çoban ve geçici köy korucuları için hizmet tespit davası

Arkadaşlar kafama takılan iki sorunu sizinle pylaşıp fikirlerinizi almak istiyorum.
1-Çobanların çobanlık yaptıkları sürelerin hzimet tespit davası ile tespiti mümkünmü sizce?
2-Geçici köy korucularının geçici köy korucusu olarak çalıştıkları dönemlerin hizmet tespiti davasıyla tespiti mümkünmü?

Her ikisinde de işe giriş bildirgesi yok. Çoban herhangi bir kişiye emeğini belli bir ücret karşılığında tahsis ederken korucular devlete maaşlı olarak çalışmakta ancak sosyal güvenceleri bulunmamaktadır.

Sn. mustafaaladag,
Çobanlık tarım işidir. 506 sayılı yasanın 3. maddesi açık. Sayılan istisnalar dışında tarım işlerinde çalışanlar 506 sayılı yasa kapsamına girmiyorlar. İşe giriş bildirgesi demenizden SSK anlamında hizmet tespitini kastettiğinizi düşündüm. Çobanların tabi olabilecekleri sigorta türü Tarım Bağ-Kur'udur.

Geçici Köy Korucularının ise hangi yasaya tabi olduklarını bulamadım ama tahminimce statüleri kamu işçisi olmalı. Bu durumda onlar açısından açılabileceğini düşünüyorum. Ancak özel bir düzenlemesi olması gerekir. Bilen varsa yazar öğreniriz.

442 sayılı Köy Kanunu m.74
(Ek fıkra: 3175 - 26.3.1985 / m.1) (Değişik 2. fıkra: 3612 - 7.2.1990 / m.2) Bakanlar Kurulunca tespit edilecek illerde; olağanüstü hal ilanını gerektiren sebeplere ve şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin köyde veya çevrede ortaya çıkması veya ne sebeple olursa olsun köylünün canına ve malına tecavüz hareketlerinin artması hallerinde de, Valinin teklifi ve İçişleri Bakanlığının onayı ile yeteri kadar "geçici köy korucusu" görevlendirilebilir. Bu şekilde görevlendirilen geçici köy korucularına görevleri süresince ödenecek ücret ile hizmetin bitiminde verilecek tazminat miktarı ve giyim bedelleri İçişleri ve Maliye ve Gümrük Bakanlıklarınca müştereken tespit edilir ve Maliye ve Gümrük Bakanlığı bütçesinin ilgili transfer harcamaları bölümünden İçişleri Bakanlığı bütçesine aktarılacak ödenekten bu Bakanlıkça karşılanır.

(Ek fıkra: 3175 - 26.3.1985 / m.1) Köy Korucuları ve Geçici Köy Korucularının görevde bulundukları süre içinde yaralanmaları, sakatlanmaları ve ölümleri halinde "2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun" hükümleri uygulanır.
(Ek fıkra: 5443 - 28.12.2005 / m.1) Hiçbir sosyal güvenlik kurumunun güvencesi altında bulunmayan geçici köy korucuları ile bunların eşleri, bakmakla yükümlü oldukları anne, baba ve çocuklarının muayene, tetkik ve tedavileri, 3816 sayılı Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Yeşil Kart Verilerek Devlet Tarafından Karşılanması Hakkında Kanunda öngörülen şartlara bakılmaksızın anılan Kanun hükümlerine göre yeşil kart verilerek sağlanır. Bakmakla yükümlü oldukları anne, baba ve çocuklarının tespitinde 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilen esaslar uygulanır. Bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihin öncesinde ve sonrasında asgari on yıl üzerinden tazminat alarak görevinden ayrılan geçici köy korucuları ile bunların eşleri, bakmakla yükümlü oldukları anne, baba ve çocuklarının muayene, tetkik ve tedavileri hakkında da bu fıkra hükümleri uygulanır.

Sosyal Sigortalar Kanununda "Sigortalı Sayılmayanlar" arasında Geçici Köy Korucuları belirtilmediğinden sigortasız çalıştırılmaları mümkün değildir bence. Hizmet tesbit davası "engel bir hüküm ve özel düzenleme yoksa" açılabilmelidir düşüncesindeyim.
Saygılar, kolay gelsin...

