Ana Sayfa
Kavram Arama : THS Google   |   Forum İçi Arama  

Üye İsmi
Şifre

Türk Psikologlar Derneği Etik Yönetmeliği

Yanıt
Old 28-08-2011, 20:41   #1
Av.Habibe YILMAZ KAYAR

 
Varsayılan Türk Psikologlar Derneği Etik Yönetmeliği

TÜRK PSİKOLOGLAR DERNEĞİ
ETİK YÖNETMELİĞİ*
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan G1 enel Kurul’da kabul edilmiştir.
İçindekiler
GİRİŞ
ETİK İLKELER
I. GENEL ETİK İLKE VE KURALLAR
1. YETKİNLİK / YETERLİLİK
2. YARARLI OLMAK VE ZARAR VERMEMEK
3. SORUMLULUK
4. DÜRÜSTLÜK
5. İNSAN HAKLARINA SAYGI VE AYRIMCILIK YAPMAMA
II. ÖZEL ALANLARLA İLGİLİ ETİK KURALLAR
6. EĞİTİM
7. TERAPİ
8. DEĞERLENDİRME
9. ARAŞTIRMA
III. ETİK MESELELERİN ÇÖZÜLMESİ
*TPD İstanbul Şubesi Etik Komisyonu tarafından hazırlanan taslak yönetmeliğin ilk hali,
Yard. Doç. Dr. Yeşim Korkut, Yard. Doç. Dr. Serra Müderrisoğlu ve Dr. Melis Tanık
tarafından düzenlenmiştir. TPD Etik Kurulunun uzun süreli çalışmaları sonucunda, TPD
Üyelerinin görüşlerine sunulan metne, önerilen son düzeltme isteklerinin Etik Kurul
tarafından tekrar gözden geçirilmesi ile 15 Kasım 2003 tarihinde son şekli verilmiştir.
Yönetmelik 18/Nisan/2004 tarihinde yapılan TPD Genel Kurulunda kabul edilmiştir.
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan G2 enel Kurul’da kabul edilmiştir.
TÜRK PSİKOLOGLAR DERNEĞİ ETİK YÖNETMELİĞİ
GİRİŞ
Türk Psikologlar Derneğinin Etik Yönetmeliği, psikoloji mesleği ve biliminin
standartlarını belirlemek ve bu standartları en yüksek düzeyde uygulayıp, korumak için
vardır. Etik İlkeler meslektaşların ortak değerlerini belirler. Psikologlara günlük
uygulamalarında, kendilerini değerlendirmeleri ve planlama yapabilmeleri için yardımcı
olur ve topluma sunacakları hizmetler için zemin hazırlar. Ayrıca, psikologların
karşılaştıkları etik ikilemleri çözebilmeleri için yol gösterir. İlkelere uyup uyulmadığını
değerlendirme olanağı vererek hem meslektaşları, hem de hizmet verilen kişi ve toplumu
korur. Etik Kurallar ise etik ilkelerin uygulanabilir olmasını sağlar. Karşılaşılabilecek
etik ikilemler durumunda izlenebilecek olası yolları tanımlar.
Meslek etiğinin birbiri ile bağlantılı beş temel ilkesi bazen çözümü zor çatışmalar içeren
durumları ortaya çıkarabilir. Buna Etik İkilem denir. Etik ikilemlerin değerlendirilmesi
dikkatle yapılması gereken bir süreçtir. Bu süreç, gerekirse meslektaşlara danışmayı ve
etik ilkeler arasındaki yarar-zarar dengelerini iyi değerlendirmeyi gerektirir. Bu durum
her zaman kolay olmayabilir. Etik ilkelerin çatışması durumunda son kararın verilmesi ve
ona uygun davranılması psikoloğun sorumluluğudur. Bu karara varmadan önce bazı ilke
ve kurallara öncelik tanınabilir.
Etik sorun eğer açık ise; uygun etik ilkeler ve kurallar belirlenir. Bu bize harekete geçme
olanağını verir. Buna Etik Karar Verme Süreci denir. Eğer, etik ikilem bazı ilkelerin
birbiri ile çatışmasına neden oluyorsa; psikolog kendi içinde bir değerlendirme yapar ve
meslektaşlara danışır. Bunların sonucunda da karara varamıyorsa; Etik Kurula başvurur.
Bu sürecin sonunda ortaya çıkacak kararın sorumluluğu psikoloğa aittir.
Etik karar verme sürecinde şu aşamalar bulunur:
- Etik sorunun ve gerçekleştiği bağlamın belirlenmesi
- Olası eylem seçeneklerinin belirlenmesi
- Bunların her birinin kısa ve uzun erimli yarar ve zararlarının belirlenmesi
- Tüm ilke ve kuralları değerlendirip, eylem olasılıklarından birinin seçilmesi
- Bu yönde harekete geçilmesi ve sonucun sorumluluğunun alınması
- Bu eylemin sonucunun değerlendirilmesi
- Eğer sorun çözülememiş ise diğer olasılıkların devreye sokulması.
Etik Yönetmeliğinin amacı sadece meslektaşları yargılamak değil; meslektaşlara
kendilerini geliştirmeleri için destek olmak ve yol göstermektir. Etik Yönetmeliğinin bir
başka işlevi de meslektaşların etik sürecini mesleki yaşamlarının bir parçası haline
getirmeleridir. Ayrıca, psikolog meslektaşlarını da etik ilkeleri sürekli kullanmaya
özendirir.
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan G3 enel Kurul’da kabul edilmiştir.
I. GENEL ETİK İLKELER VE KURALLAR
1. YETKİNLİK /YETERLİLİK
Psikolog, uluslarası standartlar düzeyinde ve T.C. Psikologlar Meslek Yasasının
(yasalaştığında) ve Türk Psikologlar Derneği’nin gerekli gördüğü koşullara uygun yasal
eğitimi alıp yetkinliğini elde etmek ve en yüksek düzeyde tutmaya devam etmek
sorumluluğunu alır. Kendi kişisel ve profesyonel özellikleri ve becerileri ile geliştirmesi
gereken yönlerinin bilincine varmaya çalışır ve kendini geliştirmek için uygun adımları
atar. Psikolog, bu farkındalık doğrultusunda belli bir görev üstlenirken gerçekçi bir
şekilde kendi yetkinliğini değerlendirmekle yükümlüdür.
1.1 Yetkinlik ve Yetkinliğin Sınırları
Psikolog, uluslararası standartlara, T.C.’nin Yükseköğrenimle ilgili yasalarının
öngördüğü eğitim veya denklik koşullarına göre verilen, T.C. Psikologlar Meslek
Yasasının ve Türk Psikologlar Derneği’nin koşullarına uygun yasal eğitimi alıp
yetkinliğini elde eder ve sadece yetkinliğini elde ettiği alanda eğitimi, kişilik özellikleri,
deneyimi ve becerileri çerçevesinde çalışır.
1.2 Yetkinliğin Korunması ve Geliştirilmesi
Psikolog, yetkinliğini korumak ve geliştirmek amacı ile alanı için gerekli olan resmi
eğitimin yanı sıra; sürekli olarak alanındaki bilimsel gelişmeleri ve gerekli eğitimleri
takip eder ve bunları deneyimi ile birleştirir.
