maruf mahal isimleri yalnız kullanılamayacağıan göre "İPEKYOL" nasıl verilmiş.

T.C.
YARGITAY
HUKUK DAİRESİ 11


Esas No.
1999/5790
Karar No.
1999/9590
Tarihi
26.11.1999


556-KHK/32/7
1086-HUKUK USULÜ MUHAKEMELERİ KANUNU (HUMK)/76


MARKA TESCİLİ
SEMT ADI
MALIN ÜRETİLDİĞİ YERİ GÖSTEREN SÖZCÜK


ÖZET
ŞEHİR, BÖLGE VEYA MARUF MAHAL GİBİ KAMUYA AİT İSİMLERİN TEK BİR SÖZCÜK HALİNDE MARKA OLARAK TESCİLİNE OLANAK TANIMAK, YASAL DÜZENLEMENİN GENEL AMACINA AYKIRIDIR.


DAVA : Taraflar arasındaki davanın Ankara Birinci Asliye Ticaret Mahkemesi`nce görülerek verilen 29.4.1999 tarih ve 1998/723-1999/222 sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi davalı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dava dosyası için tetkik hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:

KARAR : Davacı vekili, sadece "Pendik" kelimesinden oluşan markanın tescili için Enstitü`ye ve onun Yeniden İnceleme ve Onun Değerlendirme Kurulu`na yaptıkları başvuruların reddedildiğini ileri sürerek, kurulun ret kararının iptalini ve markalarının tescilini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili, davacının tescilini istediği "PENDİK" sözcüğü ibaresinin üzerinde kullanılacağı malların üretildiği yeri gösteren münhasır bir ad olması nedeniyle reddedildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, toplanan delillere göre, 556 sayılı KHK.nin 7/c madde ve bendinde malların üretildiği yerden değil, üretildiği zamandan söz edildiği, kaldı ki nişasta vb. ürünlerin Pendik İlçesinde üretilen ürün olarak tanımlandığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararı, davalı Enstitü vekili temyiz etmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinde davacının "Pendik" sözcüğünü marka olarak tescil ettirmek amacı ile davalı TPE.ye başvurusunun önce anılan kurumun Markalar Dairesi Başkanlığı`nca bu işaretin "kullanılacağı ürünün üretim yerini gösteren ad ve işaretlerden olduğu" gerekçesiyle KHK.nin mutlak ret sebeplerinden birini oluşturan 7/1-c maddesi hükmüne dayanılarak istemin reddolunduğu, davacının itirazı üzerine de davalı Enstitü`nün Yeniden inceleme ve Değerlendirme Kurulu Başkanlığınca aynı gerekçelerle kabul edilmediği, bu karara karşı açılan işbu davada ise, davalı Enstitü vekilince başlangıçta aynı hukuki sebebe dayalı savunmasını 7/1-c maddesine dayalı olarak yaptıktan sonra, bu defa 1.2.1999 tarihli dilekçe ile aynı savunmalarını bu defa aynı kararnamenin 7/1-f maddesine dayandırdığı, davacı tarafın 8.2.1999 tarihli dilekçesi ile savunmadaki bu değişikliğin, savunmanın genişletilmesi niteliğinde olduğu gerekçesiyle karşı çıkıldığı, mahkemenin davayı kabul kararının esas gerekçesini ise, KHK.nin 7/1-c maddesinde "malın üretildiği yeri" gösteren bir ibarenin bulunmadığı ve dolayısı ile Enstitü kararının yanlış gerekçeye dayandığı hususunu oluşturduğu gözlenmektedir. Bir başka deyişle, mahkemece davalı Enstitü`nün 7/1-f md.ye dayalı savunması ilke olarak dikkate alınmamış ve kabul edilmemiştir.

Açıklanan bu durum karşısında, öncelikle davalı Enstitü`nün bu savunma değişikliğini yapabilmesinin diğer tarafın muvafakatına bağlı olup olmadığı üzerinde durulması gerekmiştir. 556 sayılı KHK.nun getirmiş olduğu yeni düzenleme tarzına göre, Enstitü`nün marka başvurusu halinde ret sebepleri, mutlak ve nisbi ret sebebleri olarak iki ana başlık halinde sayılmış ve belirlenmiş bulunmaktadır.

