CMUK Tasarısı

ANKARA - Hükümetin 'genel ahlak kurallarını' gerekçe göstererek, şüpheli ya da
sanık kadınların muayenesinin kadın doktorlarca yapılmasını önermesi, Ceza
Muhakemesi Usulü Kanunu (CMUK) tasarısının görüşüldüğü TBMM
Adalet Alt Komisyonu'nda tartışma yarattı. CHP'lilerinin "Tıbbi etiğe aykırı"
diyerek karşı çıktığı düzenleme sonraya bırakıldı.
Çalışmalarına önceki gün Hâkimevi'nde başlayan TBMM Adalet CMUK Alt
Komisyonu'nda dün ilk tartışma, toplantı mekânı konusunda yaşandı. CHP'li Orhan
Eraslan, görüşmelerin Hâkimevi'nde yapılmasına tepki gösterip "Gelmem" resti
çekti. Bunun üzerine toplantılar Meclis'e alındı.


'Genel ahlaka uygun'
İç ve dış beden muayenesine ilişkin düzenlemeler, CMUK'ta ilk kez yer aldı.
Kadınların muayenesi de ayrı bir madde olarak düzenlendi. Maddeyle, şüpheli ya
da sanık kadınların muayenesinin, olanaklar elverdiğinde bir kadın hekimce
yapılması, olanak bulunmadığında, şüpheli veya sanığa muayene sırasında bir
yakınının ya da bir kadının eşlik etmesi benimsendi. Maddenin gerekçesinde de
"Genel ahlak anlayışına uygun bir düzenleme getirilmiştir" denildi.
CHP'li Eraslan ve Feridun Ayvazoğlu, önceki gün kabul edilen bu hükme, Anayasa
ve yeni TCK'daki 'ayrımcılık' maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle itiraz
etti. Eraslan, katılmadığı toplantıda görüşülen bu düzenlemenin yeniden ele
alınmasını isteyeceğini söyledi. Eraslan, "Bu tıbbi deontoloji (etik)
kurallarına aykırıdır. Doktorları harem-selamlık diye ayırmaktır. Doktorlara
saygısızlıktır, hastaya saygısızlıktır. İnsan ve hasta haklarına da aykırıdır"
diye konuştu.


Almanya'dan alındı


Dokuz Eylül Üniversitesi'nden Prof. Dr. Burhan Öztürk düzenlemenin Alman
CMUK'unun 81. maddesinden aynen alındığını belirterek, "Bu aslında kadınların
onurunu koruyup, incitmemeye yöneliktir" dedi. Bazı akademisyenler ise bu
sözlere "Bunun bir adım ötesi de erkeklerin erkeklere muayenesidir, o zaman onu
da yazalım" diyerek karşı çıktı. AKP'liler ise, "Her yaptığımızın altında bir
niyet aramayın, gerekirse bu çıkabilir de" diye konuştu. Bunun üzerine
düzenlemenin daha sonra yeniden ele alınmasına karar verildi.
Alt komisyon ilk iki günde tasarının 117 maddesini bazı değişiklikler de yaparak
kabul etti.

Bazı yeni düzenlemeler şöyle:
İç beden muayeneye hâkim kararı: Şüpheli veya sanık üzerinde iç beden muayenesi
yapılabilmesine ya da vücuttan örnek alınabilmesine mahkeme karar verebilecek.

Cinsel organlar veya anüs bölgesinde yapılan muayene de iç beden muayenesi
sayılacak.

Yer gösterme: Keşif ve yer gösterme hâkim kararıyla, gecikmesi sakıncalı bulunan
hallerde cumhuriyet savcısıyla yapılacak.

El koyma: Kuvvetli şüphe sebebi bulunan hallerde, şüpheli veya sanığa ait her
türlü mala hâkim kararıyla el konulabilecek.

Avukat bürolarında arama: Avukat büroları mahkeme kararıyla ve savcı denetiminde
aranabilecek. Baro başkanı veya temsilcisi de aramada hazır bulunacak.