1.3 Yetkinliğini Değerlendirmek
Psikolog, kendi uzmanlık alanı kapsamındaki herhangi bir alt uzmanlık alanında herhangi
bir çalışmaya girişmeden önce; bu alan için yeterli mesleki bilgi, donanım, deneyime
sahip olup olmadığını değerlendirir. Eğer psikolog kendini bu konuda yetkin bulmuyorsa;
kendini geliştirmek için eğitim ve/veya süpervizyon alarak çalışabilir. Yetkin olmadığına
karar veriyor ise; hizmet alacak kişi ya da kurumu yetkin bir meslektaşına havale eder.
1.4 Çalışmayı Engelleyen Koşullar
Psikolog, işini yapmasını engelleyen kişisel güçlükler yaşadığına (örneğin: bir klinik
psikoloğun yas, hastalık, vb. bir sebeple psikoterapiye devam edemediği durumlar) karar
verirse; bu durumu etik biçimde çözümleyecek girişimlerde bulunur.
1.5 Etik Farkındalık
Psikolog, Türk Psikologlar Derneği tarafından kabul edilmiş olan Etik İlke ve Kuralları
bilmek, ikilemler karşısında hangilerini işleteceğine karar vermek, gerektiğinde etik karar
verme sürecini harekete geçirmek ve tıkandığı noktalarda danışmak sorumluluğu
olduğunun farkındadır. Bunu gerçekleştirmek için uygun adımları atar.
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan G4 enel Kurul’da kabul edilmiştir.
2. YARARLI OLMAK VE ZARAR VERMEMEK
Psikolog, psikolojik bilgisini ve yaptığı uygulamaları çalıştığı kişi, ve/veya kuruma en
yüksek yararı getirecek şekilde planlar ve onlara zararlı olabilecek durumlardan kaçınır.
2.1 En Yüksek Yararı Gözetmek
Psikolog, hizmet verdiği kişi ve/veya kurumların ihtiyaçlarına uygun ve gelişimlerini
destekleyecek çalışmalarda bulunur ve bunları yürütürken hizmet verdiklerinin en yüksek
yararını düşünür.
2.2 Zarar Vermekten Kaçınmak
Psikolog, danışan kişi ya da kurumlara, araştırma katılımcılarına, öğrencilere,
süpervizyon alan kişilere ve deney hayvanlarına zarar verebilecek eylemlerden kaçınır.
Psikolojik bilgi ya da uygulamaları kötüye kullanmaz. Önceden kestirilebilen ve
kaçınılmaz olan zararı en aza indirmek için gerekli önlemleri alır, kişileri bu konuda
önceden bilgilendirir.
2.3 Kötüye Kullanımdan Kaçınmak
Psikolog, mesleki ilişki içerisindeki rolüne ve kendi kişisel gereksinimleri, tutumları ve
değerlerine ilişkin bir farkındalık kazanmak için uğraşır; hizmet verdiği kişi ve/veya
kurumun bağlılığını ve güvenini kötüye kullanacak biçimde gücünü ve statüsünü
kullanmaz.
2.3.1 Cinsel Kötüye Kullanımdan Kaçınmak
Psikolog, yakınlık ve cinselliğin, hizmet verdikleri ile ilişkisini doğrudan ya da dolaylı
biçimde etkileyebileceğinin farkındadır. Bu durumla bağlantılı olarak ilişkinin
özelleşmesi ve cinselleşmesinden kaçınır. Çünkü bu tür ilişkiler gerekli mesleki mesafeyi
azaltır, profesyonel ilişkiyi zedeler, çıkar çatışması ve kötüye kullanıma yol açabilir ve en
önemlisi hizmet verdiği kişiye zarar verir. Sonuç olarak; psikolog, halen hizmet verdiği
kişilere cinsel ima ve yaklaşımlarda bulunmaz, onları taciz etmez ve onlarla cinsel
ilişkiye girmez.
2.3.2 Diğer Kötüye Kullanımlar
Psikolog bilgi, statü ve sahip olduğu gücü kullanarak; kendi yararları doğrultusunda,
danışanların, öğrencilerin, süpervizyon verdiği kişilerin, araştırma katılımcılarının,
kurumsal danışanların ve iş yeri çalışanlarının emeklerini ve finansman kaynaklarını
sömürmez.
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan G5 enel Kurul’da kabul edilmiştir.
2.4 Çoklu İlişkiler
(a) Mesleki rolü gereği profesyonel bir ilişki içindeyken; psikoloğun, o kişi ile ek bir
rolü üstlenmesi ya da o kişinin yakın ilişkide olduğu başka bir kişiyle ilişkiye
girmesidir. Ayrıca hizmet verdiği kişiyle ya da o kişinin yakın ilişkide olduğu bir
başka kişiyle gelecekte başka bir ilişkiye gireceğine ilişkin söz vermesi durumları da
“çoklu ilişki” kapsamına girer.
Eğer psikolog verdiği hizmet sırasında çoklu ilişki yüzünden nesnelliğini,
yetkinliğini ve etkinliğini yitirecekse; ya da hizmet verdiği kişileri sömürecek ve
zarar verecek ise çoklu ilişkilere girmekten kaçınır.
(b) Çoklu ilişkiler; psikoloğun yetkinliğini azaltmaması ya da hizmet verdiği kişilere
sömürü ya da zarar getirmemesi koşulu ile, etik dışı bir durum olarak
değerlendirilmeyebilinir (örneğin: bir doğal afet durumunda psikoloğun kişinin hem
terapisti olması, hem de aynı kişinin katılacağı eğitsel ve sosyal faaliyetlerde destek
vermesi).
(c) Psikolog, farkında olmadan çoklu ilişkilere girmiş ise; bu durumdan etkilenen
kişinin çıkarlarını en iyi şekilde gözeterek ve etik ilkelere uygun olarak sorunu
çözümlemeye çalışır.
2.5 Görevini Kötüye Kullanmaktan Kaçınma
Psikolog, bilgisini psikolojik baskı aracı olarak kullanmaz. Bu yönde tehdit unsuru
olabilecek eylemlerden kaçınır:
(a) İnsanlardan zorla bilgi almaz ya da insanları itiraf ettirmek için zorlamaz.
Araştırma yaparken amacını önceden açıklayarak izinlerini alır (Bkz.: 9.2
Araştırmalarda Bilgilendirilmiş Onam Almak)
(b) Bir insanı, dünya görüşünü, cinsel tercihini, politik, dini ve ahlaki inançlarını
açıklaması, yadsıması ya da değiştirmesi yönünde zorlamaz.
(c) Psikolog, psikolojik bilgisinin başkaları tarafından yukarıda belirtilen amaçlar için
kullanılmasını, eğer bilgisi dahilinde ise, önlemeye çalışır.
3. SORUMLULUK
Psikolog, hizmet sunduğu kişi ve/ya da kurumlara ve içinde yaşadığı topluma karşı
mesleki ve bilimsel sorumluluklarının bilincindedir. Psikolog, mesleki uygulamalarının
nitelik ve sonuçlarından sorumludur; aynı zamanda diğerleri tarafından bir bilim dalının
temsilcisi olarak algılandığının da farkındadır.
3.1 Etik Sorumluluk
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan G6 enel Kurul’da kabul edilmiştir.
Psikolog, mesleki uygulamalar içinde etik ikilemlerle karşılaşabilir ve bu ikilemleri
çözmekle sorumludur. Bu tür sorunları kendi başına çözemediği durumlarda
meslektaşlarından ve TPD Etik Kurulundan yardım alabilir.
3.2 Gizliliğin Korunması Zorunluluğu
Psikolog, çalışması boyunca hizmet verdiği kişi ve kurumlardan edindiği bilgileri gizli
tutmakla yükümlüdür.
(a) Psikolog hizmet verdiği kişi ve kurumlara gizlilikle ilgili sınırları belirtir.
