odabaşı-yönetici

Merhaba,
Müvekkilim 35 yıldır bir iş hanında odabaşı olarak hizmet vermektedir.318 bağımsız bölümün bulunduğu bu handa sadece 2 kişi yönetici atanması istemli dava açmıştır.Müvekkilim umum Han Odabaşılar Esnafı Derneğine kayıtlı olup vergi açılışı bulunmaktadır.Bu durumda,
-Müvekkilimin odabaşılığının iptali mümkün müdür?
-Odabaşılık ve yöneticiliğin farkları nelerdir?
Bilgisi olan meslektaşlarımın ilgisine şimdiden teşekkürler...

Bu çıktı Dominant Mevzuat ve İçtihat programından alınmıştır.

YARGITAY
. HUKUK GENEL KURULU

Tarih : 16.11.2005
Esas No : 2005/13-598
Karar No : 2005/613


2004 - İCRA VE İFLAS KANUNU 67
2004 - İCRA VE İFLAS KANUNUNUN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMIŞ HÜKÜMLERİ (1) 67

ÖZET : DAVA, ODABAŞILIK ÜCRETİ DOLAYISIYLA YAPILAN İLAMSIZ İCRA TAKİBİNE VAKİ İTİRAZIN İPTALİ TALEBİNE İLİŞKİNDİR. ODABAŞILIK, KAT MÜLKİYETİNE GEÇİLMEMESİ NEDENİYLE YÖNETİCİ VE KAPICISI BULUNMAYAN İŞ HANLARINDA, BUNLARA AİT GÖREVLERİN YERİNE GETİRİLMESİNİ SAĞLAYAN BİR MESLEKTİR. ODABAŞILARI YAPTIKLARI HİZMETLER KARŞILIĞI ÜCRETE HAK KAZANIRLAR. HİZMETTEN YARARLANILMADIĞI GEREKÇESİYLE ÜCRET ÖDEMEKTEN KAÇINILAMAZ. DOSYA KAPSAMINDAN, İSTANBUL UMUM HAN ODABAŞILARI ESNAF ODASI TARAFINDAN MAHKEMEYE GÖNDERİLEN YAZIDA, DAVACININ İHTİLAF KONUSU İŞHANININ ODABAŞISI OLARAK ODA KAYDI ÜYELİĞİNİN DEVAM ETTİĞİNİN BİLDİRİLDİĞİ ANLAŞILMAKTADIR. DAVACININ ODABAŞI OLARAK VERGİ KAYDI DA DEVAM ETMEKTEDİR. DAVACI ODABAŞI OLARAK HİZMET VERDİĞİNİ İSPAT ETMESİNE RAĞMEN DAVALI İDDİALARINI İSPAT EDEMEMİŞTİR. AÇIKLANAN NEDENLERLE DAVACININ ÜCRETİNİN ÖDENMESİ GEREKİR.

DAVA : Taraflar arasındaki "itirazın iptali" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Zeytinburnu Asliye 2. Hukuk Mahkemesi'nce davanın kısmen kabulüne dair verilen 09.10.2002 gün ve 2000/1071-2002/882 sayılı kararın incelenmesi taraflar vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 13. Hukuk Dairesi'nin 06.03.2003 gün ve 2002/15249-2003/2366 sayılı ilamı ile,

( ...1- Davalının temyiz incelemesinde; davacı, davalının kiracı olarak oturduğu büroların bulunduğu hanın, odabaşısı olduğunu ve davalının odabaşı ücretini- ödemediğini, alacağın ödetilmesi için giriştiği takibe davalının itiraz ettiğini ileri sürerek, itirazın iptali ve takibin devamını bu davada istemiştir. Davalı ise, davacının odabaşı olduğunu kabul etmediği gibi, herhangi bir hizmet de vermediğini savunmuştur. Bu durumda davacının, davalının kiracı olduğu S. Han'da odabaşı olduğunu ve hizmet verdiğini yasal delillerle kanıtlaması gerekir. Davacı, bu iddiasını ispat için sadece, davalı kiracının kiralayan ile yaptığı kira sözleşmesini ibraz etmiştir. Bu kira sözleşmesinde de, odabaşı ücretinin kiracı tarafından ödeneceğine dair ibareden başka davacının iddiasını doğrular ve davacının odabaşı olduğuna ilişkin bir açıklama yer almamaktadır. Davacı, bundan başka davalının kiracı olduğu handa, odabaşı olduğunu gösterir herhangi bir delil gösterip, iddiasını ispat edememiştir. Ancak davacı dava dilekçesinde ( vs. delail ) demek suretiyle yemin deliline dayanmış olduğunun kabulü gerekir. Bu nedenle davacıya, davalıya ait handa odabaşı hizmeti verdiğine ilişkin, davalıya yemin teklif etme hakkı olduğu hatırlatılarak sonucuna uygun bir karar vermek gerekir. Mahkemece, delillerin değerlendirilmesinde yanılgıya düşülerek, yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırıdır. Bozma nedenidir.