Askeri adli kolluk arayacak: Askeri mahallerdeki aramalar askeri makamlarca
değil, adli kolluk görevlilerince yapılacak.

Kayyum atama: Suçun bir şirket faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde mahkeme
kararıyla şirkete kayyum atanabilecek.

Telefon dinleme: Hâkim kararıyla, gecikmesi sakıncalı bulunan hallerde
cumhuriyet savcısının kararıyla telefonlar dinlenebilecek.

Sanal âleme gözaltı: Kamu kuruluşları ile kişilerin bilgisayar kayıtları
incelenebilecek.

Özerk adli kolluk geliyor

--------------------------------------------------------------------------------



Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu Tasarısı'nda, adli kolluk, görev ve yetkileri yeniden düzenlendi

Adli kolluk ile ilgili olarak Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (CMUK) Tasarısı üzerindeki çalışmalarını dün de sürdüren TBMM Adalet Alt Komisyonu, adli kolluk, görev ve yetkilerine ilişkin düzenlemeyi kabul etti. Buna göre, Cumhuriyet Başsavcılığı'nın bulunduğu yerlerde idari bakımdan İçişleri Bakanlığı'na, görev bakımından Adalet Bakanlığı'na bağlı, özerk bir adli kolluk birimi oluşturulması öngörülüyor. Cumhuriyet Başsavcılığı'nın olumlu görüşü alınmadan, adli kolluk görevlilerinin yeri değiştirilmeyecek. Adli kolluğa ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenecek. Adalet Bakanlığı yetkilileri, adli kolluk ile ilgili ayrı bir yasal düzenleme için Bakanlık'ta çalışma yapılmadığını bildirdi.

SORUŞTURMA TUTANAĞI

Şüphelinin ifadesinin alınması veya sorgusu, tanık ve bilirkişinin dinlenmesi veya bir keşif ve muayene sırasında Cumhuriyet Savcısı veya Sulh Ceza Hakimi'nin yanında bir Zabit Katibi bulunacak. Acele hallerde, yemin vermek koşuluyla başka bir kimse yazman olarak görevlendirilecek. Her soruşturma tutanağı işleme bağlanacak. Kamu davasını açma görevi, Cumhuriyet Savcısı tarafından yerine getirilecek. Soruşturma sonunda toplanan delillerin, suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturması durumunda Cumhuriyet Savcısı iddianame düzenleyecek. Adalet Bakanı, Cumhuriyet Savcısı'ndan kamu davası açılmasını isteyebilecek, bu istem yerine getirilecek.

TBMM Adalet Alt Komisyonu'nda kabul edilen CMUK tasarısı yasalaştığında, yurtdışına kaçan zanlıların mallarına el konulacak, çocuk mağdurlara duruşmalarda psikologlar eşlik edecek.


TBMM Adalet Alt komisyonu'nda görüşülen CMUK tasarısında dün devrim niteleğinde maddeler kabul edildi. Önceki gün 'danışman krizi' nedeniyle kilitlenen komisyon çalışmaları dün kaldığı yerden devam etti. Komisyonda devrim niteliğinde maddeler ele alındı. Bu maddeler içinde, yurdışına kaçan zanlıların mal varlığına tedbiren el konulmasının önü açıldı. Hakim takdir ederse, özellikle yolsuzluk suçu işleyip de yurdışına kaçanların Türkiye'deki mal varlıklarına el konulacak. Bu düzenleme başta kamuoyunun yakından tanıdığı Ayşegül Tecimer, Halil Bezmen, Gülay Aslıtürk ve Orhan Aslıtürk gibi isimler olmak üzere çok sayıda zanlıyı kapsam içine aldı. 'Danışman krizine' yol açan 233 madde ise tasarıdan çıkartıldı. Tekrir-i müzekere yöntemi ile bu maddenin tekrar gündeme gelebileceği belirtildi.