Psikolojik faaliyetler sonucunda toplanan bilgilerin ileride ne şekilde
kullanılabileceğini bildirir.
(b) Gizliliğin sınırları, koşulların uygun ya da olası olmadığı durumlar dışında
mesleki ilişkinin başında açıklanır.
3.3 Elde Edilen Bilgilerin Gizli Tutulması
Kişi ve/veya kuruma ait her türlü bilgi, değerlendirme, görsel kayıt ya da yazılı metinler
psikolog tarafından koruma altında tutulur.
(a) Psikolog, hizmet verdiği kişilerin sesini ve/veya görüntüsünü kaydetmeden önce
izin almakla yükümlüdür.
(b) Psikolog, elde ettiği gizli tutulması gereken bilgileri, gerekirse; isim ve ayrıntıları
saklı tutarak, sadece bilimsel ya da profesyonel amaçlar için profesyonel kişilerle
paylaşır, hizmet verdiği kişilerle mesleki ilişki içinde elde ettiği özel bilgileri
medyaya açıklamaz, kendisinden psikoterapi hizmeti alan kişilerin medyada teşhir
edilmesine göz yummaz. Psikolog yazılı ve sözlü raporda, süpervizyon sırasında ve
konsültasyonlarda sadece iletişimin amacına uygun ve gerekli bilgiyi vermekle
yetinir.
(c) Psikolog kişiye özgü özel bilgileri, o kişi ya da kurumun ya da velayet sahibinin
iznini aldıktan sonra ilgili yetkililere verebilir.
(d) Gizlilik ilkesi şu durumlarda göz ardı edilebilir:
- Hizmet verilenin kendine, psikoloğa ve diğer insanlara yönelik bir zarar vermiş
ve/veya verecek olma durumu söz konusu ise.
- Hizmet alanın, 18 yaş altı çocuk veya ergen olduğu, cezai ehliyeti olmayan yaşlı
veya özürlü olduğu her türlü kötüye kullanım durumlarında.
3.4 Özel Bilgilerin Eğitim vb. Amaçlar İçin Kullanımı
Psikolog yazılarında, derslerinde, verdiği eğitimlerde ve halka yönelik açıklamalarında
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan G7 enel Kurul’da kabul edilmiştir.
danışanlarının, öğrencilerinin, araştırma katılımcılarının, kurumsal danışanlarının ve
diğer hizmet verdiği kişilerin kimliklerini açığa çıkarabilecek bilgileri açıklamaz. Bu
kural şu durumlarda işletilmeyebilir:
(a) Koşulların gerektirdiği biçimde kişiyi ve kurumu tanıtıcı bilgiler yeterince
“gizlenmiş” ise
(b) Kişi ve kurum yazılı olarak izin vermişse
3.5 Doğru Bilgilendirme Sorumluluğu
Psikolog mesleki ilişkisini kurarken, hizmet verdiği kişi ya da kuruma çalışmanın
koşulları, akışı, bitişi ve takibi hakkında bilgi vererek ve hizmet verilenin onayını alarak
bir anlaşma yapar. Psikolog bir değerlendirme ya da bir müdahale yaparken, sonuçları
hizmet edilene doğru bir biçimde aktardığından emin olmalı ve bunun sorumluluğunu
taşımalıdır.
3.6 Genişletilmiş Sorumluluk
(a) Psikolog asistanlarına, öğrencilerine, eğitim ve süpervizyon aldığı ya da verdiği
kişilere bilimsel ve mesleki alanda etik davranma sorumluluğunu taşır. Bunu
yaparken de psikolojik çalışma yöntemlerini, yöntemlerin güçlü ve güçsüz yönlerini,
etik ilke ve kuralları öğrenmek ve öğretmek durumundadır (Psikoterapi yapan
psikologların sorumlulukları için Bkz: Madde 7).
(b) Yetkileri dahilinde ise psikolog, kendisi ile çalışan psikologların gerekli eğitim ve
donanıma sahip, yetkin kişiler olmasını sağlar.
(c) Psikolog danışanları yönlendirirken, yönlendirilen kişinin yetkinliğinden emin
olmak ve danışanı bu kişinin eğitim, yaklaşım ve uzmanlığına ilişkin bilgilendirmek
zorundadır.
4. DÜRÜSTLÜK
Psikolog bilimsel, eğitsel ya da uygulamalı çalışmalarında doğruluk, dürüstlük ve
tarafsızlık ilkelerini benimser. Psikolog hizmet verdiği kişileri yanıltmaktan,
kandırmaktan, aldatarak zarar vermekten ya da bilerek doğruları gizlemekten kaçınır.
Verdiği sözleri tutmaya çalışır ve gerçek dışı belirsiz vaatlerde bulunmaz. Psikolog
araştırma, eğitim ve uygulamada dürüstlüğü sağlamak için çalışır. Tarafsızdır; çalıştığı
tüm kişi ve kurumlara karşı saygılıdır; tüm çalışma alanlarında kendi rolünü olabildiğince
açık tanımlar.
4.1 Kendini Doğru Tanıtma
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan G8 enel Kurul’da kabul edilmiştir.
Psikolog aşağıda belirtilen konularda, hiç bir koşulda yanlış, aldatıcı, hileli bildirimlerde
bulunmaz.
(a) Eğitimi, deneyimi ve yetkinliği
(b) Akademik dereceleri
(c) Ünvanları
(d) Bağlı bulunduğu kurum ve dernekler
(e) Verdiği hizmetler
(f) Verdiği hizmetlerin bilimsel temelleri ve sonuçları
(g) Başarı dereceleri
(h) Ücretleri
(i) Yayınları ya da araştırma sonuçları
4.2 Doğru Bilgilendirme
Psikolog herhangi bir konuda açıklama yaparken, verdiği bilginin nesnel ve tam olmasını
amaçlar. Bunu yaparken psikoloji bilimi ve mesleğine zarar vermekten ya da meslekle
ilgili yanlış algılamalara sebep olmaktan kaçınır.
4.3 Maddi Koşullar
Psikolog hizmet verdiği kişi ve kuruma, çalışma öncesinde ya da başında, çalışmanın
maddi koşullarına ilişkin bilgi verir.
4.4 Topluma Yönelik Bilgilendirmede Dürüstlük
Psikolog topluma yönelik bilgi sunarken (medya yoluyla ulaşılabilecek her türlü reklam
ve demeçler, tanıtım broşürleri ve kitapçıkları, ders notları, özgeçmişleri); kendi
çalışmaları, araştırma ve uygulamaları, bağlı olduğu kişi ve kurumlara ilişkin bilerek
yanlış, aldatıcı, hileli açıklama yapmaz. Uzmanlığı dışındaki konularda açıklamalarda
bulunmaktan kaçınır.
4.5 Kamuya Yönelik Yayın Organlarını Kullanma
Psikolog, kamuya yönelik yayın organlarını kullanırken (radyo, televizyon, basılı yayın,
internet vb. elektronik ortamlar); açıklama ve önerilerinin bilimsel temellere
oturduğundan emindir ve etik yönetmeliği dikkate alır.
4.6 Reklam Amaçlı Açıklamalardan Kaçınmak
Psikolog, halen hizmet verdiği kişi ya da kurumlardan ya da özel ilişkileri nedeniyle
psikoloğun etkisi altında kalabilecek kişilerden kendi yararına reklam amaçlı açıklama
istemez.
