Ticari iş karinesi neden Kat karşılığı inşaat sözleşmesinde arsa sahibi için uygulanmıyor ve Asliye Hukuk Mahkemesi görevli sayılıyor

İyi günler,

TTK 19/2'de ticari iş karinesi olarak "Taraflardan yalnız biri için ticari iş niteliğinde olan sözleşmeler, Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, diğeri için de ticari iş sayılır." hükmü düzenlenmiş.

Yargıtay bir tarafı idare ve diğer tarafı tacir olan uyuşmazlıklarda bu hükmü uyguluyor ve Ticaret Mahkemelerini görevli sayıyor. Ancak aklıma takılan şey "neden aynı hüküm Kat karşılığı inşaat sözleşmesinde müteahhit ile arsa sahibi arasındaki uyuşmazlıklarda da uygulanmıyor?"

Bir taraf müteahhit-tacir ve diğer taraf normal şahıs. Bir taraf(müteahhit) tacir olduğu için TTK.19/2 uygulansaydı görevli mahkeme Asliye Hukuk mahkemesi değil Ticaret mahkemesi olacaktı.

Yatırım amaçlı (tüketici amaçlı değil) dükkan satın alan normal kişiler ile tacir-müteahhit arasındaki uyuşmazlıklarda da Asliye Hukuk Mahkemeleri görevli. Ancak bu tip uyuşmazlıklar da TTK.Md.19 a göre Ticaret Mahkemesi görevli olmalıydı.

Neyi atlıyorum acaba

"Ticari işle", "ticari davayı" ayırmak gerek diye düşüyorum. İşin TTK 19 gereğince "ticari iş" olması, doğrudan Ticaret Mahkemesini görevli kılmıyor, çünkü "Ticari iş" TTK'nın sistematiğinde düzenlediği bir kavram, doğrudan görevle ilişkili değil. Ticaret Mahkemesinin görevini 5. madde düzenliyor ve orada atıf yapılan ticari dava kavramını da 4. madde belirliyor. Kat karşılığı inşaat sözleşmesinde (iki taraf da tacir olmadığı sürece), 4.maddede başında belirtilen "iki tarafın da ticari işletmesiyle ilgili olması" şartı gerçekleşmiyor, o nedenle "nispi ticari dava" sayılmıyor. Bu davalar 4. maddenin devamında belirtilen mevzuat kapsamına da girmiyor, o nedenle "mutlak ticari dava" şartı da gerçekleşmiyor. Sonuç Asliye Hukuk (veya Tüketici).

Zaman ayırıp cevapladığınız için teşekkür ederim. İncelediğim kitaplarda ve makalelerde ticaret mahkemelerinin görevli olduğu davaları 3 bölüm halinde ayırıyorlar. Bu 3 durumda Ticaret Mahkemelerinin görevli olduğundan bahsediliyor.

1-Mutlak Ticari Davalar
2-Nispi Ticari Davalar
3-Taraflardan birinin ticari işletmesi ile ilgili davalar

Yani Mutlak veya Nispi ticari davaların haricinde "taraflardan birinin ticari işletmesi ile ilgili davalar" da var.

Aşağıda eklediğim Yargıtay kararlarında da 3.durum yani "taraflardan birinin ticari işletmesi ile ilgili" olması durumunda Ticaret Mahkemelerinin görevli olması için yeterli sayılmış. Aşağıdaki Yargıtay kararlarında iki tarafın tacir olması ve ticari işletmesi ile ilgili olması şartı gerçekleşmediği halde TTK.19 sebebiyle (bir tarafın tacir ve ticari işletmesi ile ilgili olması sebebiyle) Ticaret mahkemelerinin görevli olduğuna karar verilmiş. Aşağıdaki Yargıtay Kararları nasıl yorumlanmalı sizce?

Benzer durum gerçek kişi arsa sahibi ile müteahhit arasındaki ilişkide de yokmu sizce?