Doktrinde de benimsendiği gibi, mutlak ret sebepleri, işaretin marka oluşturma niteliği ile sıkı sıkıya bağlı olup, genel hatları ile herhangi bir ayırtım gücü olmayan ve Ticaret alanında kullanıma açık tutulması gereken işaretlerin veyahut halkı yanıltıcı, kamu düzenine, toplumunun dini değerlerine ve nihayet genel ahlaka aykırı düşen işaretlerin marka olarak tescil edilmesini önlemeye yönelik amaçla konulmuşlardır. Bu nitelikleri sebebiyle yasada belirlenen mutlak ret sebepleri, toplumun genel çıkarları ile sıkı sıkıya bağlı olup, işaretin niteliğinden kaynaklanan bu itirazlardan feragat edilmesi de mümkün değildir. Bir başka anlatımla, mutlak ret nedenini oluşturan işaretler, üzerlerinde bir başkasının hakkı olduğu gerekçesiyle değil, nitelik ve özellikleri itibarı ile herkese kapalı olan işaretlerdir. Bu nedenle KHK.nin 32. maddesinin emredici hükmü uyarınca mutlak ret sebepleri, Enstitü`ce re`sen dikkate alınarak incelenmesi gerektiği gibi, uyuşmazlığın yargıya intikal etmesi halinde mahkemelerce de bu sebeplerin bir defi değil, itiraz niteliğinde olduklarından bu hususun kendiliğinden dikkate alınarak incelenmesi gerekir ( Bkz. Prof. Dr. Ü. Tekinalp, Fikri Mülkiyet Hukuku, İst. 1999, Sh. 369 vd. Prof. Dr. S. Arkan, Marka Hukuku, C.I. Ank. 1997, sh. 71 vd ). Bu nedenle davalı Enstitü`nün mutlak ret sebeplerini yargılama sırasında değiştirmesi, savunmanın genişletilmesi olarak kabulü mümkün değildir.

Kaldı ki, davalı Enstitü kendi görüşü açısından ret nedenini marka olarak tescili istenilen işaretin "malın üretildiği yeri gösteren ad ve işaretlerden olduğu" gerekçesine dayandırmıştır. Bu ret sebebi ise, mutlak ret sebeplerinden 7/1-c`ye değil, 7/1-f`ye uymaktadır. Kararnamedeki madde numarasının Enstitü`ce yanlış belirlenmesi HUMK.nun 76. maddesi hükmü ve 4.06.1958 gün ve 15/6 sayılı İBK. gereğince yargıcı bağlaması da esasen mümkün değildir.

Bu nedenlerle mahkemenin davayı kabule götüren asıl gerekçenin, davalı Enstitü`nün ret gerekçesini yanlış maddeye dayandırmış olması olarak kabulü doğru görülmemiştir.

Dairemizce dava konusu uyuşmazlığın çözümünde üzerinde önemle durulması gereken asıl hususun, İstanbul İlinin herkesçe bilinen Pendik İlçesi adının, yani "Pendik" sözcüğünün bir işaret olarak marka tesciline konu yapılıp yapılamayacağı, bir başka ifade ile ülkemizdeki bir il veya ilçe veya bilinen bir yerleşim yeri adının tek başına marka olarak tescilinin mümkün olup, olmadığı noktasında toplandığı sonucuna varılmıştır. KHK.nin bir nevi marka tanımını içeren 5. maddesinde, markanın, bir teşebbüsün mal ve hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal ve hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla kişi adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harflar, sayılar, malların biçimi veya ambalajlarının gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edebilen, baskı yoluyla yayımlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretlerin marka olabileceği sayılmıştır. Görüldüğü gibi, anılan düzenlemede coğrafi yer isimlerinin marka olarak alınabileceği yönünde açık bir düzenleme yok ise de, maddenin genel düzenlemesi ve özellikle son sözcüklerden bu gibi yer isimlerinin de marka olarak tescil edebileceği kanısını vermektedir. Nitekim, doktrinde de bölge veya şehir adlarının marka olarak tesciline ilke olarak bir engel bulunmadığı, benimsenip, savunulmaktadır.