(Ancak hiçbir sos.güv.olmayan köy korucularından bahsedildiğine göre, sigortasız çalıştırılmalarının bir hukuki dayanağı bulunabilir. Bu nokta dikkatli araştırılmalı. Bendeniz henüz bulamadım.)

(Yol gösterebiuleceğini düşündüğüm kararlar.)

T.C.
DANIŞTAY
DAIRE 1


Esas No.
1996/131
Karar No.
1996/242
Tarihi
19.12.1996
442-KÖY KANUNU/74
657-DEVLET MEMURLARI KANUNU/4
3713-TERÖRLE MÜCADELE KANUNU ( TMK )/E.1


GEÇİCİ VE GÖNÜLLÜ KÖY KORUCULARI
ÖZET
GEÇİCİ VE GÖNÜLLÜ KÖY KORUCULARI, BELEDİYE MECLİS VE ENCÜMEN ÜYELERİ, İL GENEL MECLİSİ VE DAİMİ ENCÜMEN ÜYELERİYLE VEKİL ÖĞRETMENLER TERÖRLE MÜCADELE KANUNU`NUN EK 1. MADDESİNDE BELİRTİLEN KAMU GÖREVLİLERİNDEN DEĞİLDİR.


T.C.
DANIŞTAY
DAIRE 8
Esas No.
1994/6995
Karar No.
1996/113
Tarihi
23.01.1996
442-KÖY KANUNU/74
GEÇİCİ KÖY KORUCULARI YÖNETMELİĞİ
ÖZET
GEÇİCİ KÖY KORUCULARI YÖNETMELİĞİ MİLLİ EMNİYET VE MİLLİ GÜVENLİKLE İLGİLİ OLAN VE GİZLİLİK DERECESİ TAŞIYAN YÖNETMELİKLERDEN OLDUĞUNDAN RESMİ GAZETE`DE YAYIMLANMAMIŞ OLMASI YÖNETMELİĞİ HUKUKEN GEÇERSİZ KILMAZ.

*Normal Köy Korucuları açısından geçerli bir karar:
T.C.
YARGITAY
HUKUK DAİRESİ 10
Esas No.
1992/6744
Karar No.
1992/10643
Tarihi
19.11.1992
KÖY KORUCULUĞUNUN SİGORTALI HİZMET OLARAK TESBİTİ DAVASI
ÖZET
ESKİ HİZMETLERİN, SİGORTALI HİZMET OLDUĞUNUN TESBİTİNE İLİŞKİN DAVALARDA, HAKİMİN GÖREVİ GERÇEĞİ SAPTAMAK OLDUĞUNDAN, DELİLLERİN RE'SEN TOPLANMASI GEREKİR.

Ayrıca aşağıdaki adrese de bakabilirsiniz:
www.mahalli-idareler.gov.tr/Genelgeler%20ve%20Gorusler/yeni/KorucularlaIlgiliGorusler.doc -

Çobanlık yapan kişinin yaptığı iş 'tarım işi' olması nedeniyle 506 sayılı yasanın 3.maddesince sigortalı olamayacağı ileriye sürülmüştür. Anılan yasanın 3-I-A.b maddesinde 'özel sektörde tarım ve orman işlerinde ücretle ve sürekli olarak .. çalışanlar hariç olmak üzere tarım işinde çalışanlar .. bu kanunun uygulanmasında sigortalı sayılmazlar" hükmü yer almaktadır. Yasa maddesini açtığımızda, özel sektörde ücretle ve sürekli çalışanlar sigortalı olacakları ortaya çıkar. Yasa koyucu, özel sektörde tarım işinde çalışanların sigortalı sayılmasında iki koşul sunmuştur: ücretle çalışılmış olunması ve sürekli çalışmış olmasıdır. Anayasamıza göre angarya yasaktır. İş Yasasına göre, iş yasasında olan ve olmayan tüm çalışanlar asgari ücret hak ederler. Dolayısıyla çobanların ücretsiz çalıştıkları ileriye sürülemez. Süreklilik kavramı ise, yasada açıklanmamıştır. Ancak, tamamlayıcı yasa olarak değerlendirebileceğimiz İş yasasında süreklilik kavramını, iş yasasının 10'uncu maddesine göre açıklanabilir. Buna göre, niteliği tibariyle 30 günden fazla süren işlere sürekli iş denir. Çobancılık işi bir aydan fazla sürmüş ise, sürekli bir iş olduğu kabul edilmesi gerekir. Böyleliklekle, çoban, yasanın aradığı her iki koşulu yerine getirdiğinden, yasanın 2 ve 6'ıncı maddeleri doğrultusunda zorunlu SSK sigortalısı olmalıdır.