T.C.
Yargıtay
15. Hukuk Dairesi
Genişlet + -

Esas No:2013/1989
Karar No:2013/3700
K. Tarihi:06.06.2013



Mahkemesi :Ticaret Mahkemesi



Yukarıda tarih ve numarası yazılı hükmün temyizen tetkiki taraf vekillerince istenmiş ve temyiz dilekçelerinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:



- K A R A R -

Dava, eser sözleşmesinden kaynaklanan, sözleşmeye aykırı olarak ayıplı imâl edilen eserden dolayı oluşan hazine zararı alacak istemine ilişkindir.

Yerel mahkemede görülen davanın yapılan açık yargılaması sonucunda, mahkemenin görevsizliği nedeniyle dava dilekçesinin reddine, karar kesinleştiğinde ve süresinde talep edildiğinde dosyanın görevli ve yetkili ... Asliye Hukuk Mahkemesi'ne gönderilmesine karar verilmiş, hüküm taraf vekillerince temyiz edilmiştir.

Uyuşmazlık davanın ticari dava niteliğinde olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.

6102 Sayılı Türk Ticaret Yasası'nın 3. maddesinde bu Kanunda düzenlenen hususlarla bir ticari işletmeyi ilgilendiren bütün işlem ve fiiller ticari işlerdendir. Türk Ticaret Yasası'nın 5/1. maddesinde, aksine hüküm bulunmadıkça, dava olunan şeyin değerine veya tutarına bakılmaksızın Asliye Ticaret Mahkemesi tüm ticari davalara bakmakla görevlidir. Türk Ticaret Yasası'nın 11. maddesinde ticari işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir. Yine aynı Yasa'nın 19/II. maddesinde taraflardan yalnız biri için ticari iş niteliğinde olan sözleşmeler, Kanunda aksine hüküm bulunmadıkça diğeri için de ticari iş sayılır düzenlemesine yer verilmiştir.

Dava konusu somut olayda davalı yüklenici şirket davacı iş sahibi ...'na ait 4 kalem zırhlı landrover camının imali ve teslimi işini üstlenmiş, yanlar arasında 23.08.2010 tarihli sözleşme düzenlenmiştir. Davalı yüklenici edimini ifa etmiştir. Ancak davacı idare teslim edilen zırhlı landrover camından 68 adedinin ayıplı olması

nedeniyle doğan zarardan dolayı 16.320,00 TL alacak isteminde bulunmuştur. Yerel mahkemece yapılan yargılama sonucunda davacı idarenin tacir olmadığı, davanın özelliği gereği ticari dava niteliği taşımadığı davaya Asliye Hukuk Mahkemesi'nde bakılması gerektiği gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir. Oysa davalı yüklenici ...ve Ticaret Ltd. Şti. olup sözleşme kapsamındaki zırhlı landrover camı imal işi şirketin ticari işletmesiyle ilgili bulunmaktadır ve davalı yönünden ticari iş niteliği arzetmektedir. 6102 Sayılı Türk Ticaret Yasası'nın 19/II. maddesi gereğince davalı yönünden ticari iş niteliğinde olan bu sözleşme davacı taraf açısından da ticari iş sayılır. Buna rağmen yerel mahkemece görevsizlik kararı verilmesi isabetli olmamıştır.

Açıklanan nedenlerle görevli mahkeme ... Asliye Ticaret Mahkemesi'dir. İşin esasının incelenip sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme neticesi görevsizlik kararı verilmesi doğru olmamış, kararın bozulması gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle kararın BOZULMASINA, bozma nedenine göre davalının tüm, davacının sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine gerek olmadığına, ödediği temyiz ve Yargıtay başvurma peşin harcının istek halinde temyiz eden davalıya geri verilmesine, 06.06.2013 gününde oybirliğiyle karar verildi.


