılı başvuru)
Gizlilik derecesi olan bilgiler hariç

Moritanya
Bulunmamakta
Hayır
-

Nepal
Bulunmakta
Hayır.Yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlanamıyor.
-

Norveç
Bulunmakta. “Freedom of Information Act” ve “Act Relating to Procedure in Cases Concerning Public Administration
Evet.Yerleşik yerli/yabancı gerçek/tüzel kişiler yararlanıyor.
Bilgi taleplerine 14 gün içinde cevap verilmesi gerekiyor.

Nijerya
Bulunmamakta
Hayır
-

Oman
Bulunmamakta
Hayır
-

Özbekistan
Bulunmamakta
Hayır
-

Palau
Bulunmamakta
Hayır
-

Pakistan
Bulunmakta

Freedom of Information Ordiance (2002)
Evet. Yabancı tüzel kişiler konusunda herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.
-

Paraguay
Bulunmakta

a) Anayasa’nın 28. maddesi

b) “İdari şeffaflık ve Bilgiye Erişim” başlıklı kanun
Evet. Gerçek ve tüzel kişiler
Talebe ilişkin sebep belirtmek zorunda.

Portekiz
Bulunmakta. Anayasa’nın 268. maddesi ve İdari belgelere Erişim Kanunu (2007)
Evet. Gerçek ve tüzel kişiler kendileriyle ilgili bilgi talep edebilirler
-

Peru
Bulunmakta. 26366 sayılı yasa
Evet. Yerli/yabancı özel kişiler yararlanabiliyor
Başvurular, Ulusal Kamu Kayıtları Sistemi ve Peru Kamu Kayıtları Amirliğine 001-2002-JUS sayılı Yönetmelik çerçevesinde yatırılacak harç ile yapılıyor.

Polonya
Bulunmakta. Anayasanın 61.nci maddesi ile Kamu Bilgilerine Erişim Kanunu (2001)
Evet.Yabancı gerçek ve tüzel kişiler yararlanıyor
-

Rusya Federasyonu
Bulunmamakta. Ancak Anayasanın 29. maddesi bu hakkı tanımakta
Evet
Devlet sırrı olarak görülenler konular hariç.

Romanya
Bulunmakta

a)Kamuyu İlgilendiren Bilgilere Serbestçe Erişim Kanunu (2001)

b)Gizli Bilgilerin Korunması Hakkında Kanun (2002)
Evet. Gerçek ve Tüzel kişi
-

Senegal
Bulunmakta
Evet.
-

Slovenya
Bulunmakta.
Evet. Gerçek ve tüzel kişiler kendileri ve faaliyet alanlarıyla ilgili bilgi talep edebilirler.
Hükümetdışı otorite (Information Commissioner) aracılığıyla mümkün

Sırbistan
Bulunmakta.

Bilgiye Erişim Kanunu (2004)
Evet. Yerli ve yabancı özel ve tüzel kişiler.
-

Slovakya
Bulunmakta

Bilgiye Serbest Erişim Kanunu
Evet. Gerçek ve Tüzel kişiler
-

Singapur
Bulunmamakta. Bununla birlikte uygulamada bilgi talepleri

e-posta yoluyla iletilebiliyor.
İkamet izni olan yabancılar da e-posta ile başvurabiliyor.
-

Srilanka
Bulunmakta. “Freedom of Information”(2003)
Hayır. Yabancılar için herhangi bir düzenleme yok.
-

Suriye
Bulunmamakta
Hayır
Suriye Nüfus İdaresi, Suriye’de yaşayan yabancılarla ilgili olarak sadece doğum, ölüm, evlenme ve boşanma gibi hususlara ilişkin bilgileri kayda geçirmekte ve talep halinde bu konularda bilgilendirmektedir. Sadece gerçek kişiler bu haktan yararlanabilmekte.

Suudi Arabistan
Bulunmamakta
Hayır
Yabancı gerçek/ tüzel kişiler yerel makamlardan bir Suudi vatandaşı aracılığıyla bilgi alabiliyor.

Tacikistan
Bulunmakta

a)Bilgi Hakkında Kanun

b)Enformatizasyon Hakkında Kanun

c)Bilgi Koruma Hakkında Kanun
Evet. Gerçek ve tüzel kişiler

(İdari Erkin bilgi edinme hakkı konusunda şeffaf olmadığı söylenebilir)
-

Tanzanya
Bulunmamakta
Hayır
Gerçek kişiler ilgili makama doğrudan, tüzel kişiler ise “Tanzanian Investment Center” a başvuruyor.

Tunus
-
-
-

Türkmenistan
Bulunmamakta
Hayır(Uygulamada, verilen dilekçe 3 gün içinde işleme konulması gerekmektedir. Ancak, uygulamada aksaklıklar var.)
-

Uganda
Bulunmamakta
Hayır
Yabancı özel/tüzel yerel makamlardan bilgi edinme hakkına sahipler

Uruguay
Bulunmakta
Evet. Gerçek ve tüzel kişiler
Kişi, neden bilgi talep ettiğini açıklamak zorunda

Ukrayna
Bulunmakta. Bilgi Edinme Kanunu
Evet
-

Vietnam
Bulunmamakta
Hayır. (Ancak, gerçek ve tüzel kişiler, devlet kurumlarınca gerçekleştirilen somut işlemler hakkında, yönetmelikler uyarınca, bilgi talep edebilmekteler)
-

Venezuela
Bulunmamakta. Bununla birlikte Anayasa’nın 58. maddesi benzeri bir hak tanımakta, ancak uygulamada mümkün olmamaktadır.
Hayır
-

Yunanistan
Bilgi edinmeyle ilgili farklı düzenlemeler bulunmakta. 2690 sayılı “İdari İşlemler Kanunu” ve “Anayasa’nın 5A maddesi”, bunların önemli olanları.
Evet. Yerli-Yabancı ve “mütekabiliyet ilkesi” şeklinde sınırlama bulunmamakta.
- Yabancı gerçek ve tüzel kişilerin resmi ikamet/kuruluş izni sahibi olması gerekir.

Kaynak : www.barobirlik.org