4.7 Kendi Yararına Hizmet Ortamı Oluşturmak
Psikolog, hizmet talep edilmediği halde kişileri etkileyerek, kendinden ya da çıkar ilişkisi
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan G9 enel Kurul’da kabul edilmiştir.
olanlardan hizmet alımına yönlendirmez. Toplumsal afet durumları gibi kamu yararına
hizmet verilen bazı özel durumlarda bu kural işletilmez.
5. İNSAN HAKLARINA SAYGI VE AYRIMCILIK YAPMAMA
Psikolog, her durumda insan haklarına ve onuruna saygı gösterir. Yaş, kimlik, cinsiyet,
cinsel kimlik, cinsel tercih, etnik köken, din, mezhep, sosyo-ekonomik düzey ve engelli
oluşa karşı ayrımcılık yapmaz.
5.1 Hizmet Verilenlere Saygı
Psikolog hizmet verdiği kişi ve/veya kurumun gizlilik, özgürlük ve seçim haklarına saygı
duyar ve bunları korumak için gereken önlemleri alır. Yaş, kimlik, cinsiyet, cinsel
kimlik, cinsel tercih, etnik köken, din, mezhep, sosyo-ekonomik düzeye ve engelli oluşa
ilişkin konularda baskı ve ayrımcılık yapmaz.
5.2 Meslektaşlara Saygı
Psikolog, meslektaşlarının ve diğer profesyonellerin bilgi, bakış açısı, deneyim,
sorumluluk ve uzmanlıklarına saygı gösterir. Yaş, kimlik, cinsiyet, cinsel kimlik, cinsel
tercih, etnik köken, din, mezhep, sosyo-ekonomik düzeye ve engelli oluşa karşı
ayrımcılık yapmaz.
5.3 Kişisel Farkındalık
Psikolog kendi kişisel, kültürel ve sosyal geçmişinin, cinsel tercihinin getirdiği
kısıtlamaların çalışmalarını etkileyebileceğinin farkındadır. Bu kısıtlamaların yol
açabileceği olumsuzlukları en aza indirgemek için uygun adımları atar.
5.4 Uzmanlığını Kötüye Kullanmamak
Psikolog kişilerin temel hak ve özgürlüklerine, onurlarına ve değerlerine saygı gösterir.
Uzmanlığını bu kişilere zarar vermek, taciz etmek ve bu kişileri yönlendirmek ve
bastırmak için kullanmaz.
II. ÖZEL ALANLARLA İLGİLİ ETİK KURALLAR
6. EĞİTİM İLE İLGİLİ ETİK KURALLAR
6.1 Eğitim Programlarının Oluşturulması
(a) Eğitim veren psikolog, TPD’nin öngördüğü koşulları göz önünde tutarak, kendi
yetkinliğini (bkz.Yetkinlik İlkesi ve Kuralları) değerlendirir.
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan 1G0enel Kurul’da kabul edilmiştir.
(b) Hedef kitleye uygun, yeterli düzeyde bilgi ve deneyimi sağlayan bir eğitim
programı sunar. Ayrıca uygun kitleye uygun eğitim sağlama sorumluluğunu alır.
Yaygın eğitimde T.C. M.E.B’nın mevzuatlarına uygun hizmet verilir.
(c) Programı eğitim verirken katılımcılara ilişkin en az kişisel bilgiyi almaya uygun
şekilde düzenler.
(d) Eğitim sonrası alınacak olan sertifikanın hedeflediği ve belgelendirdiği bilgi ve
becerilerin tam olarak kazandırılmasını amaçlar.
6.2 Eğitim Programlarının Tanımı ve Tanıtımı
Eğitim programından sorumlu olan psikolog, program içeriğinin, eğitim amaç ve
hedeflerinin, ücretinin, süresinin ve alınacak olan sertifikanın tüm koşullarını (uygulama,
süpervizyon, vb.) ilgilenenlere sunar. Dolayısı ile, psikolog sunacağı seminer, eğitim
çalışmaları ve diğer derece vermeyen eğitim programlarını tanıtan duyurularda,
kataloglarda, broşürlerde ve reklamlarda tam ve doğru bilgi vermekle yükümlüdür .
6.3 Öğretimde Doğruluk ve Nesnellik
(a) Psikolog verdiği dersin içeriğini tanıtırken; derste işlenecek konuları,
değerlendirme ölçütlerini ve derste kazanılacak deneyimleri doğru tanıtmak için tüm
çabayı gösterir. Herhangi bir değişiklik yapılacaksa öğrencilere bildirir.
(b) Psikolog, verdiği eğitim ve öğretimde doğru ve güncel psikolojik bilgileri sunar.
6.4 Öğrenciyi Kişisel Bilgilerini Açıklamaya Zorlamak
Psikolog öğrencileri, eğitim ve süpervizyon alanları, yazılı ya da sözlü olarak, cinsel
geçmişleri, travma ve taciz geçmişleri, almış oldukları psikolojik tedaviler, yakın
ilişkileri ve politik tercihlerine ilişkin kişisel bilgi vermeye zorunlu tutmaz. Bu kural
aşağıdaki durumlarda işletilmez:
(a) Program ya da eğitim kurumu bunu kabul koşulu olarak ya da programa ilişkin
belgelerde bunu açık bir koşul olarak belirtmişse (bkz. II.6.2)
(b) Eğitim alanların sorunları, mesleki çalışmalarını yetkin olarak yapmalarına engel
oluyorsa, kendilerine ya da diğer kişilere bir tehdit unsuru oluşturuyorsa; bu tür
bilgilere, onları değerlendirmek ve yönlendirmek ya da yardım sağlamak için
başvurulur.
6.5 Öğrencinin ve Süpervizyon Alanın Başarısının Değerlendirilmesi
(a) Öğretmen-öğrenci, süpervizyon veren ve alanın ilişkisinde; psikolog başarı
ölçütlerini, değerlendirme ve geribildirim sürecinin koşullarını, ilişkinin en başında
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan 1G1enel Kurul’da kabul edilmiştir.
ve açık bir biçimde açıklamakla yükümlüdür.
(b) Psikolog, öğrencileri ve süpervizyon alan kişileri katıldıkları program
çerçevesinde ve oradaki başarı durumlarına dayanarak değerlendirir.
7. PSİKOTERAPİ İLE İLGİLİ ETİK KURALLAR
7.1 Danışanın Psikoterapiye Bilgilendirilmiş Onamı
(a) Psikolog, yardım için başvuran kişiyi, kendisinin yararlı olamayacağını
düşünüyorsa, danışan olarak kabul etmeme konusunda karar verme hakkına sahiptir.
(b) Psikolog danışanı, mümkün olan en kısa zamanda, sağaltım süreci, ücreti, üçüncü
şahıslar ile ilgili koşullar ve gizliliğin sınırları hakkında bilgilendirir. Danışanlara
sorularının yanıtlanması olanağını sağlar.
(c) Danışan henüz reşit olmamışsa ya da kendi kararını verebilecek koşullara sahip
değilse; velisinin/velayet sahibinin onayı alınır. Bu durumda danışanın özerklik
hakları olabildiğince göz önüne alınır.
(d) Psikolog, danışanının özgür iradesini tanır ve korur. Bu ilkeye göre, danışan
profesyonel ilişkiyi istediği zaman başlatma ve bitirme hakkına sahiptir. Kişinin
kendi özgür iradesiyle gelmediği durumlarda bile (çocuklarla çalışırken, yargı
kararıyla başlatılan çalışmalar, akut durumlar, vb.), psikolog işbirliği kurmaya çalışır.