T.C.
Yargıtay
15. Hukuk Dairesi
Genişlet + -

Esas No:2013/1940
Karar No:2013/3702
K. Tarihi:06.06.2013



Mahkemesi :Ticaret Mahkemesi



Yukarıda tarih ve numarası yazılı hükmün temyizen tetkiki davalı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:



- K A R A R -

Dava sözleşme şartlarının günün koşullarına uyarlanması, uyarlama yapılmasının mümkün olmaması halinde ifa imkânsızlığı nedeniyle sözleşmenin feshi istemine ilişkindir.

Yerel mahkemede görülen davanın yapılan açık yargılaması sonucunda, mahkemenin görevsiziği nedeniyle dava dilekçesinin reddine, karar kesinleştiğinde ve süresinde talep edildiğinde dosyanın görevli ve yetkili ... Asliye Hukuk Mahkemesi'ne gönderilmesine karar verilmiş, hüküm davalı vekilince temyiz edilmiştir.

Uyuşmazlık davanın ticari dava niteliğinde olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.

6102 Sayılı TTY'nin 3.maddesinde bu Kanunda düzenlenen hususlarla bir ticari işletmeyi ilgilendiren bütün işlem ve fiiller ticari işlerdendir. TTY'nin 5/I. maddesinde aksine hüküm bulunmadıkça, dava olunan şeyin değerine veya tutarına bakılmaksızın asliye ticaret mahkemesi tüm ticari davalara bakmakla görevlidir. TTY'nin 11.maddesinde ticari işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir. Yine aynı Yasanın 19/II. maddesinde taraflardan yalnız biri için ticari iş niteliğinde olan sözleşmeler, kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, diğeri için de ticari iş sayılır düzenlemesine yer verilmiştir.

Dava konusu somut olayda davacı yüklenici...Şirketi, davalı iş sahibi ...Müdürlüğü'ne ait 27.850 Takım Ön ve Arka Motor Borusu ve 21470 takım 122 mm ... mühimmatı Ön/Arka motor borusu ek işlerinin imâli işini üstlenmiş yanlar arasında 06.11.2003 ve 04.04.2006 tarihli sözleşmeler düzenlenmiştir. Her iki sözleşme kapsamındaki işler davacı yüklenici şirketin ticari işletmesiyle ilgili bulunmaktadır ve davacı yönünden ticari iş niteliği arzetmektedir. 6102 Sayılı TTY'nin 19/II. maddesi gereğince davacı yönünden

ticari iş niteliğinde olan bu sözleşmeler davalı taraf açısından da ticari iş sayılır. Diğer yandan davalı idare kamu iktisadi teşebbüsüdür. Kamu iktisadi teşebbüsleri ticari işletme kurup işlettikleri için tacirdirler. Sermayelerinin devlete ait olması ve bazı yönetim organlarının tayin yöntemlerinin özellik arzetmesi bu kurumlara kamu hukuku kurumu niteliği kazandırmaz. Bu nedenle kamu iktisadi teşebbüsleri tacir sıfatı yönünden özel hukuk tüzel kişisidirler ve haklarında özel hukuk kuralları uygulanır. (YHGK 22.03.2006 Tarih 2006/4-12 Esas 2006/95 Karar sayılı ilâmı). Bu bakımdan dava davalı idare yönünden de ticari dava niteliğindedir. Buna rağmen yerel mahkemece davanın ticari dava olmadığı asliye hukuk mahkemesinin görevli olduğu yönünde nitelendirme yapılarak görevsizlik kararı verilmesi isabetli olmamıştır.

Açıklanan nedenlerle görevli mahkeme ... Asliye Ticaret Mahkemesi'dir. İşin esasının incelenip sonucu dairesinde bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu görevsizlik kararı verilmesi doğru olmamış kararın bozulması gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle kararın temyiz eden davalı yararına BOZULMASINA, bozma nedenine göre sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine gerek olmadığına, ödediği temyiz peşin harcının istek halinde temyiz eden davalıya geri verilmesine, 06.06.2013 gününde oybirliğiyle karar verildi.