Adalet Alt Komisyonu, dün yoğun mesai harcayarak CMUK tasarısında önemli yol aldı. Tasarıya eklenen önergelerle zanlılara savunma hakkı tanımadan direk mahkeme kararıyla hapse alınmasına olanak sağlayan gıyabi tutuklama emri kaldırıldı. Kabul edilen yeni maddeye göre, mahkemeler artık "gıyabi tutuklama" kararı çıkartamayacak bunun yerine "yakalama emri" verilecek. Zanlı, bundan böyle yakalandığı yerde değil yakalama emri çıkartılan yerde ve savunması alındıktan sonra tutuklanabilecek. Artık, yakayıp sorgusuz sualsiz hapse atma dönemi bu maddenin kabul edilmesiyle ortadan kalkmış olacak. Komisyon Başkanı Hakkı Köylü bu değişikliğin çok önemli olduğunun altını çizerek, "Gıyabi tutuklama kararı varken, zanlı yakalandığı yerde nöbetçi mahkemeye çakırtılıp hemen kimlik bilgileri okunup hapse gönderilebiliyordu. Ancak gıyabi tutuklama yerine "yakalama emri" çıkarıtlması bunun önüne geçecek. Yakalama emrin çıkartılan bir zanlı nerede yakalama emri çıkarıtlmışsa o mahkemeye gönderilecek ve savunması alınacak. Bu çok önemli bir gelişme" diye konuştu.

Kaçaklara 'gıyabi tutuklama'ya devam

Gıyabi tutuklama kararı sadece yurtdışına kaçıp da Türkiye'ye dönmeyen zanlılar için uygulanmaya devam edecek. Duruşmalara katılmayan ve yurtdışında olduğu tespit edilen zanlının bulunduğu ülkenin makamları tarafından Türkiye'ye iade edilebilmesi için uluslararası anlaşmalar gereği hakkında gıyabi tutuklama emri çıkarılmış olması gerekiyor. Bu nedenle komisyon yurtdışındaki zanlılar için gıyabi tutuklama emri düzenlemesini aynen devam ettirme kararı aldı.

Çocuk mağdurlara psikolog

CMUK tasarısında yapılan önemli değişikliklerden birisi de çocuk mağdurlar için duruşmalarda psikolog, psikiyatris ya da eğitimci bulundurma zorunluğu getirilmesi oldu. Çocuk mağdurların duruşmalarda psikolojik yönden etkilenmemeleri ve tanıklık yaparken korkarak yanlış ifade vermemeleri için böyle bir uygulamanın uygun olacağı konusunda görüş birliğine varıldı

CMUK Tasarısı'nın 99 maddesi daha kabul edildi...

TBMM Adalet Komisyonu, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (CMUK)
Tasarısı'nın 99 maddesini daha kabul etti.
Kabul edilen maddelere göre, mahkeme dosyayı inceledikten sonra
eksik veya hatalı noktalarını belirterek, iddianamenin Cumhuriyet
başsavcılığına iadesine karar verecek. Cumhuriyet savcısı,
iddianamenin iadesi üzerine kararda gösterilen eksiklikleri
tamamladıktan ve hatalı noktaları düzelttikten sonra yeniden
iddianame düzenleyerek dosyayı mahkemeye verecek. İade kararına
karşı Cumhuriyet savcısı itiraz edebilecek.
Sanık 18 yaşını doldurmamış ise duruşma kapalı yapılacak, hüküm de
kapalı duruşmada açıklanacak.
Sanık duruşmaya bağsız olarak alınacak.
Kanunun ayrık tuttuğu haller saklı kalmak üzere hazır bulunmayan
sanık hakkında duruşma yapılmayacak. Gelmemesinin geçerli nedeni
olmayan sanığın zorla getirilmesine karar verilecek. Mahkemeye gelen
sanığın duruşmanın devamı süresince hazır bulunması sağlanacak ve
''savuşmasının önüne geçmek için'' mahkeme gereken önemleri alacak.
Sanığın sorgusunun yapılmasında görüntülü ve sesli iletişim
teknikleri kullanılabilecek.

