Devamsızlık halinde işverenin araştırma yükümünün kapsamı ve araştırma yöntemi

Yarg. HGK. 22.5.1963 T., 4/101 E. 53 K.; Yarg 9. HD. 30.3.2004 E. 2004/14102, K. 2004/6564 sayılı kararlarında işçinin işe başlaması gereken tarihten sonra işe devam edememe nedenini dürüstlük kuralları çerçevesinde işverene bildirme uymaması halinde haklı fesih kanuna uygundur demektedir. Burada haklı nedeni işçi ispatlamakla mükelleftir. Fakat dürüstlük kuralı gereği işverenin araştırmasının gerektiği durumlarda, işverenin haklı nedene dayanarak sözleşmeyi feshedemeyeceği kabul olunmaktadır.
1- Dürüstlük kuralı gereği şverenin araştırması gereken durumlar nelerdir?
2- Devamsızlık nedeniyle fesih yapılırken, işverenin araştırma yükümlülüğü nasıl yerine getirilir?
3- Devlet işçisine yapılan fesih ihbarının noter kanalıyla yapılması gerekir mi?
4- 98 günlük makul süre nedir?

Cevaplarınız için şimdiden teşekkürler.

Alıntı: Yazan tomas Yarg. HGK. 22.5.1963 T., 4/101 E. 53 K.; Yarg 9. HD. 30.3.2004 E. 2004/14102, K. 2004/6564 sayılı kararlarında işçinin işe başlaması gereken tarihten sonra işe devam edememe nedenini dürüstlük kuralları çerçevesinde işverene bildirme uymaması halinde haklı fesih kanuna uygundur demektedir. Burada haklı nedeni işçi ispatlamakla mükelleftir. Fakat dürüstlük kuralı gereği işverenin araştırmasının gerektiği durumlarda, işverenin haklı nedene dayanarak sözleşmeyi feshedemeyeceği kabul olunmaktadır. 1- Dürüstlük kuralı gereği şverenin araştırması gereken durumlar nelerdir? 2- Devamsızlık nedeniyle fesih yapılırken, işverenin araştırma yükümlülüğü nasıl yerine getirilir? 3- Devlet işçisine yapılan fesih ihbarının noter kanalıyla yapılması gerekir mi? 4- 98 günlük makul süre nedir? Cevaplarınız için şimdiden teşekkürler.

Bildiğiniz üzere, eğer işçinin devamsızlığı haklı bir nedene (özüre) dayanmakta ise işveren lehine derhal fesih hakkı doğmaz. Devamsızlığın gerek işverence verilen izne gerekse haklı bir özüre dayanması halinde, bunların devam süresi ile sınırlı olmak koşuluyla iş akdi askıya alınmış olur. Bu süre içinde iş akdinin işverence sona erdirilmesi haksız fesih olur.

Hangi hallerin işe gelmemeyi haklı kıldığı ve işverence araştırma yükümlülüğünün sınırları her olayın kendi özellikleri göz önünde tutularak değerlendirilir. Yargıtay'ca şimdiye kadar özür olarak kabul edilen ve şu an aklıma gelen, işçinin eşinin, çocuğunun, ana babasının hastalanması, yakınlarından birinin ölümü, eşinin doğum yapması gibi nedenler devamsızlık için haklı neden sayılmıştır.

Sorunuzdaki asıl amacın; işverenin araştırma yükümlülüğünün sınırını öğrenmek olduğu görülmektedir. Esasen devamsızlığın haklı nedeninin dürüstlük ve iyiniyet kuralları çerçevesinde işçi tarafından işverene bildirilmesi gerekir. İşçinin bu yükümlülüğe uymaması halinde bu hususu bilemeyecek durumda olan işverenin feshi haklı olacaktır. Bununla beraber, işçiden dürüstlük kuralları gereğince, bu yükümlülüğü yerine getirmesinin beklenemeyeceği (örneğin şu an aklıma gelen bir sebep olarak, işçinin izin dönüşü yolda geçirdiği kaza sebebiyle hastaneye kaldırılması ve işe devam edememesi gibi) hallerde işveren açısından haklı fesih nedeninin oluşmadığı kabul edilmelidir.