Ne var ki, ülkemizdeki şehir, bölge veya maruf mahal isimlerinin tek bir sözcük olarak bir kişi lehine marka olarak tesciline olanak tanımak, bu isimlerin artık başkaları tarafından markalarında kullanılamayacağı sonucunu ortaya çıkaracaktır. Örnek verilmek gerekirse İstanbul, Ankara veya İzmir veya dava konusu olayda olduğu gibi İstanbul`un maruf bir ilçesinin adı olan sadece "Pendik" sözcüğünün bir kişi adına marka olarak tescil edilmesi halinde, bu sözcük artık bir kişinin tekelinde kalacak ve bu şekilde bir kamu adı başkaları tarafından markalarında kullanılamayacaktır. Zira, yerleşen uygulamaya göre, bu isim, markanın "kök" sözcüğü olacak ve iltibas iddiası ile diğer marka başvurularının önlenmesine neden teşkil edecektir. 556 sayılı KHK.nin genel amacı dikkate alındığında böyle bir imtiyazın kimseye tanınmaması gerekir. Bu şekildeki şehir, ilçe veya maruf yerleşim yerlerinin isimlerini teşkil eden sözcükler hangi ürünün markası olarak kullanılacak ise, onunla birlikte tesciline imkan verilmesinin anılan yasal düzenlemenin amacına daha uygun olduğu görüşünün benimsenmesi de bu şekilde böyle bir markayı kullanmak isteyenlerin menfaat dengelerinin korunması bakımından da uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Bu ilkeye göre, örneğin "İstanbul" ve "Ankara" adları coğrafi işaretlerle karışmaya meydan vermeyecek şekilde, "İstanbul Şarabı", "Restaurant İstanbul" "Ankara Pazarları" gibi kullanılacağı mamul veya hizmetin nevi ile birlikte ancak işaret olarak kullanılabilecek ve bunun sonucu marka olarak tescili mümkün olabilecektir. Ve yine bu ilkeye bağlı uygulamanın sonucu olarak, bu şekildeki marka kullanılması ile 555 sayılı KHK. ile belirlenen coğrafi işaretlerle karışıklığın önlenebilmesi de mümkün olabilecektir. Dairemizce benimsenen bu ilke, esasen renklerin marka olarak tescilinde de uygulanagelmektedir.

O halde, davalı Enstitü`nün davacının sadece "Pendik" sözcüğünü adına marka olarak tescilini içeren talebinin reddi, yukarıda açıklanan ilke çevresinde doğru görüldüğünden, mahkemenin aksine beliren ikinci görüşü de isabetli görülmemiş ve kararın davalı yararına bozulması gerekmiştir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı Enstitü vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün davalı yararına BOZULMASINA, 26.11.1999 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Yukarıda verilen içtihat çerçevesinde aşağıdaki konuyu tartışabilirmiyiz?

"İpekyol" TANINMIŞ bir markadır.(1'den -45'e kadar )
Müvekkil ise sağlık sektöründe hizmet veren bir tıp merkezidir. Müvekkil, hastalarının adreslerine kolayca ulaşabilmeleri için üzerinde bulundukları İpekyol caddesi ve İpekyol kavşakları nedeniyle tabelasına "özel ipekyol kalp ve hipertansiyon merkezi" yazdırmıştır. merkezin adresinde İpekyol Mahallesi, İpekyol caddesi" geçmektedir. Hastalar kolaylıkla ulaşabilsinler diye İpekyol sözcüğü kullanılmış. Burada bir rekabetten söz edilebilir mi?
"İpekyol" firması haksız rekabet, iltibas, markanın sulandırılması gibi gerekçelerle dava açmış bulunuyor.
Öncelikle rekabetin kanıtlanması gerekir. Tanınmış marka olmak ispat yükünü ortadan kaldırabilir mi? Saygılarımla.

Sn. Emin GÜNEŞ,

Konu ile ilgili bir iki hususu aydınlatabilir miyiz ?

" İPEKYOL " un, 'TANINMIŞ MARKA' olduğunu ifade etmişsiniz. Bu konuda TPE kayıtlarında bir şerhe rastlamadım. Ben mi göremedim acaba ?

( 1-45 sınıfı tescil ettirmiş olması, 'TANINMIŞ MARKA' olduğuna işaret etmez.) T.P.E. nezdinde, 'Tanınmış Marka Statüsünde' yer almak ayrı bir işlem ve konu.

Şehir-bölge-maruf mahal... konusu ise, örneğini verdiğiniz Yargı Kararında görüldüğü gibi, 'tanımış marka' olayından farklı bir konu. BU konuda T.P.E.'nin 'Marka Karar Kriterleri' açıklamaları da size bir fikir verebilir.

