Fatura Münderecatı

fatura metninde yetkili mahkeme belirlenmiş ise bu yetki şartının geçerli olduğuna dair bilgisi olan var ise ve paylaşırsa sevinirim

Selam,

Yetki şartı, taraflar arasında yapılacak bir sözleşme ile kararlaştırılabilir. Fatura bir sözleşme olmadığından, borçlar hukuku terminolojisini kullanırsak, tek taraflı bir irade beyanı olduğundan, faturaya yazılacak bir yetkili mahkeme, karşı tarafı bağlamayacaktır.

Sorun sanırım, faturaya 8 gün içinde itiraz edilmezse ne olacağıdır! Faturaya yazılması "mutad" olmayan kayıtlar, fatura içeriğine dağil değildir.

Uzatmaya gerek yok, faturada belirtilen yetki şartı kesinlikle geçerli değildir.

Merhaba,

Şöyle düşünelim :



Olayın değerlendirilmesi:

Bir sözleşmede, sözleşmenin kurulmuş sayılabilmesi için tarafların iradesinin varlığını ararken, sadece sözleşme altında yer alan imza ile sınırlanmamak gerekir. Sözleşme metnini bir taraf imzaladığı halde diğer taraf imzalamamış olsa bile bazen, sözleşmeyi kabul ettiğine ilişkin ''zımni kabul'' durumları da dikkate alınır.

Her ne kadar fatura sözleşme değil ise de, temel ilişkide yazılı bir sözleşme yoksa /veya yasaklayıcı aksine bir hüküm de yoksa / ve sözlü anlaşmanın gereği bir fatura tanzim edilmiş bulunuyorsa fatura altında ya da içinde yer alan ibareler 8 gün içinde itiraz edilememkle kabul edilmiş sayılır ve sanki bir sözleşme imiş gibi hüküm doğurur..

Sizin olayda, fatura tek taraflı düzenlenmiş olduğu halde sizin fatura altına attığınız imza, ya da imzanız olmasa bile faturayı posta kanalıyla /iadeli taahhütlü mektup/ teslim almış iseniz yahut bir adım daha atalım, iadeli taahhütlü mektup ile değil sıradan mektup ile ve posta kanalıyla teslim alıp, bu faturayı defterinize işlemiş iseniz, fatura içeriğine 8 gün içinde itiraz etmemekle içeriğini TK.23. madde icabı kabul etmiş sayılırsınız..

Selam ve saygılarımla.

Av. Mehmet Saim Tikici

TK.m.23 hükmüne göre, faturadan söz edilebilmesi için taraflar arasında daha önceden kurulmuş bir sözleşme ilişkisi bulunmalıdır. HGK., 14.03.1980, 1978/11-1147, 1980/1418: “Faturanın, onu teslim alanı borç altına sokabilmesi için, her durumdan önce borç doğurucu bir hukuksal ilişkinin varlığı ve faturanın da bu ilişki nedeniyle düzenlenmiş olması gerekir” (İKİD., 1980, S.238, s.7956) ; 15. HD., 27.11.1996, 5718/6288: “Faturaya karşı çıkılmaması, yanlar arasında bir sözleşme ilişkisi bulunduğunu göstermez. Ancak sözleşmesel ilişkinin kanıtlanması durumunda, karşı çıkıma uğramayan fatura, tutar ve bedel yönünden bir anlam taşır. Fatura, davalı ortaklık ticari defterlerine işlenmiş olsaydı; böyle bir durum, sözleşmesel ilişki yönünden yazılı kanıt başlangıcı olur ve ilişki tanıkla kanıtlanabilirdi (Yargı D., 1996, S.12, s.123). Fatura, sözleşmenin yapılması değil, yerine getirilmesi (ifası/icrası) safhası ile ilgili bir ticari belgedir. Bu nedenle fatura, taraflar arasında kurulmuş sözleşme ilişkisinin unsurlarını görebileceğimiz veya sözleşme şartlarını tespit eden bir belge niteliğinde değildir. Bununla birlikte fatura, dayandığı sözleşme ilişkisi ile kararlaştırılmış bir kısım şartları gösterebilir ve hatta bunları tevsik eder.
TK.m.23/II gereği olarak, faturayı alan kimse, aldığı tarihten itibaren 8 gün içinde, fatura muhtevasına bir itirazda bulunmazsa fatura içeriğini kabul etmiş sayılır.

Taraflar arasında kurulmuş bir sözleşme ilişkisi olmadan bir fatura gönderilmişse, bu belge ancak bir “icap” veya “icaba davet” niteliğinde olabilir. Eğer taraflar arasında yapılmış sözleşme geçersizse, böyle bir sözleşmeye dayanılarak gönderilen faturaya itiraz etmemek onun içeriğini kabul etmek sonucunu doğurmaz. 11. HD., 11.12.1978, 5246/5544: “Kendisi bozuk olan bir sözleşme, yalnızca faturaya karşı çıkılmamakla geçerlilik kazanamaz” (Batider, C.X, S.4, s.1030). Aynı şekilde, VUK.nda belirtilen süre ve şartlara uymadan düzenlenmiş bir faturaya itiraz edilmemesi de, olumsuz bir sonuç doğurmaz.

Faturaya itiraz edilmemesi, faturada yazılı işin yapıldığını veya malın teslim edildiğini göstermez, sadece fatura içeriğinin kabul edilmiş olduğu varsayılır. Ayrıca bu varsayımın aksi de ispat edilebilir.