ÇAPRAZ SORGU SİSTEMİ
Yargılamalarda çapraz sorgu sistemi getiriliyor. Cumhuriyet savcısı,
müdafii veya vekil sıfatıyla duruşmaya katılan avukat; sanığa,
katılana, tanıklara, bilirkişilere ve duruşmaya çağrılmış diğer
kişilere duruşma disiplinine uygun olarak doğrudan soru
yöneltebilecek.
Sanık veya mağdur, meramını anlatacak ölçüde Türkçe bilmiyorsa,
mahkeme tarafından atanan tercüman aracılığıyla iddia ve savunmaya
ilişkin esaslı noktalar tercüme edilecek.
Engelli sanığa veya mağdura duruşmadaki iddia ve savunmaya ilişkin
esaslı noktalar anlayabilecekleri biçimde anlatılacak.
Kaçak sanığın duruşmaya gelmesini sağlamak amacıyla Türkiye'de
bulunan mallarına, hak ve alacaklarına, amaçla orantılı olarak
mahkeme kararıyla el konulabilecek ve gerektiğinde idaresi için
kayyum atanacak. Bu hükmün uygulanacağı suçlar arasında; hırsızlık,
yağma, dolandırıcılık, hileli iflas, zimmet, irtikap, rüşvet,
ihaleye fesat karıştırma, silahlı örgüt, silah sağlama, Bankalar
Kanunu'nda belirtilen zimmet suçuna yer verildi.

SAVCI NEREYE OTURACAK?
Komisyon görüşmeleri sırasında duruşmada hazır bulunacaklara yönelik
düzenlemede, savcıların nereye oturacağı tartışma konusu oldu.
AK Parti Ordu Milletvekili Enver Yılmaz, Adıyaman Milletvekili
Hüsrev Kutlu ve Isparta Milletvekili Recep Özel ile CHP Afyon
Milletvekili Halil Ünlütepe, duruşmada Cumhuriyet savcılarının hakim
veya mahkeme heyetiyle aynı oturma düzeni içinde bulunmayacaklarına
dair ortak bir önerge verdi.
AK Parti'li Kutlu, tasarıyla Cumhuriyet savcılarının yetkisinin
artırıldığına işaret ederek, ''yerden irtifanın makam yerini
yükseltmesi anlamına gelmediğini' savundu. Davalarda savcıların
mahkemenin kararını etkileyebildiğini ileri süren Kutlu,
''Cumhuriyet savcılarının havalarını bozmak niyetinde değiliz ama
kamuoyunda oluşan savcının taraf olduğu gibi yanlış izlenimi
gidermek istiyoruz'' dedi.
CHP Niğde Milletvekili Orhan Eraslan, öneriye karşı çıkarak, ''Bizim
sistemimizde savcı taraf değildir. Bizde ithama değil, işbirliğine
dayalı bir sistem vardır. Savcı, milli iradenin bekçisidir. Böyle
bir düzenleme yapılırsa taraflı konuma düşürülür'' dedi.
Görüşünün sorulması üzerine Adalet Bakanı Cemil Çiçek, önergeye
Hükümet olarak karşı olduklarını bildirerek, ''Önergeden önceden
haberimiz vardı. Böyle bir şey yanlış olur. Savcılar, hakim veya
mahkeme heyetiyle aynı oturma düzeninde oturmasın, peki aynı
lojmanda oturuyorlar, ne yapacağız onlara ayrı lojman mı yapacağız?
Durup dururken sıkıntı yaratır. Biz burada fantezi yapmıyoruz,
Türkiye gerçeklerine uygun düzenleme yapmaya çalışıyoruz'' dedi.
Önerge üzerinde uzlaşma sağlanamadığı için Komisyon Başkanı Köksal
Toptan, maddeyi daha sora görüşülmek üzere erteledi.