Müvekkilinizin adresinin bulunduğu sokak, cadde veya kavşağın o marka ile benzer olması, unvanınıza ayni ibareyi yazabilmek konusunda size bir hak sağlamayacağı kanısındayım.

İPEKYOL meşhur bie marka olsun veya olmasın, 1-45 arasında tescilli ise şu anda sizin müvekkilinizin bu şekilde bir unvan ile ticari faalyet göstermesi ve hizmet vermesi hususu sürtüşme ve dava konusu olabilir.
Bu konuda ihtisas sahibi olan hukukçu üyelerin sizi daha iyi aydınlatabilecekleri ümidindeyim.

Saygılarımla,

TANINMIŞ MARKALAR LİSTESİ

Aşağıdaki markalar Türk Patent Enstitüsü tarafından tanınmış marka olarak kabul edilmişlerdir.

1. 3M
2. 7 UP
3. ABBATE
4. ACE
5. ADİDAS
6. AEG
7. AK ATASAY KUYUMCULUK
8. AKYAĞ
9. ALARKO
10. ALFA ROMEO
11. ALO
12. ALTIN BAŞAK
13. ALTIN YILDIZ
14. ALTINBAŞ
15. ARÇELİK
16. ARİEL
17. ARMANI
18. ARTEMA
19. ASELSAN
20. ASGOLD
21. ATLAS HALILARI
22. AUDI
23. AVON
24. AYGAZ
25. AYMAR (YENİ LOGO)
26. AYTAÇ SUCUK
27. BAYER
28. BAYINDIR
29. BEKO
30. BELLONA
31. BENETTON
32. BEYMEN
33. BİNGO
34. BİSSE
35. BMW
36. BOSCH
37. BOSS
38. BOSSA
39. BP
40. BURGER KİNG
41. BÜROSİT
42. CALVİN
43. CALVİN KLEİN CK
44. CAMEL
45. CAMPARI
46. CAN BEBE
47. CANON
48. CAT
49. CATERPILLAR
50. CEYO
51. CHANEL
52. CHEVROLET
53. CHİVAS REGAL
54. CHRİSTİAN DİOR
55. CHRYSLER
56. CIBA
57. CINZANO
58. COCA COLA
59. ÇBS
60. ÇOKOKREM
61. ÇOKOMEL
62. ÇOKOMİLK
63. ÇOKONAT
64. DAEWOO
65. DAMAT CREATION
66. DAVİDOFF
67. DEDEMAN HOLDİNG
68. DEXTER
69. DİDO
70. DİMES
71. DİZAYN GROUP
72. DMC
73. ECA
74. ECZACIBAŞI
75. ELLESSE
76. EPSON
77. ERİKLİ
78. EROS
79. ESCORT
80. ETİ
81. EVET
82. EVİN
83. FALIM
84. FANTA
85. FERRARİ
86. FERRE
87. FIRATPEN
88. FORD
89. FRESBOL
90. GENESIS
91. GENESİS
92. GEZER
93. GIORGIO
94. GIORGIO BEVERLY HİLLS
95. GİLLETTE
96. GOLDAŞ
97. GOLDSTAR
98. GOODYEAR
99. GRUNDİG
100. GUCCİ
101. GÜLLOĞLU (BAKLAVACI)
102. HACIŞAKİR
103. HAYAT
104. HELENA RUBİNSTEİN HR SPECTACULAR
105. HES
106. HEWLETT PACKARD
107. HILLSIDE
108. HONDA
109. HÜSREV
110. HYUNDAİ
111. IBM
112. ISUZU
113. İDAŞ
114. İGS
115. İHLAS
116. İKBAL
117. İPANA
118. İPEK
119. İPEKYOL
120. İSKENDER
121. İSTİKBAL
122. İŞ ( İŞ BANKASI LOGOSU)
123. JACOBS
124. JAGUAR
125. JOHNNİE WALKER
126. JUMBO
127. JUVENA
128. KAFKAS
129. KARPER (PEYNİR)
130. KENT
131. KENZO
132. KINDER SURPRISE
133. KİNDER
134. KLASSİS
135. KLEİN
136. KODAK
137. KOMİLİ
138. L.A. GEAR
139. LACOSTE
140. LACOSTE TİMSAH ŞEKLİ
141. LADES
142. LANCASTER
143. LANCOME
144. LAND ROVER
145. LASSA