Sayın Turhan Demiroğlu'un işaret ettiği, köykoularının sosyal güvenlik kapsamı dışında tutan 442 sayılı yasa bize göre Anayasaya açıkca aykırıdır. Anayasaya göre herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Köy karuyucunalarına yeşilkartla sağlık hizmeti verilmiş olması, sosyal güvenlik hizmeti verildiği anlamına gelmez. Köykaruyucuları, SSK kapsamında mı ya da Emekli Sandığı kapsamında mı sigortalı olmaları gerektiği hususunda tartışılması gereği doymuştur. Bilindiği gibi 506 sayılı yasanın 2'inci maddesince kişinin SSK sigortalısı olabilmesindeki teme kriter, kişinin 'hizmet akdi' ile çalışmasıdır. Görüldüğü kadarıyla köykoruyucuları, hizmek akdiyle değil 'atama'yöntemiyle çalıştırılmaktadır. Bu kişilerin SSK sigortalısı olabilmeleri için, hizmet akdiyle çalışmayıp yasal düzenlemelerle SSK kapsamına alınanlar gibi (örneğin kır bekçileri gibi) bir yasa ile SSK kapsamına alınmaları gerekir. Ya da, Emekli Sandığı yasasının 12'inci maddesinde 'köy koruyucuları'nda zikredilmesi gerekir. Tabiiki öncelikle burada 442 sayılı yasanın, köykorucularını sosyal güvenlik kapsamı dışına iten yasa maddesinin Anayasaya aykırılığı ve iptali için Anayasa Mahkemesinden karar çıkartılması gerekir.

Bahsettiğiniz durum çok nadir gerçekleşebilecek bir durumdur. Çobanlık yapan kişinin sürekli aynı kişinin sürüsünü gütmesi çok az görülür. Eğer bir hayvancılık kooperatifi adına çalışılıyorsa olabilir ama köydeki çeşitli kişilerin sürüleri ile ilgilenen çobanın birden fazla işvereni olacak ve birden fazla işverenin primlerden sorumluluğu gibi sorunlar çıkacaktır. Ayrıca hangi sürünün kime ait olduğu ve ne kadar süre ile bakıldığının tespiti de büyük güçlük arz edecektir. Hiç kimse çobanlar sosyal güvenlikten ve ücretten yoksun kalsın demiyor. Ancak durumuna uygun düşen Tarım Bağ-Kur'u dur.
Ayrıca olur farzedersek, tescil edilmiş bir işyerine ihtiyaç olacaktır. İşyeri neresi olacaktır. Hayvanların ağılı mı? Otladıkları mera mı?

Can bey,
Tabii ki çoban, köyün çobanı, birden fazla kişiye hizmet veriyor ise işverenin belirlenmesi sıkıntı yaratacak, kimin hayvanlarını kaç gün otlattığı gibi sorunlarla karşılaşılaşılacaktır. Ancak, soruya tekrar bakılırsa, soruda, çobanın hizmeti veren kişinin tek kişiye bağımlı olduğu anlaşılıyor. Bağımlılık unsuru ortaya çıkıyor. Diğer yandan, kişinin birden fazla kişiye hizmet vermesi SSK sigortalığına engel teşkil etmez. 506 sayılı yasanın bir çok maddesinde bu duruma cevaz vermiştir.