''YÜKSEK MAHKEME HAKİMLERİNİ TBMM SEÇSİN'' ÖNERİSİ
Tasarının görüşmelerinde kamu davasını açma görevini düzenleyen
madde görüşülürken söz alan AK Parti Ankara Milletvekili Haluk İpek,
''vilayet hakimlerini Adalet Bakanı atasın, yüksek mahkeme
hakimlerini ise TBMM seçsin'' dedi.
CHP'li Eraslan, buna karşı çıkarken; AK Parti Isparta Milletvekili
Recep Özel ise İpek'in kendi görüşlerini dile getirdiğini
belirterek, '''biz böyle düşünmüyoruz'' dedi.
Bugünkü çalışmasında tasarının 99 maddesini daha kabul eden
Komisyon, görüşmelere 29 Kasım Pazartesi günü devam edecek. 333
maddeden oluşan tasarının, bugüne kadar 250 maddesi kabul edildi.

Son dakika haberleri

CMK 77.madde "Kadının muayenesi istediği halde veya olanaklar dahilinde kadın doktor tarafından yapılır" diye geçti.
M.Nuri Saygun ve Canan Arıtman'ında içinde bulunduğu bir grup milletvekilinin maddenin kaldırılması hususundaki önerge red edildi. M.Nuri Saygun gerekçe olarak pozitif ayrımcılık , doktor seçme özgürlüğü ve erkek doktor isteyenlerle istemeyenler arasında bir ayrımcılık doğacağını sundu. ancak önerge red edildi.

Genel Kurul’daki görüşmeler sırasında CHP Milletvekili Canan Arıtman “Hekimin cinsiyeti değil, ehil olması sorundur. Yasada madde olursa kadına, kadın doktor varsa muayene olabilirsin, yoksa olamazsın denir” dedi.
AKP adına söz alan Bekir Bozdağ ise “Düzenlemenin genel ahlak anlayışına ve anayasanın eşitlik ilkesine aykırı olmadığını” söyledi. CHP grubu ise maddenin tümüyle tasarı metninden çıkartılması için önerge verdi. “Muayene sırasında kadının yakını ve başka bir kadının bulunması” ibaresi metinden çıkartıldı.

GİZLİ TELEFON DİNLEMEYE ELEŞTİRİ
Görüşmeler sırasında AKP Ankara Milletvekili Ersönmez Yarbay, tasarının bazı maddelerini eleştirdi. Yarbay, “Devlet açık olmalı. Bir devlet gizli iş yapıyorsa, gizli tanık dinliyorsa , gizli takip ediyorsa, gizli telefon dinliyorsa o devlet yıkılamaya mahkumdur” dedi.
Adalet Komisyonu’nda kabul edilmeyen ancak yazım hatası olarak metne giren “Cumhuriyet savcısının emrinin alınamadığı hallerde kolluk amirinin yazılı emri ile arama yapılır” ibaresi Genel Kurul’da metinden çıkartıldı. Görüşmelere bugün devam edilecek.

CMK, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi

5 Aralık, 2004 02:11:00 (TSİ)


Görüşmelere Adalet Bakanı Cemil Çiçek ve TBMM Adalet Komisyonu Başkanı Köksal Toptan da katıldı

TBMM Genel Kurulu'nda, Ceza Muhakemesi Kanunu Tasarısı maddelerinin tamamı kabul edildi. Danışma Kurulu, hükümetin önerisiyle tasarının 80, 105 ve 137'nci maddelerinin yeniden görüşülmesini kararlaştırdı.

Meclis, Türk Ceza Kanunu'nun ardından 75 yıllık Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu'nu da değiştirdi. Yasanın adı 'Ceza Muhakemesi Kanunu' oldu.

AKP ve CHP arasındaki uzlaşma nedeniyle 335 maddelik tasarı, iki günde kabul edildi. Ceza Muhakemesi Kanunu, 1 nisan 2005'te yürürlüğe girecek.

Yasaya göre,

Mahkemeye karşı 'devlet sırrı' olmayacak.

Cumhurbaşkanı, kendi takdiriyle tanıklıktan çekinebilecek.

Örgütlü suçlarda önemli bilgiler verecek tanıklar, korumaya alınacak.