Diğer taraftan işverenin bu araştırma yükümlülüğünü yerine getirdiğini ispat açısından işçinin varsa telefonundan, mail adresinden veya posta adresinden iletişim kurulmaya çalışılması, bu iletişim çabasının tanık huzurunda veya tutanak ile delillendirilmesi, işe müracaat formundaki ulaşılamayan hallerde aranacak yakınlarına ilişkin iletişim bilgilerinin değerlendirilmesi gibi farklı araştırma yükümlülüklerinden de bahsedilebilir. Amaç, işçiye ulaşarak işe devamsızlığının gerçek nedenini tespittir. Her yol mübahtır Saygılar.

Merhaba Sayın Meslektaşlar,
İşçi 3 günlük rapor süresinden sonra işbaşı yapması gerektiği tarihte işe gelmemiştir. Bunun üzerine işverence ayrı ayrı devamsızlık tutanakları tutulmuş ve toplamda 4 tutanaktan sonra 5. gün noterden fesh-i ihbar gönderilmiş olup, bu fesh-i ihbar işçiye ertesi gün tebliğ edilmiştir.


Ne var ki, işverence yapılan fesihin işçiye ulaştığı aynı tarihte, işçinin de fesh-i ihbarı işverene ulaşmıştır. İşçinin bu fesh-i ihbarının keşide tarihinin işbaşı yapması gereken tarih olduğu, posta gecikmesi nedeniyle işverene geç ulaştığı anlaşılmıştır. Ancak sonuç itibariyle fesih bildirimleri karşı tarafa ulaştığı anda hüküm ifade ettiğinden her iki tarafın da fesih bildirimleri birbirine aynı gün ulaşmış olmakla, akdi önce feshedenin hangi taraf olduğu hususu tartışmalıdır.


Diğer yandan, devamsızlık halinde işçinin devamsızlık nedeninin işverence araştırılması gerektiği Yargıtay kararları ile belirtilmiş olup, bu devamsızlığın makul sebebe dayanması halinde işverence yapılan feshin geçersiz olduğuna hükmedildiği görülmektedir.


Somut olayda, -her ne kadar işverenin fesih ihbarıyla aynı tarihte karşılıklı olarak tebliğ edilmiş olsa da- işçinin iş akdini feshettiğine dair ihbarnameyi keşide ettiği tarihin eski olması nedeniyle devamsızlık yapma sebebinin makul ve geçerli olarak addedilmesi mümkün müdür?


Böyle bir durumda fesih ihbarlarının öncelik-sonralığı açısından ne gibi bir araştırma yapılır ve nasıl tespit edilebilir?


NOT: Tarihler anlamında kafa karışıklığına sebep olmamak için aşağıda farazi tarihlerle olayları tekrar belirtme gereği duydum.


02.01.2014 - İşçinin rapordan sonra işe başlaması gereken tarih
02.01.2014 - İşçinin işverene fesih ihbarnamesi keşide ettiği tarih
02.01.2014,03.01.2014,04.01.2014,05.01.2014 işçi hakkında devamsızlık tutanağı tutulan tarihler
06.01.2014 - İşverenin işçiye fesih ihbarı keşide ettiği tarih
07.01.2014 - Fesih ihbarlarının karşılıklı olarak tebliğ edildiği tarih


Şimdiden hepinize teşekkür ediyor, iyi çalışmalar diliyorum.

Sayın AKTÜRK bence önceye-sonraya değil de işçinin fesih sebebine odaklanın, işçinin haklı nedenleri varsa ve bunu ispatlarsa davası kabul edilir.

Diyelim ki, işçi fesih beyanını yazılı değil de sözlü yaptı; işveren bunu inkar ederek gönderdiği devamsızlık nedeniyle fesih iradesi araştırmasız kabul edilecek mi?