Patent

Hukuk Grubunda bana ilginç gelen bir konuyu soruyu soran arkadaşımızın zımni muvafakatınyle buraya taşımak istedim.Konu fikri hukuk ve patentler ve sorular oldukça girift.Doğrudan alıntılıyorum.


-------------------------------------------------------------------
Bir arkadaşım yaptıkları proje ile ilgili hukuki sorunlarını bana gönderdi. Yardımcı olabilirseniz çok sevinirim .




Sana bahsetmistim, bi proje ile ugrasiyorum ve hukuki acidan aklimiza
takilan bazi handikaplar
var. Bunlar hakkinda bana yardimci olabilirsen sevinirim.
Sorularimi siralamak gerekirse;

1) Patent ile ilgili;
Proje fikri mevcut bazi sistemlerden cikti, bu sistemleri gelistirmeye
yonelik. Proje sadece bana
ait olmadigi icin fikri aciklayamayacagim ancak orneklerle aciklamaya
calisayim.
Mesela cep telefonlari icin satilan kulakliklari dusunelim. Bu urun
telefon haricinde disaridan
takilacak sekilde satilmakta ve urun dahilinde degil. Diyelimki biz
telefonun uretim asamasinda
bazi degisiklikler ile bunu telefona entegre ettik. Uretim
teknolojisine mudahale ederek,
kulakligi telefondan ayrilmaz bir parca haline getirdik, istendiginde
disari cikarilarak
kullaniliyor istendiginde telefonun icinde kaliyor gibi dusun. Ancak
mevcut sistemde bu
entegrasyonun yapilmasi mumkun degil (kulaklik olayinda bilmiyorum ama
bizim projemizde oyle),
malzeme, makina..vs. bilimlerin calismalari sonucu bu entegrasyon
gerceklestiriliyor.
Birde soyle bir farklilik yaratiyoruz. Diyelimki mevcut sistemde
telefonla kulakligin biraraya
gelmesiyle A ve B fonksiyonlarini kullanabiliyorsun. Ancak yapi geregi
B fonksiyonu dusuk
verimlilikle calisiyor. Bizim sistemimizde basta B fonksiyonu olmak
uzere A ve B fonksiyonlari
yuksek verimlilikle calisacak. Olusturulacak urun dunya capinda
pazarlanacak.
Mevcut sistemde disaridan urune monte edilen urunlerin patenti alinmis
durumda.
1-1) Acaba bizim gelistirecegimiz urun icin patent alinabilir mi?
1-2) Alinirsa uzerine entegre edilen urunle birlikte mi patent
alinabilir yoksa tek basina mi
(yani ornekten gitmek gerekirse, sadece yeni gelistirilen kulaklik ve
bunun telefona entegrasyon
teknolojisi hakkinda mi patent alinabilir yoksa entegrasyon sonucu
olusan yeni telefon farkli bir
urun sayilir da onun icin mi patent almak gerekir)?
1-3) Eger farkli bir urun sayilacaksa ornegin NOKIA'nin bir modelini
kullandigimizda bu patent
icin bir sorun olusturur mu ve her model telefon icin ayri bir patent
almak gerekir mi?

2) Kurulacak yapi(sirket veya baska birsey) ile ilgili;
Bu proje bir universite ve sirketin ortakligi ile gerceklestirilecek.
Sadece bir urun icin bir
seferlik arastirma-gelistirme yapilmayacak, ar-ge faaliyetleri benzer
alanlarda surekli devam
edecek. Ilk urunun uretiminden elde edilecek sonucun daha sonraki
ar-gelere kaynak olmasini
planliyoruz. Ar-Ge calismalari universite laboratuvarlarinda yapilacak.
Universite ar-ge
kaynaklarini ve ogretim gorevlilerini bu projeye yonlendirecek. Sirket
ise projeye sermaye
yatiracak ve konuda uzman bazi calisanlarini yonlendirecek.
Proje fikrini ben ve bir Ar.Gor. arkadasim ortaya attik. Biz projenin
ar-ge kisminda olmicaz,
zaten bizim uzmanlik alanimizda degil. Biz pazari inceledik, pazarda
bir bosluk tespit ettik,
pazar analizi, maliyet analizi, proje planlama ve projenin
fizibilitesini iceren bir proje onerisi
ve business plan hazirladik. Bu projenin nasil bir platformda yapilmasi
gerektigini planladik ve
uygun sirketi ve universiteyi belirledik ve bunlari bulusturduk.
2-1) Bu durumda ortaklik yapisi ne olacak?
2-2) Universitenin, sirketin ve bizim konumumuz ne olmali?
2-3) Yeni yapida (sirket veya baska birseyde) calisan ogretim
gorevlilerinin, sirket
calisanlarinin, ar.gor. ekip arkadasimin ve benim calisma seklim ne
olmali?