146. LC WAIKIKI
147. LCW
148. LEBSAN
149. LEE
150. LEE COOPER
151. LEGO
152. LETOON
153. LEVİ’S
154. LEVİS
155. LORİS AZZARO
156. LOUİS VUITTON
157. LOVE İS
158. LUMBERJACK
159. LUNA
160. MAGGI
161. MALTEPE
162. MAN
163. MARKS&SPENCER
164. MARLBORO
165. MARRIOTT
166. MARSHALL
167. MAVİ
168. MAXFACTOR
169. MAZDA
170. MC DONALDS
171. MERCEDES
172. MEYSU
173. MİCROSOFT
174. MİGROS
175. MİLKA
176. MİNTAX
177. MİS
178. MKE
179. MOBİL
180. MOPAK
181. MORE&MORE COMPANY BY K.H MOHR
182. MOTOR
183. MUDO
184. MUTLU
185. NER
186. NESCAFE
187. NESTLE
188. NEXTSTAR
189. NİVEA
190. NOKIA
191. NUGAT BAR TADELLE
192. NUGAT TADELLE BAR
193. NUHUN ANKARA MAKARNASI
194. NUTELLA
195. OBA
196. OMEGA
197. OMO
198. ONA
199. OPEL
200. ÖREN BAYAN LOGO
201. ÖZDİLEK
202. PALL MALL
203. PANASONİC
204. PANDA
205. PARLIAMENT
206. PAŞABAHÇE
207. PAUL & SHARK YACHTING
208. PELİT
209. PENTAX
210. PEPSİ
211. PEREJA
212. PERMATİK
213. PERSİL
214. PETLAS
215. PFİZER
216. PHILIPS
217. PINAR
218. PIONEER
219. PİERRE CARDİN
220. PİRELLİ
221. PLAYBOY
222. PLAYBOY TAVŞAN BAŞI
223. POLİSAN
224. POLO
225. POLO GARAGE
226. PUMA
227. RAKS
228. RAYBAN
229. REEBOK
230. REMY MARTIN
231. RENA
232. RENAULT
233. ROADSTAR
234. ROLEX
235. ROMAN
236. SA ( SABANCI)
237. SABAH
238. SAĞRA
239. SALEM
240. SAMSUN
241. SANA
242. SANDOZ
243. SANKO
244. SARAR
245. SARAY
246. SARELLE
247. SEK
248. SELPAK
249. SHARP
250. SHELL
251. SİMFER
252. SİMTEL
253. SİNANGİL
254. SİNGER
255. SİNGER DİKİŞ MAKİNASI KUMPANYASI
256. SLAZENGER
257. SOLEY
258. SOLO
259. SONY
260. SOYOLA
261. SUPERMAN
262. SURPRISE
263. SÜSLER
264. SÜTAŞ
265. SWATCH
266. ŞIP SEVDİ
267. TAÇ
268. TAMEK
269. TATLISES
270. TEKEL 2000
271. TEST
272. TİMBERLAND
273. TİVOLİ
274. TOBLERONE
275. TOBLERONE ŞEKİL
276. TOFAŞ
277. TORUN
278. TOSHIBA
279. TOYOTA
280. TURSİL
281. TWEEN
282. ULUDAĞ
283. USTAM
284. ÜLFET
285. ÜLKER
286. VAKKO
287. VARAN
288. VECTRA
289. VESTEL
290. VİSA
291. VİTRA
292. VOLVO
293. WENDYS
294. WESTİNG HOUSE
295. WHİTE HORSE
296. WRANGLER
297. YAPI KREDİ
298. YATAŞ
299. YİMPAŞ TUĞLA
300. YKK
301. YKM
302. YÖRSAN
303. YSATIS
304. YSL
305. YUVAM
306. YVES ROCHER
307. ZENITH
308. ZİPPO



Yukarıda da görüldüğü üzere "İpekyol" tanınmış bir markadır.
İpekyol bir maruf mahal yahut coğrafi yer adı değildir. Maruf olan ve coğrafi yer adı olan İpek Yolu'dur. İpekyol ise ondan başkalaşarak ayrılmış, ayırdedicilik sıfatını kazanmış tanınmış bir markadır.
Umarım aydınlatıcı olmuştur.
Saygılarımla,