(e) Danışanlar, kullanılacak olan yöntem ve teknikler, tekniklerin yararları ve riskleri
ve olası diğer yöntemler konusunda bilgilendirilir ve onayları alınır.
(f) Eğer psikoterapiyi yapan kişi uzmanlığını henüz tamamlamamış bir stajyer ise;
psikoterapinin sorumluluğu süpervizöre aittir. Danışan, psikoterapinin başında bu
duruma ilişkin bilgilendirilir.
7.2 Çift ve Aile Psikoterapisi
(a) Psikolog, yakın ilişki içinde olan birden fazla kişiye (eşler, ebeveynler ve
çocuklar, vb.) hizmet verirken; psikoterapinin başında:
- Hangi kişilerin danışan olduğunu ve
- Psikoloğun farklı kişilerle kuracağı ilişkileri açıklığa kavuşturmak için uygun
adımları açıkça anlatır. Bu açıklama, psikoloğun rolünü ve sağlanan hizmetin ve
psikoterapide elde edilen bilgilerin olası kullanımlarını kapsar.
(b) Psikoloğun muhtemelen çatışma içerecek roller üstlenmesi gerektiği durumlarda
(örneğin: aile psikopsikoterapisti boşanma sürecinde bir taraf için tanıklık yapmak
zorundayken); bu roller uygun olarak açıklanır ve gerekiyorsa değiştirilir ya da
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan 1G2enel Kurul’da kabul edilmiştir.
bırakılır.
7.3 Grup Psikoterapisi
Psikolog, grup ortamında birden çok kişiye hizmet sunduğunda; kendisinin ve
katılımcıların birbirlerine olan sorumluluklarını, rollerini ve gizliliğin sınırlarını,
psikoterapi sürecinin başlangıcında açıklar.
7.4 Geleneksel Olmayan Psikoterapi Ortamları
Psikoterapi ilişkisinin başlangıcından itibaren telefon, e-posta, bilgisayar ortamında
karşılıklı görüşme (‘chat’) , videokonferans vb. ortamların kullanıldığı durumlardır.
Yüzyüze yapılan terapide ortaya çıkması beklenmeyen riskleri içinde barındırdıkları için;
bu ortamların geleneksel terapi yöntemlerine seçenek olup olmadıkları (örneğin: sözel
olmayan ipuçlarının kaybı ile yanlış anlamalara yol açılması, duygusal derinlikle ilgili
sorunlar, bu ortamın danışanın en yüksek yararına hizmet etmiyor olması, vb.) dünyada
tartışılmakla birlikte, eğer bu ortamlarda psikolojik hizmet veriliyor ise, bu yönetmelikte
konulan tüm etik kurallara uyulması esastır. Geleneksel olmayan psikoterapi ortamları
doğaları gereği etik kurallardan herhangi birine uymamayı ya da uyamamayı zorunlu
kılıyorsa psikoterapi hizmetinin bu ortamlarda verilmesinden kaçınılması gerekir.
7.4.1 Geleneksel Olmayan Psikoterapi Ortamlarında Danışanın Bilgilendirilmesi
Eğer psikoterapi ya da danışmanlık bu ortamlarda uygulanacaksa; danışan (a) süreç, (b)
terapist, (c) hizmetlerin yararları ve olası riskleri, (d) riskleri ortadan kaldırmak için
alınabilecek önlemler ve (e) bu hizmetler dışındaki olası diğer yöntemler konusunda
bilgilendirilmelidir.
7.4.2 Geleneksel Olmayan Psikoterapi Ortamlarında Dikkate Alınması Gereken
Etmenler
Psikolog, geleneksel olmayan psikoterapi ortamlarında da yüzyüze hizmet verdiği
durumlarda izlediği ilke ve kuralları dikkate almalıdır. Vereceği hizmetin özelliklerini,
hizmet sunma yöntemlerini ve gizlilikle ilgili öngörülmesi gereken durumları incelemeli
ve uygun etik ilke ve kuralları izlemelidir. İlgili ilke ve kurallar: Yetkinlik ve Yetkinliğin
Sınırları (1.1), Yararlı Olmak ve Zarar Vermemek (2.1-2.5), Dürüstlük (4.1-4.7),
Değerlendirme (8.1-8.13), Psikoterapi (bütün kurallar, özellikle; 7.1, 7.5, 7.6, 7.7),
Gizlilik (3.2).
7.5 Başka Bir Profesyonelden Daha Hizmet Alan Bir Kişiye Psikoterapi Yapmak
Herhangi bir ruh sağlığı hizmeti alan kişiye psikoterapi yapmaya karar vermeden önce;
psikolog, bu durum yüzünden tedavide ortaya çıkabilecek sorunları ve kişinin yararını
göz önünde bulundurur. Psikolog, karışıklık ve çatışma riskini önlemek için bu konuları
danışana açıklar; uygun olduğunda, diğer hizmet verenlerle iletişim kurar ve bütün bu
bilgileri göz önüne alarak çalışmasına devam eder.
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan 1G3enel Kurul’da kabul edilmiştir.
7.5.1 Duygusal ve Cinsel Yakınlaşma
Psikolog, halen hizmet verdiği danışanlarla (bkz. I.2.3.1), hizmet verilen danışanın yakın
ilişkide bulunduğu kişiler ve akrabalarıyla ve eski danışanlarıyla duygusal ve/veya cinsel
yakınlık kurmaz.
7.5.2 Psikoterapinin Başlatılması İçin Sakıncalı Durumlar
Psikolog, daha önce duygusal, cinsel yakınlaşmada bulunduğu, karşılıklı çıkar ilişkisine
girdiği kişileri psikoterapiye kabul etmez.
7.6 Psikoterapinin Kesintiye Uğraması
(a) Psikoloğun verdiği hizmet, herhangi bir nedenden dolayı (psikoloğun ya da
danışanın hastalanması, yer değiştirme, mali sorunlar, vb.) kesintiye uğrarsa;
psikolog, danışana zarar getirmeyecek en uygun seçeneği belirlemekle sorumludur.
(b) İş ya da sözleşmeye bağlı olarak verilen hizmet sona erdiği durumda; psikolog,
hastaların ya da danışanların huzurunu gözetecek şekilde bakımlarının sağlanmasına
devam edilebilmesi için gerekli adımları atar.
7.7 Psikoterapinin Sonlandırılması
(a) Psikolog mesleki ilişkiyi, danışanın artık yardıma gereksinimi kalmadığı,
psikoterapinin yarar sağlamadığı ve/veya süregelen yardımdan dolayı danışanın zarar
göreceği durumlarda bitirir.
(b) Psikolog, danışanı ya da danışanın ilişkisi olan bir kişi tarafından tehdit edilir ya
da tehlike içeren bir duruma sokulursa psikoterapiyi sonlandırabilir.
(c) Psikolog, tedavinin bitiminden önce sonlandırma süreci üzerinde durur ve
gerekirse olası hizmet verebilecek kişileri önerir.
8. PSİKOLOJİK DEĞERLENDİRMELER İLE İLGİLİ ETİK KURALLAR
8.1 Değerlendirmenin Temelleri
(a) Psikolog, uygulama yaptığı örnekleme eşdeğer örneklemler üzerinde güvenirliği
ve geçerliği sınanarak oluşturulmuş değerlendirme araçlarını kullanır.
(b) Psikolog, değerlendirmeyi yapılandırırken ve uygun araçları seçerken; kullanılan
araçların kültüre uygun ve duyarlı olduğundan emin olur. Değerlendirilen kişinin
kültürel, sosyal özelliklerinin ve anadilinin test sonuçlarını etkileyebileceğinin
farkındadır. Bu nedenle test sonuçlarına ilişkin görüşlerini bildirirken yapılan
değerlendirmenin bu özelliklere bağlı olarak ne derecede etkilenmiş olabileceğini
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan 1G4enel Kurul’da kabul edilmiştir.
bildirmekle yükümlüdür.