3) Rekabet Yasalari ile ilgili;
Telefon orneginde de bahsettigim gibi urun direk olarak bireysel
musteriye degil, telefon ona
ulasmadan once ureticiye satilacak. Bir yerde musteri kulakligi en
basinda satin almak zorunda
kalacak, tabi burda sunu da goz onune almak gerekir A ve B
fonksiyonlari var ve B fonksiyonunu
mevcut sistemde musteri cok verimli kullanamiyor demistim yeni
kurulacak sistemde A ve B
fonksiyonlarini yuksek verimlilikte kullanabilecek, musteri ikinci bir
kulaklik almayacagi icin de
mevcut ureticiler saf disi kalacak.
Uretilecek yeni urun ile telefonun fiyati, salt telefonun fiyatindan
yaklasik %0,15 daha pahali
olacak.
3-1) Bu durum rekabet yasalari ve tuketiciyi koruma yasalari
cercevesinde herhangi bir sorun
olusturabilir mi?

Sayın jus_,
Yanıtım hukuki olduğu kadar işin biraz finans ve iş modeline ilişkin tavsiyelerimi de içeriyor:
1-Patent konusundan başlarsak: KHK'nin 5. maddesi - "Yeni, tekniğin bilinen durumunu aşan ve sanayiye uygulanabilir olan buluşlar, patent verilerek korunur." genel bir tanım getirmekle yetinmiş ve uygulamada da başvurunun patente konu olup olmayacağı konusunda incelemeyi yapan teknik uzmanları yetkili . Aktardığınız olayda asıl sorun patentli bir buluşun patente konu başka bir buluşun bir kısmını oluşturup oluşturamayacağı ve ilk patent sahibi ile sonrakiler arasındaki ilişki. Bu konuyu aydınlatmaya çalışan hükümler KHK 74 madde ile getiriliyor:" Madde 74 - Patent sahibinin, patent konusu buluşun uygulanmasını mümkün kılan ve buluşun esasını teşkil eden bir kısmı ile ilgili unsurların veya araçların üçüncü kişiler tarafından, patent konusu buluşu kullanmaya yetkili olmayan kişilere verilmesini önleme hakkı vardır. Bu hükmün uygulanabilmesi için, söz konusu üçüncü kişilerin, bu unsurların veya araçların buluşu uygulamaya yeterli olduğunu ve bu amaçla kullanılacağını bilmeleri veya bu durumun yeterince açık olması gerekir"
Yine 73. maddede üçüncü kişiler tarafından getirilen şu sınırlamalar var: “a - Patent konusu ürünün üretilmesi, satılması, kullanılması veya ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle olursa olsun elde bulundurulması;
b - Patent konusu olan bir usulün kullanılması;
c - Kullanılmasının yasak olduğu bilinen veya bilinmesi gereken usul patentinin kullanılmasının üçüncü kişiler tarafından başkalarına teklif edilmesi. . Tüm bu düzenlemeler düşünüldüğünde arkadaşınızın yapması gereken bizzat o donanım için patent alması. Ancak patent dışında da diğer kişilere ait bazı yazılım haklarının ihlal edilmemesi gerekiyor. Genellikle elektronik donanım tasarımları gerçekleştirilirken “firmware” denilen ve tasarımın mikro işlemcisine gömülü bazı kernel yazılımlardan faydalanılır. Bu yazılımın üzerinde de tasarımcının tüm fikri haklarının kendisine ait olması gerekiyor. Aynı buluşun çeşitli model değişiklikleri ve uyarlamalarında tekrar tekrar patente başvurulması gerekmez.
Tavsiyem ürünün pazarlama evresinde marka tecavüzü sayılmayacak ve ayırt edilebilir olmak kaydıyla “ Nokia XXX uyumlu” gibi bir ibarenin kullanılması. Bunun önünde herhangi bir engel yok.

2- Deneyimlerime dayanarak söylüyorum üniversitelerle ticari iş yapmanın en verimli yolu hiç yapmamaktır. Bunun temelinde de YÖK ve döner sermaye mevzuatları yatmaktadır. Hedeflene iş modeli çerçevesinde bugün üniversitelerin veya fakültelerin şirket kurmaları imkansızdır. Ortak projeler döner sermayeler üzerinden döndürülmeye çalışılmak da bu da hem maliyet verimliliğini düşürmekte, hem de bürokrasi çarkı sebebiyle atılan taşın ürkütülen kurbağaya değmemesi sonucunu doğurmaktadır. Çok samimi tavsiyem bizzat o projede yer alacak kişilerce öğretim görevlileri ile ortak bir firmanın kurulmasıdır.Bu öğretim görevlisinin o projeye katacağı maksimum faydayı sağlayacaktır. Böyle bir çalışmanın ön hazırlığında tüm taraflar bir araya gelerek firmanın kuruluş aşamasına kadar ve sonrasında ilişkileri belirleyen bir protokol imzamalıdır. Bu protokolde buluş, değerlendirilmesi, şirkete karşı rekabet etmeme gibi tüm hususlar ayrıntılarıyla düzenlenmelidir. Ortakların sorumluluğunun etkin olabilmesi için cezai şartlara mutlaka yer verilmelidir. Kurulacak firmanın limited şirket olmasını ve ortakların hepsinin müdür olmasını tavsiye ederim.
3- Anlatılanlarda, rakip ürünleri karalama vb olmadıkça rekabet açısından bir sorun görünmüyor

Sayın Köseoğlu,

Yanıtlarınız için çok teşekkürler.