Faturaya itiraz edilmemesinin hukuki sonucu, faturanın "açık fatura" veya "kapalı fatura" olmasına göre değişiklik gösterir. Kapalı fatura, taraflar arasındaki karşılıklı edimlerin ifa edildiğini yani, fatura tanzim edenin malı teslim ettiğini ve bunların bedelini tahsil ettiğini, taahhüt ettiği hizmeti gördüğünü gösteren bir belgedir. Fatura tanzim edilen taraf için de ödeme makbuzu niteliğindedir.

İçeriğine itiraz edilmeyen açık fatura ise, fatura tanzim edenin malı teslim ettiğini ve taahhüt ettiği hizmeti gördüğünü gösteren bir makbuz niteliğinde olmasına rağmen; faturayı alan bakımından artık bir ödeme makbuzu değil, aksine sözleşme bedelini ödemede temerrüde düştüğünü gösteren bir belge niteliğindedir.
TK.m.23 uyarınca münderecatına (içeriğine) itiraz edilmiş açık veya kapalı fatura ise, ne sözleşmenin ifasını veya temerrüdü gösteren ne de sözleşme şartlarını tespit eden bir belge niteliğinde değildir. Bu halde fatura, tanzim eden aleyhine kullanılabilen bir senetten ibarettir. TD., 21.11.1967, 1966/3562, 1967/4178: “Eğer fatura bildirilir ve sekiz gün için de de davalı yanca karşı çıkılmazsa, ancak o zaman fatura davacı yararına yazılı kanıt olarak kabul edilir” (DOĞANAY, s.166).

İtirazın şekli, TK.m.23’te gösterilmemiştir. Faturaya itiraz, TK.m. 20/III’te sayılan ihbar ve ihtarlardan olmadığından, 8 gün içinde yapıldığını ispat etmek kaydıyla, sözlü olarak da yapılabilir. Hatta, 8 gün içinde dava açılmış olması da faturaya itiraz anlamına gelir. Faturaya itiraz olunmaması, normal olarak fatura içeriğinde bulunması gereken unsurların kabul edildiği anlamına gelir, yoksa taraflar arasında bir sözleşme ilişkisinin varlığını göstermez. 15. HD., 14.02.1996, 594/799: “Gönderilen faturaya öteki yanca karşı çıkılmaması, sözleşmesel ilişkinin kanıtlandığı anlamına gelmez” (Yasa HD., 1996, C.15, S.177, s.1397) ; 19. HD., 01.02.1995, 249/712: “Dava, satım sözleşmesine dayalı alacak davası olup, davalı sözleşmesel ilişkiyi yadsıdığına göre, davacının öncelikle sözleşmesel ilişkiyi HYUY.288 ve izleyen maddeler kurallarına göre yazılı kanıtla kanıtlaması gerekir. Fatura düzenlenmesi ve faturaların bildirilip TTY.m.23’e göre sekiz gün içinde karşı çıkılmamış bulunması, sözleşmesel ilişkinin kanıtı olamaz” (YKD., 1995, C.21, S.7, s.1099) ; 11. HD., 05.04.1983, 1639/1717 : “Davalı herhangi bir mal satın almadığını söylemek suretiyle akdi ilişkiyi tamamen inkar etmiş bulunmaktadır... Malın satıldığı kanıtlanamadığı taktirde davanın reddedilmesi gerekirken, mücerret faturanın tebliğ edilmiş olduğundan bahisle ...davanın kabulü doğru değildir” (DOĞANAY, TTK Şerhi, s.164, dn118). Ayrıca bkz. 19. HD., 01.02.1994, 249/712 (YKD., Y.1995, C.XXI, S.7, s.1100) ; 19. HD., 22.01.1997, 1996/4987, 1997/217 (YKD., 1997, C.23, S.8, s.1283).

Alıntı: Taraflar arasında kurulmuş bir sözleşme ilişkisi olmadan bir fatura gönderilmişse, bu belge ancak bir “icap” veya “icaba davet” niteliğinde olabilir.

Taraflar arasında kurulmuş bir sözleşme olmadan fatura düzenlenmesi, normal olmayan , hatta kötü niyet taşıyan bir işlem sayılabilir.

Temeldeki anlaşmanın yazılı olma zorunluluğu olmadığından, pek tabidir ki doğrudan gönderilen fatura (irsaliyeli faturaları ayrık tutuyorum) icap sayılabilir.... /icaba davet fikrine katılamıyorum./ Bu anlamda teslim alınan faturanın ticari defterlere işlenmesi en kötü ihtimalle ''kabul'' iradesidir. Bu noktada belirtmek gerekir ki deftere işlenen fatura ile temelde yazılı olmayan bir sözleşmenin asli unsurlarının ''zımni kabul'' iradesi ile birlikte tamamlanması anlamını taşır. Başka bir ifade ile, deftere işleme suretiyle:

1- TK.23 da zikredilen ve tanınan 8 günlük itiraz süresi geçirilmek suretiyle , veya süre dolmadan ya da dolduktan sonra;

2- Deftere işleme eyleminin bizatihi 'zımni kabul'' iradesini yansıtması suretiyle,

Sözleşme kurulmuş sayılmalıdır. Bu nokta da yazılı delil başlangıcı fikrine katılamıyorum.

İrsaliyeli faturalarda, faturanın kabulü anlamına gelecek her türlü işlem ya da eylem malın teslim alındığı anlamını da taşıyacaktır.

Ayrıca irsaliye düzenlenmesi gereken normal fatura hallerinde malın teslim edilmediği iddiasının aksini ispat zorunluluğu vardır..