2- Bozma nedenine göre, davacının temyiz itirazlarının incelenmesine gerek görülmemiştir... )

Gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

KARAR : Asıl ve birleştirilen davalar, odabaşılık ücretinin tahsili istemiyle girişilen ilamsız icra takiplerinde borca itirazın iptali istemine ilişkindir.

A- DAVACI İSTEMİNİN ÖZETİ : Davacı R. vekili, asıl ve birleştirilen davalardaki dava dilekçelerinde özetle; davacının İstanbul, Beyazıt, Ç. Caddesi'ndeki S. Han'da odabaşılık hizmeti yürüttüğünü, bu faaliyetinden dolayı Beyazıt Vergi Dairesi'nde sicil nolu vergi mükellefi olduğunu; handaki her kiracının, kira bedelinin % 10'u oranında bir ücreti odabaşı ücreti olarak ödediğini, bu paraların her işyerinden odabaşı tarafından tahsil edildiğini ve hanın idaresi, bakımı, temizliği, çöp toplanması, umumi yerlerin elektrik giderlerinin, bakımının ve bekçilik masraflarının karşılanması için kullanıldığını, anılan handa iki işyerinde kiracı olarak bulunan davalı şirketin, muhtelif dönemlere ait odabaşı ücretlerini davacıya ödemediğini, yapılan icra takiplerinde de borca itiraz ettiğini ileri sürerek, her bir davanın dayanağını oluşturan icra takiplerinde borca itirazların iptaline karar verilmesini istemiştir.

B- DAVALI CEVABININ ÖZETİ : Davalı H. Dericilik San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili, tüm davalardaki cevap dilekçelerinde özetle; davanın hukuki dayanağının davacı tarafça açıklanması gerektiğini, odabaşılık denilen ilişkinin Borçlar Kanunu'na mı yoksa İş Kanunu'na mı tabi bulunduğunun, % 10 oranındaki ücretin neye dayandığının belli olmadığını, esasen ayrı işi ve vergi mükellefiyeti bulunan davacının, davalıya herhangi bir hizmet de vermediğini savunarak davanın reddini istemiştir.

C- YEREL MAHKEME KARARININ ÖZETİ : Yerel mahkeme, davalı ile dava dışı kiralayan arasındaki kira sözleşmesinin özel şartlar bölümünde, odabaşı ücretinin kiracıya ait olduğunun ve onun tarafından ödeneceğinin açıkça belirtildiği, toplanan delillerden ve alınan bilirkişi raporlarından, davalının 01.01.1999 - 31.11.2000 tarihleri arasındaki dönemde 582.999.000.-TL tutarındaki odabaşı ücretini ödememiş olduğunun anlaşıldığı gerekçesiyle, asıl davanın dayanağını oluşturan İstanbul 2. İcra Müdürlüğü'nün 2000/18299 Esas sayılı takip dosyasındaki borca itirazın bu miktar üzerinden kısmen iptaline, takibin bu miktarda asıl alacak üzerinden devamına, fazlaya ilişkin istemin ve birleştirilen davaların reddine karar vermiştir.

D- TEMYİZ EVRESİ, BOZMA VE DİRENME : Taraflar vekillerince temyiz edilen karar özel dairece yukarıdaki gerekçeyle bozulmuş; yerel mahkeme önceki gerekçesine ek olarak, bozmadan önceki aşamada alınan yazı cevaplarının da davacının iddiasını doğruladığı gerekçesiyle direnme kararı vermiş; hüküm davalı vekilince temyiz edilmiştir.

E- GEREKÇE : Öncelikle belirtilmelidir ki, birleştirilen davalar yerel mahkemece reddedilmiş olup, bozmanın ve temyizin kapsamına göre, bu davalar yönünden Hukuk Genel Kurulu önüne gelen herhangi bir uyuşmazlık bulunmamaktadır.

Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık, asıl davadaki taleple sınırlı olarak, davacının ( Davalının kiracı bulunduğu işhanında ) odabaşı olarak davalıya hizmet verdiğine dair iddiasını yemin dışındaki diğer yasal delillerle kanıtlamış olup olmadığı; bu konuda varılacak sonuca bağlı olarak da, davalıya bu konuda yemin teklif etme hakkının yerel mahkemece kendisine hatırlatılmasının ve ortaya çıkacak uygun sonuç çerçevesinde bir karar verilmesinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.