(c) Psikolog değerlendirmelerini, önerilerini, raporlarını ve tanıya yönelik ya da
değerlendirici izlenimlerini, adli psikolojik davalar da dahil, sonuçlarını kanıtlayacak
yeterli bulgu, bilgi ve tekniklerle temellendirir.
(d) Psikolog, bireylerin psikolojik özelliklerine ilişkin düşüncelerini; ancak
izlenimlerini ya da sonuçlarını destekleyecek yeterli incelemeyi yaptıktan sonra
oluşturur. Böyle bir incelemeyi yapmak tam olarak olanaklı değilse; psikolog
çabalarını ve bu çabaların sonuçlarını rapor eder. Sınırlı bilgilerinin, görüşlerinin
güvenirliği ve geçerliği üzerindeki olası etkileri kesinleştirir ve sonuçlarının ya da
önerilerinin türünü ve kapsamını uygun bir şekilde sınırlar.
8.2 Değerlendirmelerin Kullanımı
Psikolog değerlendirme tekniklerini, görüşmeleri, testleri ya da araçları tanı ya da
araştırmaya uygun bir şekilde uygular, puanlar, yorumlar ve kullanır.
8.3 Danışanın Bilgilendirilmiş Onamının Alınması
(a) Psikolog değerlendirme ve tanıya yönelik hizmetler için danışanın iznini almak
zorundadır. Şu durumlar bunun dışındadır:
- Test, yasa ya da yasal düzenlemeler yoluyla istenmişse
- Test, bir kurum ya da eğitimin sıradan etkinliği olarak yapılıyorsa (katılımcıların
bir işe başvururken değerlendirmeye kendi istekleriyle katılmaları, vb.)
- Testin amacı zaten kişinin karar verme kapasitesini değerlendirmek ise.
(b) Danışanın iznini alma süreci; değerlendirmenin biçimini ve amacını, ücretleri,
üçüncü kişilerin katılımını, gizliliğin sınırlarını içerir. Değerlendirmesi yapılan
kişinin soru sorması ve cevap alması için yeterli olanaklar tanınır.
(c) Psikolog, kapasitesinden kuşku duyulan kişilerin iznini alırken ya da
değerlendirilmesi yasal merciler tarafından istenilen kişileri değerlendirirken, onların
anlayabileceği bir dil kullanarak öngörülen değerlendirme hizmetlerinin biçimi ve
amacına ilişkin bilgi verir.
8.4 Test Verilerinin Sunulması
“Test verileri” terimi ham ve ölçeklenmiş puanlar, danışanların test soruları ya da
uyarıcılarına verdiği cevaplar ve psikoloğun danışanların inceleme sırasındaki sözleri ve
davranışlarıyla ilgili notları ve kayıtları anlamına gelir. Test gereçlerinin danışan
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan 1G5enel Kurul’da kabul edilmiştir.
yanıtlarını içeren kısımları “test verileri” tanımına dahildir. Test verileri danışana
verilmez. Danışanın izni olursa, başka uzmanlara verilebilir. Psikolog, danışanı ya da
başkalarını zarardan korumak için ve test güvenirliğini sağlamak için test verilerini
sunmaktan vazgeçebilir. Test verilerini kullanmada yetkin olmayan kişilere bu bilgileri
vermekten kaçınır.
8.5 Test Hazırlamak
Psikolog, kültüre uygun değerlendirme araçları geliştirir. Bir değerlendirme aracı
hazırlarken; test deseni, standardizasyonu, güvenirliği, geçerliği, yanlılık durumunun
azaltılması ya da ortadan kaldırılması ve kullanım önerileri için uygun psikometrik
işlemleri kullanır ve belgeler. Uyarlama yapılan testlerde de bu değişkenler dikkate
alınır.
8.6 Değerlendirme Sonuçlarının Yorumlanması
Psikolog, değerlendirme sonuçlarını yorumlarken; yorumlarının doğruluğunu azaltacak
ya da vardığı yargıları etkileyebilecek test etmenlerini, değerlendirmenin amacını ve
değerlendirmeye alınmış kişilerin niteliklerini (görme kusuru, dil, kültürel farklılık, vb.)
dikkate alır. Kendi yorumlarının sınırları ya da doğruluklarına ilişkin önemli derecede
kuşkuları varsa, bunları belirtir.
8.7 Niteliksiz/Yetkisiz Kişiler Tarafından Değerlendirme
Psikolog, psikolojik değerlendirme tekniklerinin niteliksiz kişilerce kullanılmasına izin
vermez. Yalnız, eğitim amacı taşıyan, süpervizyon altındaki çalışmalar buna dahil
değildir.
8.8 Geçerliliğini Yitirmiş Testler ve Test Sonuçları
Psikolog, değerlendirmelerini ya da müdahale kararlarını ya da önerilerini, güncel
amaçlar açısından eskimiş ve işlevselliğini yitirmiş bilgi ve test sonuçlarına dayandırmaz.
8.9 Test Puanlaması ve Yorumlama Hizmetleri
Psikolog, ister testleri kendisi puanlasın ve yorumlasın; ister otomatik yapılsın ya da
diğer tür hizmetlerden yararlansın; uygulama, yorumlama ve değerlendirme araçlarının
doğru bir biçimde kullanılması için gereken sorumluluğu üstlenir. Diğer meslektaşlara
değerlendirme ya da puanlama hizmetleri sunacak ise; işlemlerin amaçlarını, normlarını,
geçerlik, güvenirlik ve uygulama koşullarını doğru bir şekilde tanımlar.
8.10 Değerlendirme Sonuçlarının Açıklanması
Psikolog, değerlendirmeye alınan kişiye ya da danışanın yerine atanmış yasal olarak
yetkili bir kişiye, kişinin anlayabileceği bir dille sonuçları uygun ve doğru biçimde
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan 1G6enel Kurul’da kabul edilmiştir.
açıklar. Psikolog tarafından değerlendirmeye alınan kişiye değerlendirme sonuçlarının
açıklanması uygun değil ise (kurumsal danışmanlık, iş alımı öncesinde ya da güvenlik
taramalarında ve adli değerlendirmelerde olduğu gibi); bu durum değerlendirme süreci
başlamadan önce kendisine bildirilir.
8.11 Test Güvenliğini Koruma
Psikolog, testlerin ve diğer değerlendirme tekniklerinin doğruluğunun ve güvenliğinin
korunmasını yasalarla, sözleşmeye bağlanmış yükümlülüklere uyum içinde, telif haklarını
göz önünde bulundurarak ve bu Etik Yönetmeliği’nin koşullarına uygun bir biçimde
sağlar.
8.12 Eğitim Amaçlı Değerlendirmelerin Paylaşımı
Test raporları eğitim amaçlı kullanıldığında, değerlendirilen kişinin isim ya da tanıtıcı
bilgileri ortadan kaldırılır.
8.13 Testlerin Uygunsuz Kullanımı
Psikometrik özellikleri uygun olsa bile, testler amaçları dışında ve/veya uygun olmayan
kişilerle ve durumlarda kullanılmaz.
9. ARAŞTIRMA ve YAYINLAMA İLE İLGİLİ ETİK KURALLAR
9.1 Kurumsal Onay
Psikolog araştırma yapmadan önce kurumsal onay gerekiyorsa; ilgili kuruma
araştırmaları hakkında doğru bilgileri sağlar ve onay alır.