Uyuşturucu, silah ve tarihi eser kaçakçılığı gibi suçlarda gizli soruşturmacı kullanılabilecek.

Mahkemeye karşı 'devlet sırrı' olmayacak

Açıklanması, devletin dış ilişkilerine, güvenliğine zarar verebilecek, anayasal düzeni ve dış ilişkilerinde tehlike yaratabilecek bilgiler, sadece mahkeme hakimi veya heyeti tarafından dinlenecek.

Cumhurbaşkanının tanıklığı

Cumhurbaşkanı, kendi takdiriyle tanıklıktan çekinebilecek. İsterse beyanı, konutunda alınacak veya yazılı olarak verecek.

Tanık koruma programı

Örgütlü suçlarda önemli bilgiler verecek tanıklar, korumaya alınacak. Hakim, tanığı tek olarak dinleyebilecek.

Gizli soruşturmacılar geliyor

Uyuşturucu, silah ve tarihi eser kaçakçılığı gibi suçlarda gizli soruşturmacı kullanılabilecek.

Teknik araçlarla izleme

Tasarının en fazla tartışılan maddeleri arasında yer alıyor. Uyuşturucu, kaçakçılık, kasten öldürme, rüşvet, ihaleye fesat karıştırma, silahlı örgüt gibi suçların işlendiği konusunda kuvvetli şüphe bulunduğunda, şüpheli veya sanık, evi dışındaki her yerde teknik araçlarla izlenip, ses ve görüntü kaydı yapılabilecek. İzleme, hakim kararıyla olacak.

Kadın zanlıya kadın hekim tercihi

Tartışılan maddeler arasında yer alan bu düzenleme Genel Kurul'da değiştirildi. Buna göre, kadın zanlı isterse ve olanaklar elveriyorsa kadın hekim tarafından muayene edilecek.

Adli kolluk geliyor

Soruşturma işlemleri, Cumhuriyet Savcısı'nın emir ve talimatları doğrultusunda öncelikle adli kolluğa yaptırılacak.

Gözaltı süresi 24 saat

Gözaltı süresi 24 saati geçemeyecek. Toplu olarak işlenen suçlarda bu süre, savcı kararıyla en fazla üç gün süreyle uzatılabilecek. Gözaltı kararı, zanlıya ve bir yakınına derhal bildirilecek.

Her şuçta tutuklama kararı verilmeyecek

Hapis cezasının üst sınırı, iki yıldan fazla olmayan suçlarda tutuklama kararı verilemeyecek.

Adli kontrol geliyor

Üst sınırı üç yıla kadar hapis cezasını gerektiren suç sebebiyle yürütülen soruşturmada, şüphelinin tutuklanması yerine, adli kontrol altına alınması mümkün olacak.

Kapalı yerlerde gece vakti arama yapılamayacak

Yasaya göre ayrıca,

Mahkeme, hatalı veya eksik gördüğü iddianameyi savcıya iade edebilecek,

Uzun sürmesi beklenen davalarda, bir yedek hakim bulunabilecek,

Konutta, işyerinde veya diğer kapalı yerlerde, gece vaktinde arama yapılamayacak,

Kaçakların Türkiye'ye gelmesini sağlamak için Türkiye'de bulunan mallarına geçiçi olarak el konulabilecek.

Adliye binası ve duruşma salonlarına çekim yasağı


Adliye binası ve duruşma salonlarında, ses ve görüntü alıcı cihazlar kullanılamayacak.

18 yaşından küçük sanıkların duruşması kapalı yapılacak.

Yargılamada, 'çapraz sorgu' sistemi de getirildi.

Üç madde yeniden görüşülüyor

İstemin kabul edilmesinden sonra tasarının 'Moloküler Genetik İncelemeler' başlıklı 80'inci maddesi, 'Kağıtları İnceleme Yetkisi' başlıklı 105'inci maddesi ve 'Yakalama Tutanağı' başlıklı 137'nci maddesinin görüşmelerine geçildi.