Dava dilekçesinde, davacının İstanbul, Beyazıt, Ç. Caddesi'ndeki S. Han'da odabaşılık hizmeti yürüttüğü, bu faaliyetinden dolayı Beyazıt Vergi Dairesi'nde ... sicil nolu vergi mükellefi olduğu belirtilmiş; davacı vekilinin 26.03.2001 günlü delil listesinde de bu husus tekrarlanmış, ayrıca, İstanbul Umum Han Odabaşıları Esnafı Odası'nın kayıtlı üyesi olduğu açıklanıp bu yönün sorulması istenilmiştir. Bozmadan önceki yargılama aşamasında, mahkemenin 06.04.2001 günlü yazılarına cevaben İstanbul Umum Han Odabaşıları Esnafı Odası tarafından gönderilen 26.04.2001 gün ve 1816 sayılı yazıda, davacının S. Han odabaşısı olarak halen oda üyeliğinin devam ettiği; Beyazıt Vergi Dairesi Müdürlüğü'nce gönderilen 02.05.2001 günlü yazıda ise davacının ... vergi numarasında kayıtlı olduğu, tarh dosyası ve daire kayıtlarının tetkikinden halen faal mükelleflerden olduğunun saptandığı belirtilmiştir. Davacı vekili, dosyaya, davacıya ait vergi levhası fotokopisini de sunmuştur. Bu levhada mükellefin ticaret unvanı "Odabaşı-Nakliye", vergi türü: "Gelir" olarak gösterilmiş; 1999 yılında matrahsız olarak beyanda bulunulduğu belirtilmiştir.

Her ne kadar, özel dairenin bozmasına konu yerel mahkeme kararında, bu yazı cevapları ndan söz edilmemiş ve dayanılmamış ise de, tarihleri itibariyle bu belgelerin bozma kararından önceki aşamada dosyaya girmiş oldukları açıktır.

Öte yandan, davalı şirket ile dava dışı kiralayan arasındaki 01.01.1997 başlangıç tarihli kira sözleşmesinin özel şartlar bölümünde yer alan 2. maddede "Odabaşı, belediye masrafları kiracıya aittir" şeklinde hüküm mevcut olup, sonraki yıllarda yenilenen kira sözleşmelerinde de aynı hükmün yer aldığı, sunulan sözleşme örneklerinden anlaşılmaktadır. Yine, dosyaya sunulan, aynı işhanındaki başka dükkanlarla ilgili, üçüncü kişiler arasındaki kira sözleşmelerinde de, odabaşı ücretinin kiracı tarafından ödeneceğine dair hükümler yer aldığı görülmektedir.

Nihayet, keşif sonucunda düzenlenen 27.11.2001 günlü bilirkişi raporu ile sonradan alınan iki ayrı ek raporda, yukarıda sözü edilen sözleşme hükmü ve alınan yazı cevapları karşısında, davacının, asıl davanın dayanağını oluşturan icra takibine konu alacağının kısmen mevcut olduğu belirtilmiş; han odabaşılığı görevinin bireysel hizmet türünden bir görev olmadığı, hanın genel hizmetlerinin yerine getirilmesine matuf bulunduğu da bu raporlarda açıklanmıştır.

Bu durumda, yerel mahkemenin, özel dairenin bozmasına konu önceki kararında söz edilmemiş ve dayanılmamış olmakla birlikte direnme kararına gerekçe yapılan; İstanbul Umum Han Odabaşıları Esnafı Odası ve Beyazıt Vergi Dairesi Müdürlüğü'nün içerikleri yukarıda açıklanan yazı cevapları, davacıya ait vergi levhası, davalı ile dava dışı kiralayan arasındaki kira sözleşmesinde yer alan hüküm ve bilirkişi raporu ile ek raporlardaki açıklamalar birlikte değerlendirildiklerinde; davacının, davalının kiracı olarak bulunduğu S. Han'da odabaşı olduğuna dair iddiasını kanıtladığının kabulü zorunludur. Davalı, kendisine davacı tarafından hizmet verilmediğini savunmuş ise de, bu savunma herhangi bir maddi olgu ya da kanıta dayandırılmamış, soyut bir savunma olarak kalmıştır. Esasen, Yargıtay uygulamasında, odabaşılık kat mülkiyeti sistemine geçilmemesi nedeniyle yönetici ve kapıcısı bulunmayan işhanlarında, bunlara ait görevlerin yerine getirilmesini sağlayan bir meslek olarak nitelendirilmekte, odabaşılarının yaptıkları bu hizmetler karşılığında belli bir miktarda ücrete hak kazanacakları, söz konusu hizmetlerden yararlanılmadığı gerekçe gösterilerek bu ücretin ödenmesinden kaçınılamayacağı kabul edilmektedir ( Örneğin, 13. Hukuk Dairesi'nin 09.06.1998 gün ve 1998/3191 sayılı kararı ).

Hal böyle olunca, somut olayda, davacının odabaşılık ve hizmet verme iddialarının toplanan delillerle kanıtlandığı, dolayısıyla, kendisine bu yönden davalıya yemin teklif etme hakkı bulunduğunun hatırlatılmasına gerek bulunmadığı kabul edilmelidir. Yerel mahkemenin aynı gerekçeye dayalı direnme kararı bu nedenle yerindedir. Ne var ki, davalı vekilinin, hüküm altına alınan ücret miktarına yönelik temyiz itirazları özel dairece incelenmediğinden, bu yönden inceleme yapılmak üzere dosya özel daireye gönderilmelidir.

SONUÇ : Açıklanan gerekçeyle, davalı vekilinin ücret miktarına yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın 13. HUKUK DAİRESİ'NE GÖNDERİLMESİNE, 16.11.2005 gününde oybirliği ile karar verildi.

ikinci soru açısından faydalı olur umarım.