9.2 Araştırmalarda Bilgilendirilmiş Onam Almak
Psikolog katılımcıların bilgilendirilmiş onamını alırken; katılımcılara (a) araştırmanın
amacı, öngörülen süre ve yapılacak işlemleri, (b) başladıktan sonra vazgeçme hakları, (c)
vazgeçmenin olası sonuçları, (d) potansiyel riskler, rahatsızlık ya da olumsuz etkiler gibi
kendilerini etkileyebilecek olası etmenler, (e) gelecekteki araştırma yararları, (f) gizlilik
sınırları, (g) katılım için teşvikler, (h) araştırma ve araştırmaya katılanların haklarıyla
ilgili soruları için kiminle görüşebilecekleri hakkında bilgi verir. Olası katılımcılara soru
sorma olanağı sağlar.
9.3 Film Çekimleri ve Kayıtlar İçin İzin Almak
Yapılan kayıtların kişisel bilgileri açığa çıkarması ve zarara neden olacak durumlar
yaratması söz konusuysa; psikolog araştırmaya katılanlardan, onları herhangi bir şekilde
filme almadan ve kaydetmeden önce izin alır.
9.4 Danışan, Öğrenci ya da Alt konumdaki Katılımcılar
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan 1G7enel Kurul’da kabul edilmiştir.
(a) Psikolog, öğrenci ya da kendisi için çalışan kişilerle araştırma yaptığı zaman,
katılımcı olabilecek kişileri katılımı kabul etmemelerinin ya da araştırmadan geri
çekilmelerinin olumsuz sonuçlarına karşı korumak için önlem alır.
(b) Araştırmaya katılım ders gereği fazladan puan sağlayacaksa; katılımcı
olabileceklere farklı seçenekler de sunulur.
9.5 Bilgilendirilmiş Onamın Gerekmediği Durumlar
Psikolog sadece iki koşulda bilgilendirilmiş onam almaktan vazgeçebilir: (a) araştırmanın
sıkıntı ya da zarar yaratması öngörülmediğinde ve araştırma: eğitim ortamlarında
kullanılan normal eğitim çalışmaları, müfredat ya da sınıf yönetimi yöntemlerinin
araştırılmasını; sadece isimsiz anketler, doğal gözlemler ya da arşiv araştırmaları gibi
sonuçların açıklanmasının katılımcıları riske sokmadığı ya da ekonomik durumuna, işine
ya da unvanına zarar vermeyeceği ve gizliliğin korunduğu çalışmaları; ya da
katılımcıların işini riske atmayan kurumlarda yürütülen, iş ya da kurum etkinliğiyle ilgili
etmenleri inceleyen, gizliliğin korunduğu çalışmaları kapsıyorsa ya da (b) yasal ya da
kurumsal düzenlemelerce izin verildiğinde.
9.6 Araştırma Katılımcılarını Teşvik Etmek
(a) Psikolog araştırmaya katılım için aşırı ya da uygunsuz ekonomik ya da başka
teşvikler sağlamaktan (özellikle bu teşvikler katılımı zorunlu hale getirecek gibiyse)
kaçınır.
(b) Psikolog mesleki hizmeti araştırma için teşvik olarak kullandığında, hizmetin
özellikleri kadar risklerini, zorunluluklarını ve sınırlarını da açıklar.
9.7 Araştırmada Yanıltma
(a) Yanıltma teknikleri sadece çalışmanın bilimsel, eğitimsel ya da uygulama
değerleri açısından işlevsel olduğu durumlarda, eğer öyle bir kurum varsa, kurumsal
onay alınarak kullanılır.
(b) Psikolog, araştırmasının fiziksel acı ya da ciddi duygusal strese neden olacağını
öngördüğü durumlarda katılımcıları bu konuda yanıltmaz.
(c) Psikolog, deneyin düzenlenmesi ve yürütülmesi için gerekli olan herhangi bir
yanıltmayı katılanlara olabildiğince erken açıklar. Bunun katılımın sonunda
yapılması yeğlenir ve katılımcıların isterlerse verilerini geri almalarına izin verilir.
9.8 Çalışmalar Hakkında Katılanları Bilgilendirmek
(a) Psikolog katılımcılara araştırmanın özellikleri ve sonuçları ile ilgili uygun bilgileri
elde etmeleri için olanak sunar ve katılımcılar açısından herhangi bir yanlış anlamayı
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan 1G8enel Kurul’da kabul edilmiştir.
gidermek için olanaklıysa araştırmanın sonunda onları bilgilendirir.
(b) Psikolog, araştırma yöntemlerinin katılımcıya zarar verdiğinin farkına varınca bu
zararı en aza indirmek için gerekeni yapar.
9.9 Araştırmadaki Hayvanların Kullanım ve Bakımı
(a) Psikolog, hayvanların ilgili yönetmeliklere, ve mesleki standartlara göre bakımını
üstlenir, bu standartlara göre hayvanları araştırmalarında kullanır ve elden çıkarır.
(b) Araştırma yöntemleri konusunda eğitim görmüş ve laboratuar hayvanlarının
bakımında deneyim kazanmış psikolog, hayvanlarla ilgili her tür işlemi denetler.
Ayrıca, hayvanlara eziyet edilmeden bakılması ve sağlıklı bir ortamda
tutulmalarından sorumludur.
(c) Psikolog, denetimi altında olan ve araştırmaları sırasında hayvanları kullanan
herkesin, araştırma yöntemleri ve hayvan türüne uygun bakım konusunda eğitim
almalarını sağlar.
(d) Psikolog, hayvan deneklerin rahatsızlık duymalarını, hastalanmalarını ve acı
çekmelerini en aza indirmek için gerekli önlemleri alır.
(e) Ancak izlenebilecek daha az zarar veren başka bir işlem yoksa ve araştırmanın
amacı bilimsel ve eğitsel bir değer içeriyorsa hayvanların acı çekmelerine, strese
girmelerine ve gereksinimlerinden yoksun kalmalarına neden olan araştırmalar
yapılabilir.
(f) Cerrahi işlemler anestezi ile uygulanır; enfeksiyonu önleyici ve acıyı mümkün
olduğunca azaltan teknikler cerrahi müdahale sırasında ve sonrasında uygulanır.
(g) Denek olarak kullanılan hayvanın yaşamına son verilmesi gerektiğinde; bu, acıyı
olabildiğince azaltacak, önceden onaylanmış işlemler çerçevesinde, çabuk bir şekilde
yapılır.
9.10 Sonuçları Rapor Etme
(a) Psikolog, araştırma verilerini uydurmaz ya da sonuçları saptırmaz.
(b) Psikolog, yayınladığı veri ve sonuçlarda önemli yanlışlar saptarsa; bu hataları
düzeltmek için uygun adımları atar: düzeltme yazısı yazmak, yazısını geri çekmek,
vb.
9.11 Kaynak Hırsızlığı
Psikolog, başkasına ait çalışmalar ya da bilgilere atıfta bulunsa bile, bunların önemli
öğelerini kendi eseriymiş gibi göstermez. Yapılan alıntıları uygun olarak belirtir ve atıfta
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan 1G9enel Kurul’da kabul edilmiştir.
bulunur.
9.12 Yayın Hakkı
(a) Psikolog, yalnızca kendi eseri olan ya da katkıda bulunduğu çalışmalar için
sorumluluk ve hak iddia eder. Buna yazarlık hakkı da dahildir.