Alıntı: Patent Konularının Bağımlılığı Madde 79 - Patent konusu buluşun kullanılması, önceki tarihli bir patentle korunan buluşun kullanılması ile mümkün olması halinde, bu husus patentin geçerliğine hiç bir engel teşkil etmez. Böyle bir durumda, ne önceki tarihli patent sahibi, sonraki tarihli patenti onun geçerli olduğu süre içinde sahibinin izni olmaksızın kullanabilir, ne de sonraki tarihli patent sahibi önceki tarihli patentin geçerliliği süresince, sahibinin izni olmaksızın patent konusunu kullanabilir. Ancak, sonraki tarihli patent sahibi, önceki tarihli patent sahibinin iznini almış veya o patent üzerinde zorunlu lisans elde etmişse, önceki tarihli patenti de kullanabilir.

Alıntı: Mevcut sistemde disaridan urune monte edilen urunlerin patenti alinmis durumda.

-KHKnın bu maddesine göre bu kişinin eski tarihli patentli mal hakkında zorunlu lisans almış veya eski tarihli patent sahibinin iznini almış olması aranıyor, aksi halde KHK ya ve fikri hakka tecavüz sayılması durumu sözkonusu.Ama sizin dediğiniz gibi örneğin "nokia xxx uyumlu" gibi bir durumda yine ilgili firmanın izninin alınması gerekmez mi?

-öğretim görevlilerinini "Müdür olmamak" kaydıyla limited şirket şeklinde bir yapılanmaya gitmeleri fikrine katılıyorum.

Kolay gelsin.

Sorunun en açık yanıtı herhalde buluşun ne olduğunun tam bilinmesi ile verilebilir. Ancak anlatılanlardan benim edindiğim kanaat - NOKIA'nın izin vermeyeceğini düşünerek yazıyorum-bağımsız bir ürün olarak patente konu olabileceği. Ürünün ayrı şeklinin patente konu olması durumuna gelince; metinden anlaşılan; yeni ürünün patent almış dışarıdan takılan üründen farklı ve ileride olduğu. İki ürünün biribirinden ne kadar farklı olduğu ve tekniğin bilinen durumunun aşılıp aşılmadığı konusunda verilecek son karar yine de teknik kişilerin belirleyebileceği bir şey olacak.
Konuyu ilgilendirebileceğini düşündüğüm bir örnek vereyim: Özellikle son iki yıldır kullanılan, elektronik cihazlar arasında son kullanıcı için uzak sayılacak mesafelerde haberleşmeyi sağlayan bluetooth isimli bir teknoloji var. Siz ürününüze bluetooth modül ekleyip bir cihaz, örneğin bluetooth'lu bir yazarkasa yapabilirisiniz.
Bu ürüne XYZ Bluetooth Yazar Kasa diyemiyorsunuz. Ancak buradaki uyuşmazlık olası bir patentten değil marka hakkına tecavüzdeb kaynaklanıyor.
"Nokia XXX uyumlu" kısmına gelince. Aynı konu daha önce defalarca önüme geldi. Yeni ürünün NOKIA tarafından üretildiği zannı uyandırılmadıkça ve bağımsızlığı vurgulandıkça engel bir durum ben göremiyorum. Dünyadan da bunun örnekleri var. İngilizce'de bu durum için "supporting" veya "compatible" terimleri kullanılıyor. İşte bir örnek: http://www.discountcell.com/cellular...B2000,1c,p.htm

Markalarla ilgili KHK hükümleri ihlal edilmedikçe bence sorun yok. İşte ilgilendirebilecek 9. maddenin hükümleri: "
b) Tescilli bir marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsadığı mal veya hizmetlerin aynı veya benzeri mal veya hizmetleri kapsayan ve bu nedenle halk üzerinde, işaret ile tescilli marka arasında bağlantı olduğu ihtimali de dahil, karıştırılma ihtimali olan herhangi bir işaretin kullanılması,

c) Tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsamına giren mal veya hizmetlerle benzer olmayan mal veya hizmetlerde kullanılması halinde, tescili istenen işaretin kullanılmasıyla tescilli markanın itibarından dolayı haksız avantaj elde edecek veya tescilli markanın ayırt edici karakterine zarar verecek nitelikteki herhangi bir işaretin kullanılması."