(b) Baş yazarlık hakkı, kişinin konumu ne olursa olsun, o çalışmada konuyla ilgili en
çok bilimsel ya da mesleki katkısı olan kişiye verilir. Diğer yayın hakları kişilerin
söz konusu çalışmadaki katkıları oranında sıralanır. Bölüm başkanlığı gibi, kurumsal
bir konumun gerektirdiği yetki, tek başına yazarlık hakkını gerektirmez. Diğer
katkılar dipnotlarda ya da önsözlerde uygun şekilde belirtilir.
(c) İstisnai durumlar dışında, büyük ölçüde bir öğrencinin uzmanlık ya da doktora
tezine dayanan çok yazarlı bir makalede, eğer araştırmanın orijinal fikri kendininse,
bu öğrenci başyazar olarak belirtilir. Akademik danışmanları, araştırma ve yayınlama
süreci boyunca öğrencilerle yayın hakkını konuşurlar.
9.13 Aynı Verilerden Birden Fazla Yayın Yapmak
Psikolog önceden yayınlanmış verileri, orijinal veri olarak sunamaz. Daha sonra aynı
veriler önceki bir çalışmada kullanıldığı belirtilerek yeniden yayınlanabilir.
9.14 Verilerin Paylaşımı
Psikolog, araştırma sonuçlarını yayınladıktan sonra sonuçların dayandığı verileri,
üzerinde yeniden çalışmak ve kalıcı bilgilere ulaşmak isteyen meslektaşlarından
saklamaz ve katılımcıların gizliliğini koruyarak yeniden analize açar. Bu verilerden
yararlanmak isteyen psikolog, verileri sadece belirtilen şekilde kullanır ve orijinal
veri olarak sunmaz.
9.15 Yayınları Değerlendirenler
Sunum, yayın, ya da araştırma fonu için sunulan bilgileri ya da araştırma tekliflerini
inceleyen psikolog, bu bilgileri sağlayan kişilerin gizlilik ve tescil haklarına saygı
duyar.
III. ETİK SORUNLARIN/KONULARIN ÇÖZÜLMESİ
10. Psikoloğun Çalışmalarının Kötüye Kullanılması
Psikolog, çalışmalarının kötüye kullanıldığını ya da yanlış sunulduğunu öğrenirse; bunu
düzeltmek ve en aza indirmek için gerekeni yapar.
11. Etik ve Yasal Talepler Arasındaki Uyuşmazlıklar
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan 2G0enel Kurul’da kabul edilmiştir.
Psikoloğun etik sorumlulukları yasa, düzenlemeler ya da başka yasal yetkilerle çelişirse;
Etik Yönetmeliği’ne başvurarak uyuşmazlığı çözme yolunda adım atar. Uyuşmazlık bu
yollarla çözülemeyecek durumda ise; psikolog yasanın, düzenlemelerin ya da diğer yasal
yetkilerin gerektirdiklerine bağlı kalır.
12. Etik ve Kurumsal Talepler Arasındaki Uyuşmazlıklar
Psikoloğun üyesi olduğu organizasyonun talepleri ile bu Etik Yönetmeliği uyuşmuyorsa;
psikolog uyuşmazlığın niteliğini açıklar, Etik Yönetmeliği’ne bağlılığını belirtir ve
mümkün olduğu ölçüde Etik Yönetmeliği’ne en uygun şekilde uyuşmazlığı çözer.
13. Etik Kurallarının İhlallerinde İlk Adım
Psikolog, başka psikologların etik kurallarını ihlal ettiklerine inandığı zaman, resmi bir
çözüme başvurmadan önce o kişinin dikkatini konuya çekerek, uyarır.
14. Etik İhlallerin Bildirilmesi
Herhangi bir etik ihlal bir kişiye ya da bir kuruma önemli ölçüde zarar verdiyse ya da
verecek gibiyse ve 13 numaralı kuralda tanımlandığı gibi çözülmüyorsa; psikolog TPD
Etik Kuruluna ilgili Etik Süreç Yönetmeliğine uygun biçimde şikayette bulunur.
15. Etik Kurulla İşbirliği Yapma
Hakkında soruşturma başlatılan psikolog, TPD Etik Kurulu ile işbirliği yapar. Bu gibi
durumlarda; Etik Kurulu, değerlendirme sonucu alınana kadar her iki tarafın da onurunun
korunması için gerekli adımları atar ve gizlilik ilkesini esas alır. İşbirliği içinde
bulunmamak başlı başına bir etik ihlaldir.
16. Uygunsuz Şikayetler
Psikolog, Etik Kurula dikkatsiz bir biçimde, uygun olmayan ya da bilinçli olarak
gerçekleri çarpıtan şikayetlerde bulunmaz; bu tür davranışları desteklemez.
17. Şikayet Eden ve Şikayet Edilenlere Karşı Haksız Ayrımcılık
Psikolog, soruşturmaya alınmış kişilerin iş ya da eğitim durumlarını etkileyebilecek bir
ayrımcılığa yol açmaz. Ancak etik soruşturma sonrasında, sonuçların gerektirdiği
adımları atar.
18. Yürürlük
TPD Etik Yönetmeliği 18 Nisan 2004 tarihindeki Genel Merkez Genel Kurulu’nda
kabulü sonrasında TPD Yayın Organlarında TPD ve Türk psikoloji kamuoyuna
duyurularak yürürlüğe girer ve eşzamanlı olarak aynı Dernek organı tarafından kabul
18 Nisan 2004 tarihinde yapılan 27. Olağan 2G1enel Kurul’da kabul edilmiştir.
edilerek yürürlüğe girecek TPD Etik Süreç yönetmeliği ile birlikte uygulanır.
Yanıt


Şu anda Bu Konuyu Okuyan Ziyaretçiler : 1 (0 Site Üyesi ve 1 konuk)
 
Konu Araçları Konu İçinde Arama
Konu İçinde Arama:

Detaylı Arama
Konuyu Değerlendirin
Konuyu Değerlendirin:

 
Forum Listesi

Benzer Konular
Konu Konuyu Başlatan Forum Yanıt Son Mesaj
Türk Tabipleri Birliği Disiplin Yönetmeliği Av.Habibe YILMAZ KAYAR Hasta Hakları Çalışma Grubu 0 28-08-2011 20:29
etik meslek te mi ,meslektaşta mı ? mubah Hukuk Sohbetleri 2 29-06-2009 15:25
Etik Değerler Ve Avukatlar Av. Hulusi Metin Konumuz : Hukukçular 6 27-07-2008 20:59
TCHD - Türk Ceza Hukuku Derneği Dönmezer Ödülü 2006 Admin Adliye Duvarı 0 16-08-2006 16:30


THS Sunucusu bu sayfayı 0,05351901 saniyede 14 sorgu ile oluşturdu.

Türk Hukuk Sitesi (1997 - 2016) © Sitenin Tüm Hakları Saklıdır. Kurallar, yararlanma şartları, site sözleşmesi ve çekinceler için buraya tıklayınız. Site içeriği izinsiz başka site ya da medyalarda yayınlanamaz. Türk Hukuk Sitesi, ağır çalışma şartları içinde büyük bir mesleki mücadele veren ve en zor koşullar altında dahi "Adalet" savaşından yılmayan Türk Hukukçuları ile Hukukun üstünlüğü ilkesine inanan tüm Hukukseverlere adanmıştır. Sitemiz ticari kaygılardan uzak, ücretsiz bir sitedir ve her meslekten hukukçular tarafından hazırlanmakta ve yönetilmektedir.